Eκατομμύρια άνθρωποι στρέφονται σε συνταγογραφούμενα ή μη φάρμακα για να αντιμετωπίσουν την καούρα από γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση ή άλλες παθήσεις του στομάχου.
Η περιήγηση, όμως, στους κινδύνους των φαρμάκων κατά της καούρας μπορεί να σας αφήσει μια πικρή γεύση, καθώς ορισμένα από αυτά έχουν συσχετιστεί με διάφορα κατηγορίες φαρμάκων και πώς ενδέχεται να σας επηρεάζουν οι τελευταίες εξελίξεις.
H2 ανταγωνιστές
Οι ανταγωνιστές των H2 υποδοχέων της ισταμίνης, καλύτερα γνωστοί ως H2 ανταγωνιστές –όπως η φαμοτιδίνη και η σιμετιδίνη–, είναι διαθέσιμοι με ή χωρίς συνταγή. Αποκλείουν μια χημική ουσία που δίνει σήμα στο στομάχι να παραγάγει οξύ και είναι τα πρώτα φάρμακα που παίρνουμε όταν τα αντιόξινα –όπως το ανθρακικό ασβέστιο ή το υδροξείδιο του αργιλίου– δεν είναι αρκετά αποτελεσματικά.
Οι φαρμακοβιομηχανίες άρχισαν να ανακαλούν τον H2 ανταγωνιστή ρανιτιδίνη, μετά την ανίχνευση από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) της καρκινογόνου χημικής ουσίας Ν-νιτροζοδιμεθυλαμίνη (NDMA) σε αρκετά πρωτότυπα ή γενόσημα σκευάσματα του φαρμάκου. [Ανάκληση όλων των παρτίδων του προϊόντος έγινε και από τον Εθνικό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΟΦ) στην Ελλάδα τον Σεπτέμβριο του 2019.] Τον Απρίλιο του 2020, ο FDA ανακάλεσε όλα τα προϊόντα ρανιτιδίνης και παρότρυνε τους καταναλωτές να διακόψουν τη λήψη του φαρμάκου.
Ο FDA ενθάρρυνε επίσης την εθελοντική απόσυρση της νιζατιδίνης, λόγω της ανίχνευσης NDMA σε κάποιες παρτίδες.
Εάν λαμβάνατε ρανιτιδίνη ή νιζατιδίνη για μεγάλο χρονικό διάστημα, συμβουλευτείτε τον γιατρό σας για εναλλακτικές επιλογές. «Για κανέναν από τους άλλους H2 ανταγωνιστές δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι δεν είναι ασφαλής», λέει ο δρ Kyle Staller, γαστρεντερολόγος στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Massachusetts General Hospital. Από τον Απρίλιο του 2020, δεν έχει βρεθεί NDMA στη φαμοτιδίνη ούτε στη σιμετιδίνη.
Υπάρχουν κίνδυνοι λόγω της χρήσης H2 ανταγωνιστών; Η σιμετιδίνη μπορεί να επηρεάσει την απορρόφηση των αντιπηκτικών (τα οποία «αραιώνουν» το αίμα), των αντικαταθλιπτικών και των φαρμάκων για την πίεση. Όμως, ο δρ Staller λέει πως, σε γενικές γραμμές, δεν υπάρχουν μακροπρόθεσμοι ή βραχυπρόθεσμοι κίνδυνοι από τη λήψη H2 ανταγωνιστών. «Το κυριότερο πρόβλημα», εξηγεί, «είναι ότι οι H2 ανταγωνιστές δεν είναι πάντοτε αποτελεσματικοί στην αναστολή της έκκρισης υδροχλωρικού οξέος στο στομάχι και ότι με την πάροδο του χρόνου μπορεί να μη λειτουργούν το ίδιο καλά καθώς ο οργανισμός τούς συνηθίζει».
Αναστολείς της αντλίας πρωτονίων
Οι αναστολείς της αντλίας πρωτονίων (PPIs) –όπως η ομεπραζόλη, η λανσοπραζόλη ή η εσομεπραζόλη– είναι ισχυρότεροι από τους H2 ανταγωνιστές. Αναστέλλουν, σε μια κατηγορία κυττάρων που βρίσκονται στο τοίχωμα του στομάχου, τη δράση ενός ενζύμου το οποίο λειτουργεί ως «αντλία» και διευκολύνει την έκκριση υδροχλωρικού οξέος, κι έτσι μειώνουν τα επίπεδα του οξέος και τον πόνο της καούρας.
