Εάν έχετε μια σύντομης διάρκειας αίσθηση σφιξίματος ή δυσφορίας στο στήθος όταν γυμνάζεστε ή όταν νιώθετε άγχος, ένα πιθανό αίτιο είναι η ανεπαρκής αιμάτωση της καρδιάς. Γνωστή και ως σταθερή στηθάγχη, η πάθηση αυτή υποδηλώνει ότι έχετε στεφανιαία νόσο και μπορεί να διατρέχετε κίνδυνο για καρδιακή προσβολή.
Οι γιατροί μπορούν να χρησιμοποιήσουν διάφορες εξετάσεις για να διαγνώσουν (ή να αποκλείσουν) την ανεπαρκή κυκλοφορία του αίματος στο μυοκάρδιο. Το πρώτο βήμα είναι συνήθως ένας τύπος δοκιμασίας κοπώσεως, με την οποία ελέγχονται η ηλεκτρική δραστηριότητα της καρδιάς, η λειτουργία του μυοκαρδίου και η μορφή της ροής του αίματος όταν η καρδιά βρίσκεται υπό πίεση λόγω άσκησης ή φαρμάκων. Οι δοκιμασίες κοπώσεως είναι δυνατό να εντοπίσουν περιοχές μειωμένης αιμάτωσης, γεγονός που υποδηλώνει στένωση της αρτηρίας η οποία τροφοδοτεί αυτό το τμήμα της καρδιάς.
Προβλήματα αθηρωματικής πλάκας
«Ωστόσο, φαίνεται ότι ο μεγαλύτερος αριθμός καρδιακών προσβολών δεν οφείλεται στις αρτηρίες οι οποίες εμφανίζουν σημαντική στένωση και εντοπίζονται στα τεστ κοπώσεως», λέει ο δρ Ron Blankstein, ειδικός στην καρδιαγγειακή απεικόνιση στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Brigham and Women’s Hospital. Αντιθέτως, οι περισσότερες καρδιακές προσβολές οφείλονται πιθανότατα στην αποκαλούμενη μη αποφρακτική αθηρωματική πλάκα – δηλαδή σε τμήματα λιπώδους πλάκας που φράσσουν λιγότερο από το μισό της εσωτερικής διαμέτρου μιας αρτηρίας, εξηγεί. Σε αυτές τις μη αποφρακτικές πλάκες εμφανίζεται συχνά ρήξη, με συνέπεια την έκλυση χημικών ουσιών που προκαλούν τον σχηματισμό θρόμβου αίματος.
Τα τεστ κοπώσεως δεν μπορούν να εντοπίσουν τη μη αποφρακτική αθηρωματική πλάκα. Όμως η CCTA, δηλαδή αξονική υπολογιστική αγγειογραφία καρδιάς και αγγείων, μπορεί (δείτε «Τι είναι η αξονική αγγειογραφία καρδιάς και αγγείων;», σελ. 10). Αν και αυτή η μη επεμβατική εξέταση υπάρχει εδώ και 15 χρόνια, η CCTA δεν χρησιμοποιείται ευρέως στις Ηνωμένες Πολιτείες. Όμως αυτό μπορεί να αλλάξει, χάρη στα πρόσφατα ευρήματα που υποδηλώνουν ότι η CCTA μπορεί να βελτιώνει την ικανότητά μας να εντοπίζουμε και να αντιμετωπίζουμε τη στεφανιαία νόσο, λέει ο δρ Blankstein.
Υπερθεματίζοντας για την CCTA
Το 2015, μια μεγάλη μελέτη διαπίστωσε ότι η CCTA ήταν εξίσου αποτελεσματική με το τεστ κοπώσεως στην πρόληψη της καρδιακής προσβολής και θανάτου από στεφανιαία νόσο. Στη συνέχεια, το 2018, μια μελέτη με την ονομασία SCOT-HEART συνέκρινε την καθιερωμένη θεραπευτική αντιμετώπιση (η οποία περιλάμβανε τεστ κοπώσεως συν τα συνιστώμενα φάρμακα) με την καθιερωμένη αντιμετώπιση συν CCTA. Ύστερα από πέντε περίπου χρόνια, τα άτομα που είχαν υποβληθεί σε CCTA ήταν περίπου 40% λιγότερο πιθανό να έχουν πεθάνει από στεφανιαία νόσο ή είχαν υποστεί μη θανατηφόρο καρδιακή προσβολή συγκριτικά με εκείνους που είχαν λάβει μόνο την καθιερωμένη θεραπευτική αντιμετώπιση.
