H αποκατάσταση μπορεί να σας βοηθήσει να σταθείτε στα πόδια σας και πάλι έπειτα από μια χειρουργική επέμβαση ή κάποιο σωματικό πρόβλημα. Ωστόσο, μερικοί χειρουργοί στρέφονται ολοένα και περισσότερο σε μια καινοτόμο προσέγγιση, που ονομάζεται «προετοιμασία πριν από την αποκατάσταση» (prehabilitation ή prehab), με την ελπίδα να διευκολυνθεί κυρίως η ανάρρωση.
Η προετοιμασία πριν από την αποκατάσταση είναι ένα εξατομικευμένο ιατρικό πρόγραμμα που έχει σχεδιαστεί για να βοηθήσει τα άτομα –συχνά εκείνα που είναι μεγαλύτερα σε ηλικία ή αδύναμα– να αντιμετωπίσουν καλύτερα ένα αναμενόμενο σωματικά στρεσογόνο γεγονός, όπως μια χειρουργική επέμβαση, και να ανακάμψουν επίσης καλύτερα από αυτό, λέει η δρ Julie K. Silver, αναπληρώτρια καθηγήτρια και αναπληρώτρια πρόεδρος του Τμήματος Φυσικής Ιατρικής και Αποκατάστασης της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ.
Αυτό το πρόγραμμα περιλαμβάνει συνήθως ειδικές ασκήσεις που έχουν σχεδιαστεί για την ενδυνάμωση μερών του σώματος που θα επηρεαστούν περισσότερο από το γεγονός. Για παράδειγμα, μια γυναίκα που υποβάλλεται σε χειρουργική επέμβαση για καρκίνο του μαστού μπορεί να επικεντρωθεί στην άσκηση της ωμοπλάτης της, προκειμένου να αυξήσει τη δύναμη και το εύρος της κίνησης πριν από την επέμβαση. Το πρόγραμμα prehab μπορεί επίσης να περιλαμβάνει άλλες προσεγγίσεις για την εξασφάλιση επιτυχούς ανάρρωσης, όπως:
❱ Έλεγχο του σακχάρου στο αίμα, για τη μείωση του ποσοστού μετεγχειρητικών λοιμώξεων.
❱ Διακοπή του καπνίσματος για καλύτερη επούλωση.
❱ Διατροφικές στρατηγικές, συμπεριλαμβανομένης της συμπληρωματικής λήψης πρωτεϊνών για την ενίσχυση της μυϊκής δύναμης και της δραστηριότητας πριν από τη διαδικασία.
Το πόσο νωρίς πρέπει να αρχίζει η προετοιμασία αποκατάστασης εξαρτάται ουσιαστικά από τον λόγο για τον οποίο γίνεται, λέει η δρ Silver. Μια επιλεκτική χειρουργική επέμβαση, όπως η αρθροπλαστική γόνατος, θα επέτρεπε μεγαλύτερο χρονικό περιθώριο για προετοιμασία από ό,τι μια επέμβαση για καρκίνο. «Είναι δυνατόν να υπάρχουν θετικές αλλαγές σε σύντομο χρονικό διάστημα», αναφέρει.
Ένα καλά θεμελιωμένο σκεπτικό
Σήμερα, ένας ολοένα και μεγαλύτερος αριθμός χειρουργικών προγραμμάτων για ασθενείς περιλαμβάνει την προετοιμασία αποκατάστασης, λέει η δρ Silver. Ωστόσο, παρότι η εφαρμογή της προετοιμασίας μπορεί να βρίσκεται σε άνοδο, δεν πρόκειται για καινούργια ιδέα. Παρόμοιες προσεγγίσεις χρησιμοποιούνται εδώ και χρόνια από τον στρατό, αναφέρει.
Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε το 1946 στο επιστημονικό περιοδικό The British Medical Journal (πλέον The BMJ) περιέγραψε ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα διάρκειας δύο μηνών, το οποίο χρησιμοποιήθηκε για την προετοιμασία των στρατιωτών στον πόλεμο, προσθέτει. Το πρόγραμμα περιλάμβανε στοιχεία που αφορούσαν τη διατροφή, τη στέγαση, την αναψυχή, την άσκηση και την εκπαίδευση για την ενίσχυση της ετοιμότητας.
