Η λιποθυμία ή η απώλεια των αισθήσεων μπορεί να είναι αρκετά ανησυχητική. Αυτό συμβαίνει όταν ο εγκέφαλος δεν αιματώνεται σωστά, κατάσταση που οδηγεί σε παροδική απώλεια της συνείδησης. Έτσι, η πτώση του σώματος στο έδαφος είναι ο τρόπος που χρησιμοποιεί ο οργανισμός για να αποκαταστήσει τη ροή αίματος προς τον εγκέφαλο, και συνήθως οι αισθήσεις επανέρχονται αμέσως – σε λιγότερο από ένα λεπτό.
Οι γιατροί χρησιμοποιούν για το εν λόγω σύμπτωμα τους όρους συγκοπτική κρίση, συγκοπτικό επεισόδιο ή απλώς συγκοπή, είναι δε κάτι αρκετά σύνηθες. Περίπου ένα τρίτο των ατόμων δηλώνει ότι του έχει συμβεί τουλάχιστον μία φορά. «Στις περισσότερες περιπτώσεις, η λιποθυμία είναι κάτι καλό και δεν είναι σύμπτωμα ενός ανησυχητικού προβλήματος», λέει ο δρ Shamai Grossman, καθηγητής Επείγουσας Ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ. Η πρόκληση είναι να προσδιοριστούν ποια περιστατικά συγκοπτικών επεισοδίων σχετίζονται με την καρδιά, καθότι αυτά τείνουν να είναι πιο ανησυχητικά. Στα άτομα που είναι κατά τα άλλα υγιή, η συγκοπτική κρίση σπάνια αποτελεί την πρώτη εκδήλωση ενός καρδιαγγειακού προβλήματος. Ωστόσο, τα άτομα που αντιμετωπίζουν ήδη καρδιακά προβλήματα είναι πιο επιρρεπή στη λιποθυμία από τον μέσο άνθρωπο. Στη συνέχεια ακολουθούν οι κυριότερες αιτίες ενός συγκοπτικού επεισοδίου.
Νευροκαρδιογενής συγκοπή
Περίπου μισά από τα λιποθυμικά επεισόδια οφείλονται στην υπερβολική διέγερση του πνευμονογαστρικού νεύρου, το οποίο ρυθμίζει την αρτηριακή πίεση και την καρδιακή συχνότητα. Γνωστή ως νευροκαρδιογενής συγκοπή, συμβαίνει όταν τα αιμοφόρα αγγεία χαλαρώνουν (διαστέλλονται) και η καρδιακή συχνότητα επιβραδύνεται ως απάντηση σε κάποιο ερέθισμα. Το να στέκεται κανείς όρθιος σε ένα πολύ ζεστό και γεμάτο με κόσμο περιβάλλον είναι ένα συνηθισμένο φαινόμενο. Ενίοτε όμως η πυροδότηση είναι ένα έντονο συναίσθημα, όπως η αντίδραση στα κακά νέα, o πανικός ή η κλειστοφοβία. Άλλοι πάλι λιποθυμούν όταν δουν αίμα, μετά από παροξυσμικό βήχα ή μετά από πολύ έντονο γέλιο, ή όταν πιέζονται να ουρήσουν ή κατά την κένωση του εντέρου. Η νευροκαρδιογενής συγκοπή είναι πιο συχνή σε άτομα ηλικίας κάτω των 35 ετών, εν μέρει επειδή το νευρικό σύστημα είναι πιο ευαίσθητο στα νεότερα άτομα.
Ορθοστατική υπόταση
Η ορθοστατική υπόταση, μια άλλη συνήθης αιτία της λιποθυμίας, είναι η πτώση της αρτηριακής πίεσης που παρατηρείται όταν το άτομο βρίσκεται σε όρθια θέση. Το αίμα συγκεντρώνεται προσωρινά στα πόδια και χρειάζεται κάποιο χρόνο για να μπορέσει ο οργανισμός να προωθήσει αρκετό αίμα προς τον εγκέφαλο. Η αφυδάτωση και η υπερθερμία συχνά συνεισφέρουν στο πρόβλημα.
Η ορθοστατική υπόταση είναι πιθανότερο να συμβεί σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, επειδή τα αιμοφόρα αγγεία έχουν την τάση να σκληραίνουν με την ηλικία, και το σύστημα του οργανισμού που παρακολουθεί και ρυθμίζει την αρτηριακή πίεση γίνεται λιγότερο ευαίσθητο. Τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας είναι επίσης πιθανότερο να παίρνουν αντιυπερτασικά ή να έχουν άλλες παθήσεις που μπορεί να επιδεινώνουν το πρόβλημα, όπως ο διαβήτης, ο καρκίνος ή η νόσος του Πάρκινσον.
Καρδιακή συγκοπή
Υπολογίζεται ότι μόνο το 15% περίπου των λιποθυμικών επεισοδίων οφείλεται σε καρδιακά αίτια. Αυτά περιλαμβάνουν ένα φάσμα προβλημάτων που εμποδίζουν την καρδιά να διοχετεύει το αίμα με φυσιολογικό τρόπο. Για παράδειγμα, η ασυνήθιστα αυξημένη συχνότητα (όπως στην κολπική μαρμαρυγή) ή μια μειωμένη καρδιακή συχνότητα (βραδυκαρδία) μπορούν να προκαλέσουν πτώση της πίεσης, που ενδέχεται να οδηγήσει σε λιποθυμικό επεισόδιο. Η βλάβη του μυοκαρδίου από καρδιακή προσβολή μπορεί να επηρεάσει το ηλεκτρικό σύστημα της καρδιάς ή την ικανότητά της να προωθεί το αίμα με αποτελεσματικό τρόπο, μας εξηγεί ο δρ Grossman. Προβλήματα στις βαλβίδες της καρδιάς, ιδίως η σκλήρυνση της αορτικής βαλβίδας, μπορεί επίσης να μειώσουν τη ροή του αίματος, οδηγώντας σε λιποθυμία.
Τι πρέπει να κάνετε
Αν λιποθυμήσετε ή νιώθετε διαρκώς ότι πρόκειται να λιποθυμήσετε, ζητήστε τη γνώμη γιατρού. Σημειώστε προσεκτικά όποια συμπτώματα θυμάστε πριν ή μετά την απώλεια των αισθήσεών σας. Ρωτήστε άτομα που ίσως σας είδαν να λιποθυμάτε να σας περιγράψουν τι είδαν. Αν και δεν είναι πάντοτε δυνατό να εντοπιστεί η υποκείμενη αιτία, η ηλικία, το ιατρικό ιστορικό και οι συνθήκες της λιποθυμίας παρέχουν πολύτιμες πληροφορίες.
Οι εξετάσεις περιλαμβάνουν πάντοτε καταγραφή της ηλεκτρικής δραστηριότητας της καρδιάς (ηλεκτροκαρδιογράφημα), αν και αυτή η σύντομη εξέταση μπορεί να μην εντοπίσει μια φευγαλέα μη φυσιολογική καρδιακή συχνότητα. Για τον λόγο αυτό, σε κάποιους ζητείται να φορέσουν μια φορητή συσκευή παρακολούθησης για μία ημέρα ή, ενδεχομένως, περισσότερο. Μια άλλη πιθανή εξέταση, όταν υπάρχει υποψία ότι η αιτία της λιποθυμίας σχετίζεται με την καρδιά, είναι ένα υπερηχογράφημα καρδιάς (ηχοκαρδιογράφημα) για τον έλεγχο ενδεχόμενων προβλημάτων στην αορτική βαλβίδα ή την προώθηση του αίματος από την καρδιά.