Ένα πλεονέκτημα της CCTA είναι ότι, εάν οι αρτηρίες σας δεν εμφανίσουν σε αυτήν ενδείξεις αθηρωματικής πλάκας, αυτό παρέχει πολύ ισχυρή διαβεβαίωση ότι δεν έχετε στεφανιαία νόσο και ότι έχετε εξαιρετικά χαμηλό κίνδυνο για καρδιακή προσβολή στο μέλλον. Αυτό δεν ισχύει απαραίτητα με το τεστ κοπώσεως. «Ο κόσμος συχνά θυμάται να έχει ακούσει για κάποιον ο οποίος είχε ένα “φυσιολογικό” τεστ κοπώσεως, που υποδήλωνε ότι δεν υπήρχαν αποφράξεις, αλλά στη συνέχεια υπέστη καρδιακή προσβολή μόλις λίγους μήνες αργότερα», λέει ο δρ Blankstein.
Από την άλλη πλευρά, εάν μια CCTA δείξει ότι έχετε πράγματι αθηρωματική πλάκα, τότε μπορείτε να αξιοποιήσετε προς όφελός σας προληπτικές θεραπείες, όπως να λάβετε στατίνες για τη μείωση της χοληστερόλης και αντιυπερτασικά φάρμακα (καθώς και καλύτερη διατροφή και συνήθειες άσκησης, φυσικά). Οι αυξημένες πιθανότητες εντοπισμού αθηρωματικής πλάκας και οι συνεπακόλουθες συστάσεις για πιο επιθετική προληπτική θεραπεία εξηγούν πιθανότατα τη βελτιωμένη επιβίωση που παρατηρήθηκε στη μελέτη SCOT-HEART, επισημαίνει ο δρ Blankstein.
Ωστόσο, η CCTA δεν είναι κατάλληλη για κάθε κατάσταση, προσθέτει. Για παράδειγμα, σε άτομα που ήδη γνωρίζουν ότι έχουν στεφανιαία νόσο –όπως εκείνοι στους οποίους έχουν τοποθετηθεί ενδοπροθέσεις (stent) για διάνοιξη αρτηριών ή που έχουν υποβληθεί σε επέμβαση bypass– συνήθως προτιμάται το τεστ κοπώσεως.
Η CCTA είναι ταχύτερη, ευκολότερη και ενέχει λιγότερους κινδύνους για τους ασθενείς απ’ ό,τι η παραδοσιακή στεφανιογραφία, η οποία γίνεται με το πέρασμα ενός λεπτού καθετήρα μέσα από μια αρτηρία του ποδιού ή του βραχίονα μέχρι την καρδιά, και την έγχυση σκιαγραφικής ουσίας απευθείας στις στεφανιαίες αρτηρίες. Εάν η εξέταση αποκαλύψει ότι μια αρτηρία είναι φραγμένη κατά περισσότερο από 70%, ο καρδιολόγος μπορεί να εισαγάγει μια ενδοπρόθεση ώστε να ανοίξει αυτή την αρτηρία κατά τη διάρκεια της ίδιας επεμβατικής διαδικασίας. Ωστόσο, όλο και περισσότερα στοιχεία υποδηλώνουν ότι σε άτομα με σταθερή στηθάγχη, τα φάρμακα είναι δυνατό να προλάβουν την καρδιακή προσβολή εξίσου καλά με την ενδοπρόθεση.
Τι είναι η αξονική αγγειογραφία καρδιάς και αγγείων;
Η αξονική αγγειογραφία καρδιάς και αγγείων χρησιμοποιεί υψηλής ταχύτητας ακτίνες Χ για να επιτύχει τρισδιάστατη απεικόνιση των αιμοφόρων αγγείων και άλλων δομών της καρδιάς. Πριν από την εξέταση γίνεται έγχυση –σε φλέβα στον βραχίονα ή στο χέρι– σκιαγραφικής ουσίας η οποία δημιουργεί αντίθεση και «φωτίζει» τα αγγεία. Επίσης μπορεί να σας χορηγηθούν φάρμακα που επιβραδύνουν τους καρδιακούς παλμούς και προκαλούν αγγειοδιαστολή. Κατά τη διάρκεια της αγγειογραφίας, ξαπλώνετε σε μια επιφάνεια που κινείται μέσα από ένα κυκλικό άνοιγμα (σαν κουλούρι) στον τομογράφο. Για λίγα δευτερόλεπτα ο τομογράφος παίρνει πολλαπλές φωτογραφίες, οι οποίες στη συνέχεια ενώνονται μεταξύ τους ώστε να δημιουργηθεί μια λεπτομερής απεικόνιση των αρτηριών της καρδιάς.
