Χτισμένη ανάμεσα σε λόφους και βουνά, με πολλά «κλαδιά» ρεμάτων στα σπλάχνα της και με υψομετρικές διαφορές ανάμεσα στα οικοδομικά της τετράγωνα, η Αθήνα δεν χρειάζεται φαινόμενα τύπου Daniel και Βαλένθιας για να πλημμυρίσει.
Τα παραπάνω λέει στην «Κ» ο αντιδήμαρχος Αθηναίων Κλιματικής Διακυβέρνησης και Κοινωνικής Οικονομίας, Νίκος Χρυσόγελος, τονίζοντας πως η Πολιτική Προστασία έχει αναχθεί για τους δήμους σε μια απαιτητική διαδικασία η οποία δεν αφορά μόνο στο τι πράττει κάποιος την ώρα της κρίσης αλλά κυρίως τι κάνει στον τομέα της πρόληψης.
Με αυτό το δεδομένο, ο Δήμος της Αθήνας έχει λάβει μια σειρά από πρωτοβουλίες, έτσι ώστε να βελτιωθεί η απόκρισή του στα ζητήματα Πολιτικής Προστασίας.
Χάρτες GIS για τα ρέματα και τα ευπαθή στις πλημμύρες σημεία
Δύο βασικά εργαλεία στα χέρια του δήμου είναι οι δύο χάρτες GIS που δημιούργησε πριν από λίγο καιρό το αρμόδιο τμήμα. Ο ένας απεικονίζει τα 200 ευάλωτα απέναντι στα πλημμυρικά φαινόμενα σημεία της πόλης, ενώ στον δεύτερο έχουν αποτυπωθεί όλες οι διακλαδώσεις των ρεμάτων κάτω από τους δρόμους και τα κτίρια της Αθήνας.
«Από εμπειρικά στοιχεία, επιστημονικά δεδομένα και πληροφορίες που συλλέξαμε και στη συνέχεια “περάσαμε” σε χάρτες GIS, διαπιστώσαμε ποιες είναι οι περιοχές οι οποίες έρχονται πολύ συχνά αντιμέτωπες με πλημμύρες» εξηγεί ο κ. Χρυσόγελος αναφέροντας πως η πιο μεγάλη παρουσία ευάλωτων σημείων παρατηρείται στα Σεπόλια.
Σύμφωνα με τον αντιδήμαρχο, η σύγκριση των δύο χαρτών «δείχνει πως τα σημεία που πλημμυρίζουν πιο συχνά, βρίσκονται πάνω στις βαθιές χαράξεις των ρεμάτων. Το νερό έχει μνήμες».
Η οδός Αχαΐας, η οποία τελευταία φορά πλημμύρισε τον περασμένο Σεπτέμβριο, είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα, καθώς βρίσκεται σε περιοχή από όπου ξεκινούσαν ρέματα, τα οποία κατεβαίνουν από τα Τουρκοβούνια. Αντίστοιχα «κλαδιά» ρεμάτων στο Γαλάτσι, στον Περισσό, τον λόφο του Στρέφη και τον Αρδηττό ευθύνονται για πλημμυρικά φαινόμενα σε διάφορα σημεία της πόλης.
«Δεν είναι λοιπόν μόνο θέμα φρεατίων. Τα νερά δεν έχουν πού να πάνε. Κατεβαίνουν από τα Τουρκουβούνια για παράδειγμα και πέφτουν στην Κηφισίας, η οποία βρίσκεται πιο ψηλά από τους δρόμους γύρω της» σημειώνει ο κ. Χρυσόγελος και προσθέτει: «Εντονα πλημμυρικά φαινόμενα παρατηρούνται συχνά και στα Ανω Πατήσια. Εκεί, ύδατα βροχής από Περισσό και Προφήτη Ηλία φτάνουν στην περιοχή μέσω της Αγίας Λαύρας και της Χαλκίδος».
Δεν είναι όμως μόνο τα μπαζωμένα ρέματα και η «περιχαρακαρωμένη» ανάμεσα σε κτίρια και λόφους Αθήνα. Είναι και οι κατασκευές που έγιναν τις προηγούμενες δεκαετίες και δεν έλαβαν υπόψη τους θέματα που «ταλαιπωρούν» τώρα τη μητρόπολη όπως οι βροχοπτώσεις.
