Η σύνδεση ανάμεσα στην ορμονική θεραπεία και τον καρκίνο του μαστού έχει εντοπιστεί εδώ και χρόνια. Ωστόσο, μια ανάλυση που δημοσιεύτηκε στις 29 Αυγούστου 2019 στο περιοδικό The Lancet εισέφερε νέα στοιχεία στη συζήτηση. Στην ανάλυση αυτή συνεξετάστηκαν 58 μελέτες, που περιλάμβαναν πληροφορίες για τον τύπο και τον χρόνο χρήσης των ορμονών σε μεμονωμένες γυναίκες, καθώς και για τον Δείκτη Μάζας Σώματος. Οι ερευνητές άρχισαν να συγκεντρώνουν τις μελέτες το 1992 και συνέχισαν έως το 2018.
Ζητήσαμε από τη δρα Wendy Chen, επίκουρη καθηγήτρια στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ, να μας βοηθήσει να βάλουμε σε τάξη τις παλαιές και νέες πληροφορίες για τη χρήση ορμονών και τον καρκίνο του μαστού, και να μας εξηγήσει τι σημαίνουν για τις γυναίκες που σκέφτονται να ξεκινήσουν ορμονική θεραπεία.
Ποια η σχέση μεταξύ ορμονοθεραπείας και καρκίνου του μαστού;
Γνωρίζαμε –και η παρούσα μελέτη φαίνεται να το επιβεβαιώνει– ότι οι γυναίκες που κάνουν ορμονική θεραπεία για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα έχουν υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν διηθητικό καρκίνο του μαστού από ό,τι οι γυναίκες που κάνουν χρήση της θεραπείας αυτής για μικρότερο χρονικό διάστημα. Ο κίνδυνος συνεχίζει να αυξάνεται με την πάροδο του χρόνου και δεν σταθεροποιείται, δηλώνει η δρ Chen.
Σε αντίθεση με προηγούμενες μελέτες, όπως η μελέτη Women’s Health Initiative (Πρωτοβουλία για την Υγεία των Γυναικών), οι οποίες κατέδειξαν ότι ο κίνδυνος για καρκίνο του μαστού άρχισε να αυξάνεται μόνο μετά από δύο έως τρία έτη χρήσης ορμονών, η μελέτη του Lancet αποκάλυψε ότι ο κίνδυνος για καρκίνο του μαστού αυξήθηκε σχεδόν αμέσως όταν μια γυναίκα άρχισε να κάνει ορμονοθεραπεία. Ωστόσο, η παρατήρηση αυτή μπορεί να οφείλεται σε ανακριβή στοιχεία σχετικά με τη διάρκεια της ορμονικής θεραπείας και ορισμένα από τα δεδομένα που χρησιμοποίησαν οι συγγραφείς της μελέτης για την ανάλυσή τους, διευκρινίζει η δρ Chen. Είναι λογικό να πούμε ότι ο κίνδυνος για καρκίνο του μαστού αρχίζει να αυξάνεται περίπου ένα έτος μετά την έναρξη ορμονικής θεραπείας και ότι συνεχίζει να αυξάνεται στη συνέχεια.
Υπάρχει διαφορά στον κίνδυνο καρκίνου ανάλογα με τον τύπο θεραπείας που χρησιμοποιεί μια γυναίκα;
Ναι. Στη μελέτη του Lancet, τόσο οι θεραπείες με οιστρογόνα μόνο όσο και οι συνδυασμοί προγεστερόνης-οιστρογόνων αύξησαν τον κίνδυνο για καρκίνο του μαστού. Ωστόσο, ο κίνδυνος ήταν υψηλότερος στις γυναίκες που έλαβαν τις θεραπείες συνδυασμού. Η μελέτη του Lancet διαπίστωσε επίσης ότι οι κίνδυνοι από τη θεραπεία μόνο με οιστρογόνα έδειχναν υψηλότεροι στις γυναίκες με φυσιολογικό βάρος από ό,τι στις παχύσαρκες γυναίκες. Αυτό μπορεί να οφείλεται στο ότι οι παχύσαρκες γυναίκες έχουν ήδη υψηλότερο κίνδυνο για καρκίνο του μαστού επειδή έχουν υψηλότερα επίπεδα οιστρογόνων στο αίμα τους. «Και πάλι δεν αισθάνομαι ασφαλής να να δηλώσω ότι, αν είσαι απλώς υπέρβαρη, δεν χρειάζεται να ανησυχείς για τη λήψη ορμονών», δηλώνει η δρ Chen.