Μια ανάλυση που ακολούθησε διαπίστωσε ότι το πρόγραμμα ήταν σε θέση να αυξήσει κατά περίπου 85% τις σχετιζόμενες με την υγεία ενδείξεις των 12.000 ανδρών που συμμετείχαν, επισήμανε η δρ Sliver. Οι ερευνητές ανέφεραν ότι τα αποτελέσματα που διαπίστωσαν με το πρόγραμμα, το οποίο περιλάμβανε επίσης βελτίωση της στάσης των συμμετεχόντων απέναντι στη ζωή, ήταν «απροσδόκητα εύκολο» να επιτευχθούν.
Κάνοντας την προετοιμασία πράξη
Σε έναν μέσο άνθρωπο, η ίδια η ιδέα της προετοιμασίας μπορεί να ενισχύσει την ετοιμότητα για άλλους σωματικούς στρεσογόνους παράγοντες. Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στις 13 Νοεμβρίου 2019 στο επιστημονικό περιοδικό JAMA διαπίστωσε ότι τα ευάλωτα άτομα είχαν υψηλά ποσοστά θανάτου ακόμη και έπειτα από ιατρικές πράξεις που θεωρούνταν χαμηλού κινδύνου, όπως η κυστεοσκόπηση, μια διαδικασία για την εξέταση των τοιχωμάτων της ουροδόχου κύστης με τη χρήση μιας συσκευής απεικόνισης η οποία εισέρχεται στην ουρήθρα. Οι ευπαθείς ενήλικες που υποβλήθηκαν σε κυστεοσκόπηση είχαν ποσοστό θνησιμότητας 30 ημερών 1,5%. Συνήθως οι γιατροί χαρακτηρίζουν οποιαδήποτε διαδικασία έχει ποσοστό θνησιμότητας 1% ή υψηλότερο ως υψηλού κινδύνου.
Η προετοιμασία αποκατάστασης μπορεί να μειώσει μερικούς από αυτούς τους αυξημένους χειρουργικούς κινδύνους στα ευπαθή άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, λέει η δρ Silver. Και προσθέτει ότι η προετοιμασία αποκατάστασης μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για να προετοιμάσει άτομα υψηλού κινδύνου για άλλες προκλήσεις υγείας. Αυτό θα μπορούσε να επεκταθεί και στην παροχή βοήθειας σε ευάλωτα άτομα που ενδέχεται να εκτίθενται σε λοιμώδη νοσήματα, όπως η COVID-19, όπως περιγράφει σε σχολιασμό που δημοσιεύθηκε τον Μάρτιο στο επιστημονικό περιοδικό The BMJ.
Η κοινωνική αποστασιοποίηση ή η προστασία με παραμονή στο σπίτι μπορεί να εμποδίσει την εξάπλωση της COVID-19, λέει η δρ Silver. Ωστόσο, μπορεί να περιορίσει την πιθανότητα άσκησης, με αποτέλεσμα τη μείωση της δύναμης και της ικανότητας της καρδιάς και των πνευμόνων. Αυτό θα μπορούσε να κάνει τα άτομα αυτά πιο ευπαθή σε επιπλοκές σε περίπτωση που πράγματι αρρωστήσουν.
Αν και σε αυτές τις περιπτώσεις δεν υποστηρίζεται ακόμη από την έρευνα η προσέγγιση της προετοιμασίας αποκατάστασης, η υιοθέτηση ενός προγράμματος για την προστασία ή ακόμα και την ενδυνάμωση των ευπαθών ατόμων μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των επιπλοκών από τον ιό, λέει η ίδια.
Η προετοιμασία αποκατάστασης θα πρέπει να γίνεται υπό την επίβλεψη γιατρού, αλλά η ενδυνάμωση και η ενίσχυση της υγείας πριν από μια επιλεκτική χειρουργική επέμβαση δεν είναι ποτέ κακή ιδέα. Υπό την προϋπόθεση ότι ο γιατρός σας το εγκρίνει, εξετάστε το ενδεχόμενο να υιοθετήσετε την υγιεινή διατροφή και την τακτική άσκηση, και να ενσωματώσετε στη ρουτίνα σας, δύο φορές την εβδομάδα, προπόνηση για ενδυνάμωση όλου του σώματος.
Μπορείτε να μείνετε σε φόρμα ακόμα και αν είστε κλεισμένοι στο σπίτι, κάνοντας ασκήσεις για την ενδυνάμωση του άνω μέρους του σώματος (χρησιμοποιήστε κονσέρβες αν δεν έχετε βάρη), ακολουθώντας διαδικτυακά μαθήματα άσκησης ή κάνοντας περπάτημα σε κυλιόμενο διάδρομο ή γύρω από το σπίτι σας.
