Οι αστρονόμοι εντόπισαν ένα εκπληκτικό ουράνιο σώμα που εκπέμπει έναν περίεργο συνδυασμό ραδιοκυμάτων και ακτίνων Χ, οι οποίες διαρκούν δύο λεπτά και επαναλαμβάνονται κάθε 44 λεπτά.
Καθώς η συμπεριφορά του δεν μοιάζει με καμία άλλη που έχει παρατηρηθεί έως τώρα, οι επιστήμονες το θεωρούν ως ένα «εξωτικό» μέλος μιας κατηγορίας ουράνιων αντικειμένων που αναγνωρίστηκαν για πρώτη φορά μόλις πριν από τρία χρόνια.
Βρίσκεται στον Γαλαξία μας, σε απόσταση περίπου 15.000 ετών φωτών από τη Γη, στην κατεύθυνση του αστερισμού «Ασπίς».
Οι ερευνητές δήλωσαν ότι ανήκει σε μια κατηγορία αντικειμένων που ονομάζονται «μεταβατικά ραδιοκύματα μακράς περιόδου», τα οποία είναι γνωστά για τις φωτεινές εκρήξεις ραδιοκυμάτων – που κάνουν την εμφάνισή τους από κάθε λίγα λεπτά έως αρκετές ώρες.
O enigma que pulsa no coração da galáxia
“Diferente de tudo que já vimos antes”
Um objeto cósmico completamente fora do comum está intrigando astrônomos ao redor do mundo. Batizado de ASKAP J1832-0911, ele está localizado a cerca de 15 mil anos-luz da Terra, dentro da Via… pic.twitter.com/3tdLceK1t2
— JAMES WEBB (@jameswebb_nasa) May 29, 2025
Ωστόσο, στην περίπτωση αυτή, η διάρκεια των εκρήξεων είναι πολύ μεγαλύτερη από τους ταχείς ρυθμούς των πάλσαρ – ενός τύπου ταχύτατα περιστρεφόμενου αστέρα νετρονίων που δεν είναι παρά το αστρικό υπόλειμμα της κατακλυσμιαίας έκρηξης ενός υπερκαινοφανούς. Τα πάλσαρ γίνονται αντιληπτά από τη Γη ως παλλόμενη πηγή ακτινοβολίας που αναβοσβήνει ανά τακτά χρονικά διαστήματα, από χιλιοστά του δευτερολέπτου έως δευτερόλεπτα.
«Τι είναι αυτά τα αντικείμενα και πώς παράγουν τα ασυνήθιστα σήματά τους, παραμένει ένα μυστήριο», σημειώνει ο αστρονόμος Ziteng Wang του Πανεπιστημίου Curtin στην Αυστραλία, επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης που δημοσιεύθηκε αυτή την εβδομάδα στο περιοδικό Nature.
Στη νέα μελέτη, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν δεδομένα από το τροχιακό παρατηρητήριο ακτίνων Χ Chandra της NASA, το τηλεσκόπιο ASKAP στην Αυστραλία και άλλα τηλεσκόπια.
Παρότι η εκπομπή ραδιοκυμάτων από το συγκεκριμένο ουράνιο αντικείμενο ομοιάζει με περίπου δέκα γνωστά παραδείγματα αυτής της συνομοταξίας, είναι το μόνο που εκπέμπει ακτίνες Χ, σύμφωνα με την αστροφυσικό και συν-συγγραφέα της μελέτης, Νάντα Ρέα, του Ινστιτούτου Διαστημικών Επιστημών της Βαρκελώνης.
Σε αυτή τη φάση οι ερευνητές μόνο υποθέσεις είναι σε θέση να κάνουν σχετικά με τη φύση αυτού του άστρου. Σύμφωνα με τους ίδιους, ενδέχεται να είναι ένα μάγναστρο (σ.σ.: magnetar, περιστρεφόμενος αστέρας νετρονίων με σχήμα έντονα ελλειψοειδές και ακραίο μαγνητικό πεδίο) ή ίσως ένας λευκός νάνος (σ.σ.: white dwarf, συμπαγές υπόλειμμα ενός αστέρα μικρής ή μεσαίας μάζας). «Ωστόσο, κανένα από αυτά δεν θα μπορούσε να εξηγήσει όλα τα χαρακτηριστικά που παρατηρήσαμε», δήλωσε ο Γουάνγκ.
Τα ραδιοκύματα που παρατηρήθηκαν θα μπορούσαν ενδεχομένως να έχουν δημιουργηθεί από την αλληλεπίδραση μεταξύ του λευκού νάνου και του αστέρα που συνοδεύει, εξηγούν οι ερευνητές.
«Η ραδιο-φωτεινότητα του αντικειμένου είναι μεταβλητή. Δεν είδαμε καμία ραδιοεκπομπή από το αντικείμενο πριν από τον Νοέμβριο του 2023. Και τον Φεβρουάριο του 2024, το είδαμε να γίνεται εξαιρετικά φωτεινό. Λιγότερα από 30 ουράνια αντικείμενα έχουν καταλήξει σε τέτοια φωτεινότητα σε ραδιοκύματα. Είναι αξιοσημείωτο ότι την ίδια στιγμή, ανιχνεύσαμε επίσης παλμούς ακτίνων Χ από το αντικείμενο», δήλωσε ο Γουάνγκ.
Σύμφωνα με τον ίδιο, είναι συναρπαστικό να γίνεται κανείς μάρτυρας ενός νέου είδους αστρικής συμπεριφοράς.
Οπως παραδέχεται, «η ανίχνευση των ακτίνων Χ προήλθε από το διαστημικό τηλεσκόπιο Chandra της NASA. Αυτό το σημείο ήταν μία ευτυχής συγκυρία. Το τηλεσκόπιο ήταν στην πραγματικότητα στραμμένο σε κάτι άλλο, αλλά απλά έτυχε να πιάσει την πηγή κατά τη διάρκεια της “τρελής” φωτεινής φάσης της. Μια τέτοια σύμπτωση είναι πραγματικά πολύ σπάνια – σαν να βρίσκεις βελόνα στα άχυρα», παραδέχεται.