Οι PPIs διατίθενται με ή χωρίς συνταγή και θεωρούνται ασφαλείς βραχυπρόθεσμα. Ωστόσο, οι μακροπρόθεσμοι κίνδυνοι αποτελούν αντικείμενο προβληματισμού εδώ και χρόνια. Στο παρελθόν, τα φάρμακα αυτά έχουν συσχετιστεί με μειωμένα επίπεδα βιταμίνης B12, μαγνησίου και ασβεστίου, ενώ ορισμένες μελέτες θεωρούν πιθανό ότι αυξάνουν τον κίνδυνο καταγμάτων ισχίου, πνευμονίας, νεφροπάθειας, καρδιοπάθειας και άνοιας.
Οι προβληματισμοί που θέτουν αυτές οι μελέτες βλάπτουν ενδεχομένως τους ασθενείς. «Άτομα που πραγματικά χρειάζεται να λαμβάνουν PPIs για σοβαρό καύσο, έλκος ή οισοφάγο Barrett [μια δυνητικά πρόδρομη κατάσταση του καρκίνου του οισοφάγου] σταμάτησαν να λαμβάνουν τα φάρμακα, αλλά δεν έχουμε στοιχεία που να δικαιολογούν αυτή την ενέργεια», λέει ο δρ Staller.
Ευτυχώς, πιο τεκμηριωμένα στοιχεία δείχνουν ότι οι PPIs είναι ασφαλείς. Μια τυχαιοποιημένη μελέτη, η οποία δημοσιεύτηκε στις 29 Μαΐου 2019 στην ηλεκτρονική έκδοση του επιστημονικού περιοδικού Gastroenterology, παρακολούθησε 17.000 ηλικιωμένους για περίπου τρία χρόνια και δεν βρήκε διασύνδεση μεταξύ χρήσης PPI και αυξημένων ποσοστών πνευμονίας, καταγμάτων, διαβήτη τύπου 2, χρόνιας νεφροπάθειας, άνοιας, χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας ή καρκίνου.
Μια ανασκόπηση μελετών η οποία περιλάμβανε περισσότερα από 640.000 άτομα και δημοσιεύτηκε στις 2 Ιανουαρίου 2020 στην ηλεκτρονική έκδοση του The American Journal of Gastroenterology δεν εντόπισε αυξημένο κίνδυνο για άνοια στα άτομα που λάμβαναν PPIs.
Γιατί λοιπόν υπήρξε συσχέτιση μεταξύ PPIs και άλλων προβλημάτων υγείας στο παρελθόν; «Οι περισσότεροι άνθρωποι που παίρνουν PPIs τείνουν να είναι λιγότερο υγιείς από εκείνους που δεν τα λαμβάνουν, και οι περισσότερες μελέτες είναι μελέτες παρατήρησης, που σημαίνει ότι δεν αποδεικνύουν ότι οι PPIs προκαλούν άλλες παθήσεις», λέει ο δρ Staller.
Αυτών δοθέντων, υπάρχει ένας αναγνωρισμένος κίνδυνος από τη λήψη PPI: το υδροχλωρικό οξύ του στομάχου αποτρέπει την είσοδο βακτηρίων στο σώμα. Εάν παράγετε λιγότερο οξύ, διατρέχετε μεγαλύτερο κίνδυνο από λοιμώξεις του πεπτικού. Όμως. ο δρ Staller λέει ότι αυτός δεν είναι επαρκής λόγος για να σταματήσει κάποιος να λαμβάνει PPIs εάν ωφελείται πραγματικά από αυτούς.
Τι θα πρέπει να κάνετε
Εάν εμφανίζετε συμπτώματα καούρας για πρώτη φορά, μη λάβετε απευθείας PPIs. «Πρώτα», λέει ο δρ Staller, «δοκιμάστε ορισμένες αλλαγές που δεν περιλαμβάνουν φάρμακα: διακόψτε το κάπνισμα, χάστε βάρος και αποφύγετε τρόφιμα και ποτά που προκαλούν καούρα. Εάν τα παραπάνω δεν σας ανακουφίσουν αρκετά, ξεκινήστε με τα αντιόξινα. Εάν αυτά δεν είναι αποτελεσματικά, λάβετε έναν H2 ανταγωνιστή για λίγες εβδομάδες. Εάν αυτό δεν λειτουργήσει, δοκιμάστε έναν PPI. Εάν εξακολουθείτε να έχετε καούρα έπειτα από δύο εβδομάδες χρήσης ενός PPI, συμβουλευτείτε τον γιατρό σας προκειμένου να εντοπίσετε τη ρίζα του προβλήματος. Μπορεί να χρειαστείτε περισσότερες διαγνωστικές εξετάσεις και διαφορετικές θεραπείες».
Επίσης, μη διακόψετε ξαφνικά τη λήψη PPIs: αυτό μπορεί να προκαλέσει αναζωπύρωση των συμπτωμάτων και να επιδεινώσει την καούρα σας.
