Ολοι μπορεί κάποιες φορές να νιώθουμε φούσκωμα μετά από ένα γεύμα. Η αίσθηση αυτή σας είναι πολύ γνώριμη: μπορεί να νιώσετε ότι τα ρούχα σας σας στενεύουν ή να αισθανθείτε κορεσμό, πίεση ή πρήξιμο στην κοιλιά. Η ενόχληση μπορεί να είναι ήπια ή έντονη.
«Το φούσκωμα συνήθως φεύγει μετά από λίγο, αλλά σε ορισμένα άτομα το πρόβλημα επανέρχεται σχεδόν κάθε φορά που τρώνε», παρατηρεί ο δρ Kyle Staller, γαστρεντερολόγος στο Γενικό Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης, το οποίο συνεργάζεται με το Χάρβαρντ.
Αύξηση των αερίων
Το φούσκωμα προκαλείται όταν μια αφύσικα μεγάλη ποσότητα αερίων συσσωρεύεται στην κοιλιά. Αυτό μπορεί να συμβεί για διάφορους λόγους.
Τα ένζυμα και τα βακτήρια του πεπτικού συστήματος διασπούν τις τροφές σε απλούστερα συστατικά –μεταξύ άλλων και σε απλά σάκχαρα–, έτσι ώστε να μπορούν να απορροφηθούν. Ωστόσο, τα επίπεδα των ενζύμων στο στομάχι και στα έντερα μειώνονται φυσιολογικά με την ηλικία.
Όταν τα ένζυμα είναι μειωμένα, οι τροφές δεν διασπώνται πλήρως. Αυτό σημαίνει ότι τα βακτήρια έχουν πολύ περισσότερη δουλειά να κάνουν και αυτό μεταφράζεται σε περισσότερα αέρια.
Για παράδειγμα, τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας παράγουν μικρότερες ποσότητες του ενζύμου που απαιτείται για την πέψη του κύριου υδατάνθρακα ο οποίος υπάρχει στα γαλακτοκομικά, γεγονός που οδηγεί σε δυσανεξία στη λακτόζη.
Ένα άλλο πρόβλημα είναι ότι οι άνθρωποι μπορεί να δυσκολεύονται στην πέψη ορισμένων υδατανθράκων που είναι γνωστοί ως FODMAP (συντομογραφία για τους ολιγοσακχαρίτες, τους δισακχαρίτες, τους μονοσακχαρίτες και τις πολυόλες που υφίστανται ζύμωση). «Σε κάποια άτομα είτε δεν γίνεται καθόλου πέψη των FODMAP είτε η πέψη τους δεν είναι πλήρης, γεγονός που οδηγεί σε αύξηση της ζύμωσης από τα βακτήρια του εντέρου και καταλήγει στη δημιουργία περισσότερων αερίων», δηλώνει ο δρ Staller.
Συνηθισμένες τροφές FODMAP που παράγουν αέρια είναι τα μπρόκολα, τα φασόλια και οι φακές, το σιτάρι, το σκόρδο, τα κρεμμύδια, τα μήλα και οι χυμοί φρούτων. Ωστόσο, στα FODMAP περιλαμβάνονται και ορισμένες τροφές που συνήθως δεν σχετίζονται με αέρια, όπως τα αβοκάντο και τα κεράσια.
Συζητήστε με διατροφολόγο για να εντοπίσετε προβληματικές τροφές και να σχεδιάσετε μια στρατηγική, είτε για να τις αντικαταστήσετε με άλλες τροφές είτε για να προσαρμόσετε τις ποσότητές τους.
Επιβράδυνση του συστήματος
Ένα νωθρό πεπτικό σύστημα μπορεί να συμβάλει στο πρόβλημα. «Η λειτουργία του γαστρεντερικού συστήματος τείνει να αλλάζει και να επιβραδύνεται με την ηλικία», δηλώνει ο δρ Staller. «Το στομάχι χρειάζεται περισσότερο χρόνο για να ξεκινήσει τη διαδικασία της πέψης και τα έντερα δεν προωθούν την τροφή με την ταχύτητα που το έκαναν παλαιότερα. Αυτή η επιβράδυνση παρέχει περισσότερες ευκαιρίες για τη συσσώρευση αερίων».
Υπερβολική συσσώρευση αερίων μπορεί επίσης να προκληθεί εάν καταπίνετε πολύ αέρα – για παράδειγμα, όταν τρώτε πολύ γρήγορα ή πολύ μεγάλες ποσότητες ή όταν μιλάτε την ώρα που τρώτε.
