«Το 2021 εθελοντές από Εκάλη, Ροδόπολη, Αγιο Στέφανο και Ηλιούπολη αποφασίσαμε να πάμε στη μεγάλη πυρκαγιά στη Δαδιά μαζί με το WWF για να επιχειρήσουμε ως πεζοπόρο τμήμα. Πήγαμε με απλά σακίδια στην πλάτη, χωρίς τον κατάλληλο εξοπλισμό. Δεν ξέραμε τι σημαίνει στην πράξη πεζοπόρο τμήμα. Οταν επιστρέψαμε, θελήσαμε να φτιάξουμε ένα πεζοπόρο τμήμα και το κοστολογήσαμε. Μόλις είδαμε το ποσό, εγκαταλείψαμε την ιδέα».
Ομως τελικά, η Ομάδα Εθελοντών Δασοπυροσβεστών Διασωστών Εκάλης με τη βοήθεια του WWF και ιδιωτών χορηγών, κατάλληλα εξοπλισμένη μπορεί σήμερα να επιχειρεί σε μια δύσκολη πυρκαγιά.
«Το 2024 το 32% των συμβάντων που αντιμετωπίσαμε ήταν δασικές πυρκαγιές. Τα υπόλοιπα ήταν τροχαία, αστικές πυρκαγιές, πλημμύρες, δέντρα που έπεσαν» λέει ο Γιώργος Δερτιλής, επικεφαλής της ομάδας.
Οι εθελοντές δασοπυροσβέστες, οι οποίοι ανήκουν σε ομάδα εγγεγραμμένη στο νέο μητρώο του υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, είναι περίπου 5.000, ενώ συνολικά φτάνουν τους 10.000 σε όλη την Ελλάδα.
Η εθελοντική ομάδα της Εκάλης, η οποία αριθμεί 14 γυναίκες και 46 άνδρες, βρίσκεται στην ενεργό δράση από το 2000 και τα πρώτα επτά χρόνια επιχειρούσε με ένα υδροφόρο όχημα του δήμου. Σήμερα έχει στη διάθεσή της πάνω από τέσσερα σύγχρονα επαγγελματικά οχήματα.
«Το τζιπ Ναβάρα έχει φτάσει Δαδιά και Ανδρο, ενώ το χωρητικότητας τεσσάρων τόνων νερού Renault μας το έκαναν δώρο Γάλλοι πυροσβέστες εθελοντές, που συναντήσαμε στη Δαδιά, όταν τους είπαμε ότι δεν έχουμε ένα όχημα που να μπορεί να κουβαλήσει πολύ νερό και να μπει βαθιά μέσα στο δάσος» περιγράφει ο κ. Δερτιλής.
Το κέντρο εθελοντών τα τρία τελευταία χρόνια είναι η βάση για ένα από τα drones πυρασφάλειας και επιτήρησης που περιπολούν σε 24ώρη βάση την Αττική για λογαριασμό του υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας. «Ηταν το πρώτο που λειτούργησε στην Αττική ενώ πέρυσι προστέθηκαν άλλα 40 drones» σημειώνει ο κ. Δερτιλής.
Εκπαιδεύοντας τους εθελοντές
Ο Ηλίας Τζηρίτης, συντονιστής δράσεων για τις δασικές πυρκαγιές στο WWF, περιγράφει το δύσκολο πεδίο στο οποίο επιχειρούν οι εθελοντές, «χωρίς ασφάλιση και δικαιολογημένη απουσία από την εργασία τους. Το νομικό πλαίσιο υπάρχει, αλλά δυστυχώς δεν εφαρμόζεται, με αποτέλεσμα να περιορίζεται η κινητοποίηση των ομάδων στις πυρκαγιές της χώρας».
Η δεύτερη φάση του προγράμματος, η οποία στοχεύει στην επιμόρφωση των εθελοντών στο πώς να επιχειρούν αποτελεσματικά σε ένα πεζοπόρο τμήμα, έχει ήδη αρχίσει να αποδίδει καρπούς. Σύμφωνα, μάλιστα, με τον Αντώνη Δούρο, συντονιστή έργου ενίσχυσης εθελοντικών ομάδων δασοπροστασίας στη WWF, «τα πεζοπόρα τμήματα που έχουν εκπαιδευτεί έχουν ήδη επιχειρήσει σε Εβρο, Δερβενοχώρια, Ξυλόκαστρο, σε μεγάλες και δύσκολες πυρκαγιές. Κάθε φορά υιοθετείται η ειδική τακτική για κάθε πυρκαγιά, βάσει καιρού και τοπογραφίας».
