H οστεοαρθρίτιδα του γόνατος επηρεάζει περίπου τους μισούς από εμάς σε προχωρημένη ηλικία. Ο χόνδρος που λειτουργεί ως μαξιλάρι μεταξύ των οστών φθείρεται κι έτσι, όταν τα οστά τρίβονται μεταξύ τους, προκαλείται πόνος. Σε πολλούς ανθρώπους, η αρθρίτιδα γίνεται τόσο σοβαρή ώστε αναγκάζονται να εξετάσουν την αντικατάσταση του γόνατος. Δεδομένου ότι η χειρουργική επέμβαση είναι δαπανηρή και περίπλοκη επιλογή, ίσως αναρωτηθείτε: τι άλλο μπορεί να κάνει κανείς για να αντιμετωπίσει τον πόνο στο γόνατο; Προσοχή: ορισμένες θεραπείες δεν είναι αποτελεσματικές ή είναι και επικίνδυνες.
Μείνετε μακριά από τα ακόλουθα
Η πρώτη ένδειξη ότι μια θεραπεία για τον πόνο στο γόνατο δεν είναι η καλύτερη επιλογή: η διαφήμιση που υπόσχεται ότι αποτελεί σίγουρη λύση. Μια τέτοια θεραπεία είναι η εμφύτευση απορροφητή κραδασμών. Κυκλοφορούν αρκετοί στην αγορά. «Δεν λειτουργούν. Υπάρχουν πολλά προϊόντα που δεν έχουν δοκιμαστεί με επαρκή επιστημονική έρευνα, ειδικά νέα προϊόντα. Αποφύγετέ τα», λέει ο δρ Scott Martin, αναπληρωτής καθηγητής Ορθοπεδικής Χειρουργικής στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ.
Μια άλλη θεραπεία που πρέπει να προσπεράσετε: η προλοθεραπεία, η έγχυση στο γόνατο κάποιας διεγερτικής ουσίας όπως η γλυκόζη, η οποία υποτίθεται ότι διεγείρει τον οργανισμό να ξεκινήσει τη διαδικασία επούλωσης. «Δεν υπάρχουν αναφορές στην επιστημονική βιβλιογραφία που να υποστηρίζουν τη μέθοδο αυτή. Πρόκειται απλώς για ζαχαρόνερο», λέει ο δρ Martin.
Ορισμένες κλινικές επιλέγουν την έγχυση όζοντος (του αερίου που βρίσκεται στην ατμόσφαιρα, γύρω από τη Γη) ή προσθέτουν όζον στις ενέσεις της προλοθεραπείας, υποστηρίζοντας ότι έτσι αποκαθίστανται οι χόνδροι και τα οστά. Όμως το όζον είναι τοξικό και εξαιρετικά επικίνδυνο για τον άνθρωπο, η χρήση του ως θεραπευτικού μέσου έχει απαγορευτεί από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) και θα πρέπει να αποφεύγεται.
Μια άλλη αμφιλεγόμενη θεραπεία: οι ενέσεις βλαστοκυττάρων στο γόνατο. Τα βλαστοκύτταρα έχουν τη δυνατότητα να μετασχηματίζονται σε άλλους τύπους κυττάρων και πιστεύεται ότι είναι πιθανό να «αναγεννήσουν» τις κατεστραμμένες αρθρώσεις.
Ο δρ Martin ισχυρίζεται ότι δεν γνωρίζουμε ακόμα αν η προσέγγιση αυτή είναι αποτελεσματική και ότι οι επιστημονικές έρευνες που την υποστηρίζουν δεν είναι ακόμη επαρκείς. Επιπλέον, η θεραπεία δεν καλύπτεται από τα ασφαλιστικά ταμεία και μπορεί να είναι εξαιρετικά ακριβή. Παρουσιάζει επίσης κινδύνους (λοίμωξη ή κάταγμα) εάν ο γιατρός δεν έχει εμπειρία σε τεχνικές συλλογής κυττάρων από το οστό. Εάν σας ενδιαφέρει αυτή η θεραπευτική επιλογή, ο δρ Martin συμβουλεύει να αποφύγετε τις τοπικές κλινικές βλαστοκυττάρων και να επισκεφτείτε ένα ακαδημαϊκό ερευνητικό κέντρο, το οποίο διεξάγει και ερευνητική μελέτη.