Όποια και αν είναι η αιτία, τα αέρια συνήθως ανεβαίνουν στον οισοφάγο και εξέρχονται από το στόμα με ερυγή (ρέψιμο) ή προχωρούν στο πεπτικό σύστημα και εξέρχονται από το κόλον (παχύ έντερο) – οπότε εμφανίζεται φούσκωμα. Όταν όμως έχουν συσσωρευθεί υπερβολικά πολλά αέρια και δεν μπορούν να εκτονωθούν αρκετά γρήγορα, μπορεί να προκληθεί διόγκωση στο στομάχι.
Το στομάχι μπορεί να αλλάξει σχήμα και να διαταθεί για να διαχειριστεί μικρές ποσότητες αερίων που παράγονται στη διάρκεια της φυσιολογικής πέψης. Η υπερβολική συσσώρευση αερίων, όμως, μπορεί να οδηγήσει σε κατάληψη του χώρου από αυτά.
Κατά τη φυσιολογική παραγωγή αερίων, το διάφραγμα ανεβαίνει και το κοιλιακό τοίχωμα σφίγγεται, έτσι ώστε να επιτρέψει στο στομάχι να διατηρήσει το σχήμα του. Ωστόσο, μερικές φορές το διάφραγμα κατεβαίνει ή συσπάται ακόμη και χωρίς υπερβολική παρουσία αερίων, γεγονός που έχει ως συνέπεια να χαλαρώνουν οι μύες του κοιλιακού τοιχώματος και το στομάχι να προεξέχει.
Προσέχετε τι τρώτε
Το φούσκωμα συνήθως υποχωρεί από μόνο του, καθώς τα αέρια βρίσκουν τον δρόμο προς τα έξω, είτε μέσω ερυγής είτε μέσω του πρωκτού. Εάν όμως το φούσκωμα είναι συχνό πρόβλημα, ο δρ Staller συνιστά να αρχίσετε να κόβετε τα γαλακτοκομικά προϊόντα, για να δείτε μήπως έχετε αναπτύξει δυσανεξία στη λακτόζη.
Εάν αυτό δεν βοηθήσει, εξετάστε μήπως η συνηθισμένη σας διατροφή περιλαμβάνει τροφές FODMAP. «Είναι προτιμότερο να συζητήσετε με διατροφολόγο, για να σας βοηθήσει να εντοπίσετε πιθανές προβληματικές τροφές και να σχεδιάσετε μια στρατηγική είτε για να τις αντικαταστήσετε με άλλες τροφές είτε για να προσαρμόσετε τις ποσότητές τους», προτείνει ο δρ Staller.
Μπορείτε επίσης να προστατευθείτε από το φούσκωμα που προκαλείται από τον υπερβολικό αέρα τρώγοντας πιο αργά, καταναλώνοντας μικρότερα γεύματα και κόβοντας τα αναψυκτικά με ανθρακικό.
Η λήψη ενός μη συνταγογραφούμενου σκευάσματος κατά των αερίων μετά το γεύμα μπορεί να βοηθήσει στο περιστασιακό φούσκωμα. (Η δραστική ουσία, η σιμεθικόνη, βοηθά στη διάσπαση των φυσαλίδων αέρα.) «Έχετε όμως υπόψη σας ότι τα προϊόντα αυτά δεν λειτουργούν σε όλους ούτε υπάρχουν ισχυρά στοιχεία που να δείχνουν ότι βοηθούν στο υποτροπιάζον ή χρόνιο φούσκωμα», επισημαίνει ο δρ Staller.
Οταν το φούσκωμα αποτελεί προειδοποιητικό σημάδι
Ένα φούσκωμα μία στο τόσο μπορεί να είναι φυσιολογικό. Ωστόσο, θα πρέπει να κάνετε εξετάσεις αν εμφανίζετε συχνά φούσκωμα ή για μεγάλες χρονικές περιόδους ή αν το φούσκωμα συνοδεύεται και από άλλα συμπτώματα, όπως πόνο στην κοιλιά, απώλεια βάρους, πυρετό ή αίμα στα κόπρανα. Τα συμπτώματα αυτά θα μπορούσαν να αποτελούν ένδειξη για κάτι πιο σοβαρό, όπως κοιλιοκάκη, ελκώδη κολίτιδα, νόσο του Crohn ή ηπατική δυσλειτουργία.