Οι γυναίκες με παχυσαρκία είχαν τον ίδιο αυξημένο κίνδυνο με τις γυναίκες φυσιολογικού βάρους όταν λάμβαναν θεραπείες συνδυασμού οιστρογόνων-προγεστερόνης.
Τα κολπικά οιστρογόνα αυξάνουν τον κίνδυνο για καρκίνο του μαστού;
Η μελέτη αυτή επιβεβαίωσε ότι οι θεραπείες με κολπικά οιστρογόνα δεν φαίνεται να αυξάνουν τον κίνδυνο για καρκίνο του μαστού. «Είναι απίθανο να συσχετιστούν τα κολπικά οιστρογόνα με μεγάλη αύξηση του κινδύνου για καρκίνο του μαστού», αναφέρει η δρ Chen.
Η ορμονοθεραπεία έχει μεγαλύτερους κινδύνους αν ξεκινήσει σε νεαρή ηλικία;
Η μελέτη φαίνεται να διαπιστώνει ότι ισχύει κάτι τέτοιο. Έχουμε, ωστόσο, λόγους να αμφισβητήσουμε αυτό το συμπέρασμα. Οι νεότερες γυναίκες σε αυτή τη μελέτη έπαιρναν γενικά ορμόνες για μεγαλύτερη χρονική περίοδο. Έτσι, ο κίνδυνος δείχνει να σχετίζεται περισσότερο με τη διάρκεια της χρήσης παρά με την ηλικία έναρξης της ορμονικής θεραπείας.
Οι κίνδυνοι για καρκίνο του μαστού που σχετίζονται με την ορμονοθεραπεία απομακρύνονται μόλις σταματήσει η λήψη ορμονών;
Όχι. Ο κίνδυνος για καρκίνο του μαστού που σχετίζεται με τη χρήση ορμονών παραμένει για πολλά χρόνια μετά τη διακοπή της ορμονοθεραπείας.
Βάσει αυτών των πληροφοριών, θα πρέπει οι γυναίκες να λαμβάνουν ορμόνες για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης;
«Το συμπέρασμα είναι ότι, αν κάποια γυναίκα θέλει να κάνει χρήση της θεραπείας ορμονικής υποκατάστασης για λίγα χρόνια προκειμένου να αντιμετωπίσει τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης, είναι λογικό να το κάνει – στις περισσότερες περιπτώσεις τουλάχιστον», δηλώνει η δρ Chen. Ιδανικά, όμως, οι γυναίκες θα πρέπει να πάρουν ορμόνες για όσο το δυνατόν συντομότερο χρονικό διάστημα. «Γενικά, αυτό που λέω στις ασθενείς είναι να χρησιμοποιήσουν πρώτα μη ορμονικές στρατηγικές», προσθέτει η δρ Chen.
Αν οι μη ορμονικές στρατηγικές δεν έχουν αποτέλεσμα και τα συμπτώματα είναι κυρίως κολπικά, θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν ένα κολπικό οιστρογόνο. Κάποια γυναίκα που έχει πολλαπλά συμπτώματα –εξάψεις, νυχτερινές εφιδρώσεις και κολπικά συμπτώματα–, θα μπορούσε να εξετάσει τη χρήση ορμονοθεραπείας σε μορφή δισκίου ή επιθέματος εάν οι άλλες στρατηγικές αποτύχουν και τα συμπτώματα είναι υπερβολικά ενοχλητικά.
Επιπλέον, οι ορμόνες θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν μόνο εάν αυτό ενδείκνυται από ιατρική άποψη. Πολλές γυναίκες πιστεύουν λανθασμένα ότι η χρήση ορμονών θα τις κάνει να δείχνουν νεότερες ή θα παρατείνει τη ζωή τους. Αυτό δεν ισχύει.
Ποιο διάστημα είναι υπερβολικά μεγάλο στη χρήση ορμονικής θεραπείας;
«Πέντε χρόνια είναι πραγματικά το ανώτατο όριο για χρήση ορμονών. Ιδανικά θα πρέπει να είναι ένα ή δύο έτη το πολύ και στόχος θα πρέπει να είναι η αντιμετώπιση των συμπτωμάτων», ξεκαθαρίζει η δρ Chen. Εάν επιλέξετε τις ορμόνες, φροντίστε να τις μειώσετε σταδιακά αντί να τις σταματήσετε απότομα όταν είστε έτοιμη να διακόψετε τη θεραπεία. Οι γυναίκες που σταματούν απότομα την ορμονοθεραπεία μπορεί να εμφανίσουν αναζωπύρωση των συμπτωμάτων.