Επιλογές με αμφίβολα αποτελέσματα
Ορισμένες θεραπείες δεν έχουν ξεκάθαρα αποτελέσματα. Μία από αυτές είναι ο βελονισμός, η κινεζική τεχνική που συνίσταται στην εισαγωγή βελονών λεπτών σαν τρίχα σε διακλαδώσεις νεύρων. Είναι ασφαλής εφόσον γίνεται από πιστοποιημένο βελονιστή. Ωστόσο, οι μελέτες που αφορούν την αποτελεσματικότητά του για τον πόνο στο γόνατο δεν συμφωνούν. «Δεν θα σας βλάψει, αλλά πρέπει να πιστέψετε ότι θα λειτουργήσει. Η θέληση να θεραπευτείτε είναι η μισή θεραπεία», αναφέρει ο δρ Martin.
Μια άλλη θεραπεία που μπορεί να βοηθήσει: εγχύσεις στο γόνατο πλάσματος πλούσιου σε αιμοπετάλια (PRP). Πρόκειται για ένα συμπυκνωμένο διάλυμα αιμοπεταλίων που εξάγονται από το δικό σας αίμα. Τα αιμοπετάλια περιέχουν πρωτεΐνες, που ονομάζονται αυξητικοί παράγοντες και θεωρείται ότι διεγείρουν τους μηχανισμούς επούλωσης στον οργανισμό. Αλλά το PRP είναι πολύ ακριβό και τα ασφαλιστικά ταμεία δεν το καλύπτουν. «Οι μελέτες δείχνουν ότι το PRP φαίνεται να έχει αντιφλεγμονώδη δράση», λέει ο δρ Martin, «δεν υπάρχουν όμως πολλές απτές αποδείξεις ότι παρέχει μόνιμη ανακούφιση».
Τα συμπληρώματα γλυκοζαμίνης και χονδροϊτίνης μπορούν να μειώσουν τον πόνο. «Λειτουργούν περίπου στο 50% των ασθενών», λέει ο δρ Martin. «Δεν αποκαθιστούν τον χόνδρο, ωστόσο οι μελέτες δείχνουν ότι φαίνεται να ανακουφίζουν από τον πόνο».
Πιο αξιόπιστες θεραπείες
Ο χρυσός κανόνας για τη θεραπεία του οστεοαρθριτικού γόνατος: χάστε βάρος και ενισχύστε τους μυς σας (ειδικά τους τετρακέφαλους στους μηρούς) με φυσικοθεραπεία. Και τα δύο βήματα μπορούν να μειώσουν την πίεση στα γόνατά σας, γεγονός που απαλύνει τον πόνο. Μπορεί ωστόσο να είναι δύσκολο να χάσει κάποιος κιλά. Επιπλέον, μερικές φορές ο πόνος στο γόνατο είναι τόσο έντονος ώστε να εμποδίζει κάποιον να κάνει φυσικοθεραπεία.
Για να φτάσουν σε κατάσταση που τους επιτρέπει να ασκηθούν, πολλοί άνθρωποι στρέφονται στις ενέσεις στεροειδών (για να αντιμετωπίσουν τη φλεγμονή) ή υαλουρονικού οξέος (για να συμπληρώσουν το υγρό που λιπαίνει φυσικά τις αρθρώσεις). «Δύο μεγάλες τυχαιοποιημένες μελέτες δείχνουν ότι δεν υπάρχει διαφορά σε ό,τι αφορά την ανακούφιση από τον πόνο με χρήση υαλουρονικού οξέος ή στεροειδών. Τα στεροειδή φαίνεται να λειτουργούν καλύτερα όταν υπάρχει φλεγμονή», αναφέρει ο δρ Martin. «Τα αποτελέσματα είναι πρόσκαιρα, αλλά σε μερικούς ασθενείς μπορεί να υπάρξει σημαντική ανακούφιση».
Πότε πρέπει να αντικαταστήσετε το γόνατό σας
Ο δρ Martin προτείνει να καθυστερήσετε την επέμβαση όσο το δυνατόν περισσότερο και να οδηγηθείτε σε αυτήν όταν θα έχετε εξαντλήσει τις επιστημονικά αποδεκτές επιλογές. «Σε κάποιο σημείο όμως, όταν έχετε εξαντληθεί σωματικά, ψυχικά και συναισθηματικά, έρχεται η ώρα να υποβληθείτε σε αντικατάσταση γόνατος», λέει. «Θα πρέπει να την κάνετε πριν η υγεία σας της θέσει εμπόδια, ειδικά εάν βρίσκεστε σε πορεία επιδείνωσης, και πάντως πριν χάσετε την ανεξαρτησία σας». Για περισσότερες πληροφορίες ανατρέξτε στο ειδικό τεύχος του Χάρβαρντ για τα γόνατα και τα ισχία (www.health.harvard.edu/KH).
