Δαδιά: Οι καμένες φωλιές και η ελπίδα για επιστροφή των σπάνιων πτηνών

Χαμόγελα και ανακούφιση προκάλεσε η χθεσινή είδηση πως πριν από μερικές ημέρες ολοκληρώθηκε με επιτυχία η επιχείρηση διάσωσης, περίθαλψης και φροντίδας δύο νεοσσών του σπάνιου είδους Ασπροπάρη στο δάσος της Δαδιάς Έβρου. Το συγκεκριμένο έχει χαρακτηριστεί ως κρισίμως κινδυνεύον είδος, καθώς στην Ελλάδα διαβιούν μόλις πέντε ζευγάρια.

Οι Ασπροπάρηδες της Δαδιάς απομακρύνθηκαν προληπτικά από τις φωλιές τους στις 26 Ιουλίου λόγω της μεγάλης και πολυήμερης πυρκαγιάς που ξέσπασε στις 21 Ιουλίου και οδήγησε στην καταστροφή (αλλού μερική, αλλού ολική) 40.000 στρεμμάτων στο Εθνικό Πάρκο Δάσους Δαδιάς – Λευκίμης – Σουφλίου.

Για λίγες ημέρες, οι νεοσσοί φιλοξενήθηκαν στις εγκαταστάσεις της Μονάδας Διαχείρισης – Εθνικών Πάρκων Δέλτα Έβρου – Δαδιάς. Από εκεί, μεταφέρθηκαν στο κέντρο περίθαλψης «Δράση για την Άγρια Ζωή» στις 29 Ιουλίου και στις 3 Αυγούστου επέστρεψαν στη φωλιά τους.

«Τους ασπροπάρηδες τους πήραμε όταν ακόμα η φωτιά έκαιγε και τα πράγματα ήταν επικίνδυνα για εκείνους μιας και οι φλόγες πλησίαζαν έντονα τη φωλιά τους» μας λέει η Σύλβια Ζακκάκ, βιολόγος στη Μονάδα Διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου της Δαδιάς και συνεχίζει: «Οι ασπροπάρηδες φωλιάζουν σε βράχους και όχι σε δέντρα. H φωλιά τους ήταν σε ύψωμα αλλά είχαμε καλή ορατότητα της φωτιάς και μπορούσαμε εύκολα να διαφύγουμε μαζί τους. Για άλλες φωλιές μέσα στο δάσος όμως, μπορεί να χρειαστούν ακόμα και 3 ώρες περπάτημα για να προσεγγιστούν, άρα για άλλα πουλιά που φωλιάζουν στην καρδιά του δάσους μια ανάλογη επιχείρηση θα ήταν πολύ επικίνδυνη».

Έβρος: Δύο νεοσσοί γύπες επέστρεψαν στο δάσος της Δαδιάς

Εκτεταμένες καταστροφές στις φωλιές 

Τι συμβαίνει όμως με τα υπόλοιπα, πολλά από αυτά σπάνια, πουλιά που ζουν στο πράσινο στολίδι της Θράκης μετά την καταστροφική πυρκαγιά του περασμένου Ιουλίου; Η περιοχή είναι παγκοσμίως γνωστή για την ποικιλότητα των αρπακτικών πουλιών της και έχουν παρατηρηθεί 36 από τα 39 είδη ημερόβιων αρπακτικών πουλιών της Ευρώπης. Μάλιστα, στη Δαδιά απαντώνται ταυτόχρονα 3 από τα 4 είδη γύπα της Ευρώπης: ο μαυρόγυπας, ο ασπροπάρης και το όρνιο. Εκτός από τα αρπακτικά, στην περιοχή έχουν παρατηρηθεί και 166 περίπου είδη πουλιών, εκ των οποίων 2 έχουν χαρακτηριστεί ως κινδυνεύοντα, ο μαυροπελαργός και η καμπίσια πέρδικα, ενώ άλλα 10 έχουν χαρακτηριστεί ως «σχεδόν απειλούμενα» και 5 ως «τρωτά».

«Αποφύγαμε τα χειρότερα, η πυρκαγιά δεν μπήκε στην αποικία του μαυρόγυπα, το έμβλημα του δάσους Δαδιάς» μας απαντά η κα Ζακκάκ και συνεχίζει: «Επίσης, διαπιστώσαμε άμεσα, μετά τη φωτιά, πως φωλιές του κραυγαετού και του χρυσαετού, για τις οποίες γνωρίζαμε τις θέσεις τους, δεν κάηκαν. Το ότι η φωτιά σε πολλά σημεία ήταν έρπουσα βοήθησε στο να μείνουν δέντρα με φωλιές, όρθια.

«Η αλήθεια είναι όμως πως έχουμε σίγουρα χάσει πολύ μεγάλο μέρος των περιοχών φωλεοποίησης για τα πουλιά, αυτό φαίνεται ήδη από την καμένη έκταση. Υπάρχουν περιοχές βαθιά μέσα στο δάσος όπου φωλιές κάηκαν ολοσχερώς. Δεν γνωρίζουμε την ακριβή θέση τους, μπορούμε όμως να πούμε με βεβαιότητα ότι έχουν πληγεί θέσεις αναπαραγωγής αρπαχτικών πουλιών. Ας σκεφτούμε πως η έκταση που κάηκε ολοσχερώς είναι 22.000 στρέμματα.
Σε άλλα 20.000 στρέμματα εκεί όπου η φωτιά ήταν έρπουσα, υπάρχουν νησίδες ζωντανές και η εικόνα είναι πιο ήπια. Όμως, τα μεγάλα αρπακτικά πουλιά χρειάζονται και μεγάλα δέντρα για να δημιουργήσουν τις φωλιές τους και πάρα πολλά από αυτά κάηκαν. Θα χρειαστούν πολλά χρόνια για να αντικατασταθούν».