«Στα εργαστήρια κάνουμε ανάλυση ατυχημάτων, περιγράφουμε τους τρόπους εξάπλωσης της πυρκαγιάς, δείχνουμε τα εργαλεία που χρησιμοποιούμε, εξηγούμε ποιοι είναι οι ρόλοι του καθενός σε ένα πεζοπόρο τμήμα» σημειώνει ο Μιλτιάδης Αθανασίου, εκπαιδευτής στα σεμινάρια και εντεταλμένος ερευνητής στο Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων του ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ με αντικείμενο τις δασικές πυρκαγιές.
Ο κ. Τζηρίτης επισημαίνει την ανάγκη εξειδίκευσης: «Στις περισσότερες χώρες του εξωτερικού, οι πυροσβέστες έχουν ειδικότητες. Στην Ελλάδα, τους στέλνουμε να επιχειρήσουν σε δασική πυρκαγιά, σε αστική, σε ένα εργοστάσιο με χημικά, σε μια πλημμύρα και σε σεισμούς. Οι περισσότεροι πυροσβέστες, εκτός από αυτούς που βρίσκονται στις ΕΜΟΔΕ και στις ΕΜΑΚ, είναι γενικών καθηκόντων».
Δημιουργώντας μια αντιπυρική ζώνη
Στο πίσω μέρος του προαυλίου χώρου, στη βάση της εθελοντικής ομάδας της Εκάλης, μια ομάδα εθελοντών πυροσβεστών δημιουργεί μια αντιπυρική ζώνη.
Οπως περιγράφει ο κ. Τζηρίτης, «έτσι όπως εξελίσσονται πια οι πυρκαγιές, είναι απαραίτητα τα πεζοπόρα τμήματα δασοπυρόσβεσης. Χρειαζόμαστε κόσμο να περπατήσει μέσα στα δάση. Σε μια πυρκαγιά με μεγάλη περίμετρο θες πολλά χέρια για τις αντιπυρικές ζώνες. Στη Δαδιά το 2021 είχαμε 120 χιλιόμετρα περίμετρο».
Σύμφωνα με τον ίδιο, αρκεί μια ζώνη πλάτους 1 ώς 1,5 μέτρου για να σταματήσει αποτελεσματικά σε κάποια σημεία την πυρκαγιά. «Πρέπει να δημιουργηθεί ένα κενό μεταξύ της πυρκαγιάς που πλησιάζει, προκειμένου να μη συναντήσει καύσιμη ύλη και να σταματήσει εκεί. Αυτή η δουλειά γίνεται σε αυτή τη ζώνη που αποκαλούμε “καμένο-άκαυστο”».
Ο κ. Αθανασίου εξηγεί πώς εργάζεται η ομάδα. «Μπροστά πηγαίνει ο χειριστής με το αλυσοπρίονο και ακολουθεί ο εθελοντής με το τσεκούρι δασοπυρόσβεσης. Οσο πάμε προς τα πίσω, στη γραμμή της ομάδας, οι εθελοντές χειρίζονται ελαφρύτερα εργαλεία, όπως φτυάρια και τσουγκράνες. Στόχος είναι αυτό που τώρα βλέπετε καλυμμένο με βλάστηση, μετά την ολοκλήρωση της δουλειάς να έχει απομείνει σκέτο χώμα. Κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας, το ξερίζωμα είναι πολύ σημαντικό για να μη “βγει” η πυρκαγιά που δρα υπογείως μέσα από τις ρίζες στο άκαυστο κομμάτι.
»Ολα τα παραπάνω δεν είναι πάντα εύκολο να γίνουν, δεν υπάρχει πάντα χρόνος. Πρέπει να εκτιμήσουμε την αλληλεπίδραση της τοπογραφίας με τις συνθήκες του καιρού και τη βλάστηση που καίγεται, έτσι ώστε να αποφασίσουμε αν μπορούμε να πάμε προς ένα σημείο με συγκεκριμένο στόχο.
»Τα πεζοπόρα τμήματα δουλεύουν τη νύχτα γιατί τότε είναι ευνοϊκότερες οι συνθήκες, μεγαλύτερη υγρασία, χαμηλότερη ένταση πυρκαγιάς και επειδή δεν ενεργούν τα εναέρια μέσα. Οι εθελοντές μπορούν να βοηθούν βραδινές ώρες, μετά την εργασία τους».
* Ο δεύτερος κύκλος του Προγράμματος Υποστήριξης Εθελοντικών Ομάδων Δασοπροστασίας υλοποιείται από το WWF Ελλάς, το ΜΚΣ Δεσμός και το HIGGS (Higher Incubator Giving Growth & Sustainability)
Κεντρική φωτογραφία: Χρήστος Γιαννακόπουλος/ WWF Greece