«Το βλέπουμε συνέχεια στα μικρά πάρκα. Εχεις ένα μικρό πάρκο και γύρω γύρω έχει τοίχο. Αντί να μπαίνει το νερό της βροχής μέσα στο παρκάκι, διοχετεύεται στον δρόμο» σημειώνει ο αντιδήμαρχος.
Δείτε με λεπτομέρεια τον χάρτη ΕΔΩ.
Τα σχέδια του δήμου
Οσον αφορά στο οργανωτικό/διοικητικό επίπεδο, αυτό που κάνει αυτή τη στιγμή ο δήμος είναι η μετατροπή της ομάδας Πολιτικής Προστασίας σε Διεύθυνση Πολιτικής Προστασίας.
Βέβαια, όπως εξηγεί ο αντιδήμαρχος, «οι δήμοι δεν διαθέτουν το προσωπικό και τους πόρους που χρειάζονται. Και μάλιστα χρειάζονται εξειδικευμένο προσωπικό αν θέλουν να κάνουν μελέτες. Η Πολιτική Προστασία των δήμων πρέπει να αντιμετωπιστεί σαν μια ανταποδοτική υπηρεσία, αφορά την πρόληψη καταστροφών. Να δώσω ένα παράδειγμα: ο Δήμος της Αθήνας δεν είχε ούτε μία αντλία για να απαντλεί τα ύδατα. Κάθε φορά που υπάρχει κίνδυνος κινητοποιεί έναν εργολάβο. Αυτή τη στιγμή μετασκευάζουμε οχήματα που διαθέτουμε για να μπορούν να αντιμετωπίσουν διάφορα καιρικά φαινόμενα. Τα εξοπλίζουμε για παράδειγμα με γεννήτριες και αντλίες».
Τι έδειξε η αυτοψία στα σχολεία της Αθήνας
«Πραγματοποιήσαμε έλεγχο σε 52 σχολικά συγκροτήματα της Αθήνας. Οσα είναι χτισμένα σε ρέματα και βράχους είναι πολύ ευπαθή» λέει ο κ. Χρυσόγελος και προσθέτει: «Υπάρχουν όμως και πολλές κακοτεχνίες. Σε πολλά σχολεία οι υδρορροές καταλήγουν στην αυλή αντί στον κήπο ή τα πράσινα σημεία. Το είδαμε αυτό σε σχολείο στα Σεπόλια. Υπάρχουν και σωστά παραδείγματα: σε σχολικό συγκρότημα στους Αμπελόκηπους, πίσω από τον Αρειο Πάγο, οι υδρορροές καταλήγουν όπως πρέπει, στον κήπο. Στα σχολεία που αντιμετωπίζουν πρόβλημα θα τοποθετηθούν φωτοβολταϊκά, κηπάρια και θα μονωθούν οι ταράτσες. Οι παρεμβάσεις θα γίνουν με ολοκληρωμένο πρόγραμμα μέσω της ΟΧΕ (Ολοκληρωμένη Χωρική Ενότητα)».
Στη διεύθυνση που δημιουργείται αλλά και στα κλιμάκια αυτής θα απασχοληθούν όσοι εργάζονται ήδη στο ομώνυμο τμήμα, στην υπηρεσία πρασίνου και στη δημοτική αστυνομία.
Οταν θα υπάρχουν έκτακτα δελτία καιρού, συνεργεία της Διεύθυνσης Πολιτικής Προστασίας θα περιπολούν πριν εκδηλωθεί το φαινόμενο σε 8 έως 10 περιοχές της Αθήνας οι οποίες είναι και αυτές που «ομαδοποιούν» βάσει χαρτών πολλά από τα 200 ευάλωτα σημεία.
Ταυτόχρονα χρησιμοποιούνται ήδη τα δύο drones του δήμου για εναέριο «σκανάρισμα» της Αθήνας την ώρα μιας βροχόπτωσης. Μάλιστα εικόνες και video που κατέγραψαν τα drones σε προηγούμενες βροχοπτώσεις χρησιμοποιήθηκαν για τη δημιουργία των δύο GIS χαρτών. Στον προγραμματισμό του δήμου είναι η αγορά και άλλων drones.
Οπως σημειώνει ο κ. Χρυσόγελος (αριστερά): «Μας βοηθούν ταυτόχρονα στο να δημιουργήσουμε κι ένα ψηφιακό μοντέλο που επεξεργαζόμαστε για να δούμε πώς κινείται το νερό όταν πλημμυρίζει η πόλη. Ιδανικά χρειαζόμαστε και στοιχεία από δορυφόρο για να φτιάξουμε ένα πλήρες επιχειρησιακό σχέδιο αντιμετώπισης πλημμυρών. Γενικά μιλώντας χρειαζόμαστε Big Data, χρειαζόμαστε μοντέλα πρόγνωσης. Δεν μπορείς να λειτουργείς πια με τον παλιό τρόπο».
Πώς μπορεί να γίνει η πόλη «σφουγγάρι»
H αντιπλημμυρική θωράκιση βασίζεται εν πολλοίς, κατά τον αντιδήμαρχο, στις λεγόμενες «Λύσεις που βασίζονται στη φύση» (Nature Based Solutions).
Ο κ. Χρυσόγελος εξηγεί τι σημαίνει αυτό στην πράξη. «Δεν χρειαζόμαστε άλλα αντιπλημμυρικά έργα κλασικού τύπου. Αυτό που χρειαζόμαστε είναι να γίνει πόλη “σφουγγάρι”, να απορροφά δηλαδή τις ροές των υδάτων. Ενώ μέχρι στιγμής εργαζόμαστε στο πώς να “φύγει” γρήγορα το νερό και να πάει στους αγωγούς κι από εκεί στον Κηφισό και στη θάλασσα, τώρα πρέπει να αρχίσουμε να δουλεύουμε ανάποδα: να δούμε πώς περισσότερο νερό θα απορροφάται στο υπέδαφος».
Σημειώνεται πως την 1η Δεκεμβρίου ξεκινά το πρόγραμμα «Cooling Havens: Water-Powered Neighborhood Cooling and Engagement Stations», με ορίζοντα υλοποίησης τον Ιούνιο του 2028 και προϋπολογισμό 6 εκατομμύρια ευρώ, μέρος του οποίου είναι και έργα βασισμένα στη φύση για τις πλημμύρες στην Αθήνα. Κάποια από αυτά: υπόγειες δεξαμενές συλλογής νερού και «κήποι βροχής». Στην Αθήνα υπάρχουν και 14 γεωτρήσεις οι οποίες δημιουργήθηκαν την περίοδο της λειψυδρίας.
«Τοποθετούμε αυτά τα έργα στον Περισσό, στην περιοχή της Κυψέλης κ.α.» σημειώνει ο αντιδήμαρχος και προσθέτει: «Μια σειρά από έργα πραγματοποιούνται και από τον λόφο του Λυκαβηττού μέχρι τη Βασ. Σοφίας. Στον Λυκαβηττό ειδικά τοποθετούνται κορμοδέματα ενώ τώρα υποβάλλεται στο Πράσινο Ταμείο κι ένα έργο με δημιουργία μικρών λιμνών κι εμπλουτισμό του υπεδάφους στον λόφο, καθώς σε μεγάλο βαθμό το έδαφος και το χώμα έχουν παρασυρθεί και έχουν χαθεί. Στον Λυκαβηττό έχουν απομείνει σε πολλά σημεία βράχοι που δεν απορροφούν το νερό».
Στο μικροσκόπιο του δήμου έχει μπει και ο Ποδονίφτης. Σύμφωνα με τον κ. Χρυσόγελο «πρέπει να τον “φυσικοποιήσουμε” απελευθερώνοντας σημεία του όπου αυτό είναι εφικτό».
Κεντρική φωτογραφία: Στιγμιότυπο από πλημμύρα στα Σεπόλια τον περασμένο Σεπτέμβριο