Οδοιπορικό στo πληγωμένo δάσος της Δαδιάς – Πώς σώθηκε ο πυρήνας του

H κα Ζακκάκ σημειώνει σε αυτό το σημείο πως μέσα στον Σεπτέμβριο οι ειδικοί που δρουν στο πεδίο της Δαδιάς θα έχουν μια πιο σαφή και αριθμητική εικόνα για τα είδη των πουλιών που οι φωλιές τους καταστράφηκαν και για το πόσες είναι αυτές. Όπως λέει η ίδια: «για να ολοκληρωθεί ο απολογισμός θα διασταυρώσουμε τα στοιχεία μας από τις καταγραφές των προηγούμενων ετών για να δούμε ποια και πόσα είδη φώλιαζαν στην καμένη περιοχή».

Με το βλέμμα στην άνοιξη 

Για την κα Ζακκάκ το μεγάλο ερώτημα τώρα είναι πως θα ανταποκριθούν τα πουλιά στις απώλειες που θα συναντήσουν όταν επιστρέψουν στην Δαδιά. Όπως εξηγεί η ίδια, τα περισσότερα πουλιά του πάρκου είναι μεταναστευτικά οπότε αυτή την περίοδο ξεκινάει και το ταξίδι τους για την Αφρική. «Τις επιπτώσεις στον πληθυσμό τους θα μπορέσουμε να τις δούμε όταν επιστρέψουν τον ερχόμενο Μάρτιο και αρχίσουν να δοκιμάζουν τις περιοχές που ήξεραν ότι φωλιάζουν» λέει η ίδια και συνεχίζει:

«Την άνοιξη λοιπόν είναι που θα ξεκινήσει και από εμάς μια συστηματική παρακολούθηση και καταγραφή του τι συμβαίνει με τα πουλιά της Δαδιάς. Η αλήθεια είναι πως δεν γνωρίζουμε πως θα ανταποκριθούν στην καμένη έκταση».

Και ποια είναι τα πιθανά σενάρια για όσα βρουν τις φωλιές τους καμένες; «Θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό και από τη δασική διαχείριση μετά την πυρκαγιά- πόσα και ποια δέντρα θα κοπούν, πόσα θα πέσουν κ.τ.λ. 

Πουλιά μπορεί να φωλιάσουν στα καμένα δέντρα αν αυτά στέκονται στη θέση τους. Αν όχι, μπορούν να αναζητήσουν φωλιές αλλού μέσα στην Δαδιά, υπάρχει όμως και ο κίνδυνος να φύγουν εντελώς από το δάσος αν στις παρακείμενες περιοχές που θα αναζητήσουν σπίτι “πέσουν” σε… συνωστισμό. Δεν γίνεται εκεί που πριν υπήρχαν 5 πουλιά να γίνουν ξαφνικά 15».

Το αβέβαιο μέλλον

Σημαντικό ρόλο για το πώς θα συμπεριφερθούν οι πληθυσμοί των πουλιών σύμφωνα με την κα Ζακκάκ, θα παίξει και το τι θα συμβεί με το ισοζύγιο ανάμεσα στις περιοχές τροφοληψίας των πουλιών και στις περιοχές φωλαιοποίησης.

«Καθώς το δάσος σταδιακά θα επανέρχεται και το έδαφος θα καθαρίζει, οι περιοχές τροφοληψίας για τα πουλιά θα αυξάνονται, όμως δεν θα ακολουθούν το ίδιο γρήγορα οι περιοχές φωλαιοποίησης. Το καλό είναι πως υπάρχουν άκαυτες νησίδες μέσα στο δάσος και αυτές θα βοηθήσουν γιατί σε ένα βαθμό θα χρησιμεύσουν ως καταφύγιο και θα προσφέρουν και τον σπόρο για να αρχίσει το δάσος να επεκτείνεται ξανά».

Σε κάθε περίπτωση, ακόμα και αν η σχέση και η ισορροπία πουλιών-καμένου δάσους αποδειχτεί αρκετά επιτυχής, η ουσία είναι η εξής σύμφωνα με την κα Ζακκάκ: «Το αν τελικά τα πουλιά της Δαδιάς κρατηθούν στο πάρκο ή όχι είναι κάτι που θα χρειαστεί χρόνια παρακολούθησης. Το βέβαιο είναι πως κάτι θα χαθεί από τον πολύτιμο θησαυρό των πουλιών της Δαδιάς. Το να πούμε ότι θα χάσουμε ολόκληρα είδη ίσως είναι υπερβολή αλλά ζευγάρια θα πάνε αλλού για να φωλιάσουν και σε άλλες περιπτώσεις πουλιά ίσως κάνουν χρόνια να επιστρέψουν».

⇒ Ειδήσεις σήμερα

Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr