Road rage: Οταν ο θυμός παίρνει το τιμόνι

Η οδική οργή, ή αλλιώς road rage, είναι ένα φαινόμενο που βρίσκει το πιο πρόσφορο έδαφος στις πυκνοκατοικημένες και υπερκινητικές πόλεις του κόσμου, όπου ο σύγχρονος άνθρωπος ζει υπό συνεχή πίεση.

Τα πιο συχνά σημάδια ξεκινούν από τη χρήση κόρνας ή φώτων ως μια αρχική αντίδραση και κλιμακώνονται με λεκτικές προσβολές και χειρονομίες. Η κατάσταση αρχίζει και γίνεται επικίνδυνη όταν ο ένας οδηγός πάει να κλείσει τον δρόμο ενός άλλου, να πραγματοποιήσει ένα επικίνδυνο προσπέρασμα ή να κολλήσει στο πίσω μέρος του οχήματός του μπροστινού του.

Μπορεί ακόμα και να επιταχύνει ή να φρενάρει επιδεικτικά ή ακόμα να τον καταδιώξει αν θελήσει να έρθει σε αντιπαράθεση μαζί του. Τέλος, η οδική οργή μπορεί να φτάσει ακόμη και σε σκόπιμη σύγκρουση με την όλη σύρραξη να οδηγείται σε απειλητικές πράξεις εκτός οχήματος, όταν κάποιος σταματά για να «λογαριαστεί». 

Ψυχολογικά αίτια

«Το road rage έχει κάποια ψυχολογικά αίτια, όπως είναι το στρες και η πίεση του χρόνου», μας εξηγεί η κ. Κέλλυ Χολέβα, κλινική ψυχολόγος – γνωσιακή συμπεριφορική ψυχοθεραπεύτρια. «Ολοι μας μπορεί να βλέπουμε την κίνηση μπροστά και να λέμε “Ωχ, σήμερα πάλι θα καθυστερήσω στη δουλειά μου”. Μπορεί επίσης το άτομο να έχει χαμηλή ανεκτικότητα στη ματαίωση, για τον τρόπο δηλαδή που κάποιος τον προσπέρασε ή του έκοψε τον δρόμο. Μπορεί να δυσκολεύεται να αποδεχτεί καθυστερήσεις, εμπόδια ή καταστάσεις που δεν πάνε όπως θα ήθελε, να βιώνει έντονη εσωτερική ένταση ή θυμό όταν κάτι “δεν γίνεται όπως πρέπει” ή να έχει την πεποίθηση ότι δεν αντέχει την απογοήτευση ή την αδικία».

Ο οδηγός που φωνάζει, χειρονομεί, κορνάρει επίμονα ή κάνει απότομους ελιγμούς δεν εκτονώνει μόνο την ενόχλησή του. Στην ουσία, δίνει μορφή στο άγχος, την απογοήτευση ή την ανασφάλεια που κουβαλά ήδη μέσα του

Με άλλα λόγια, ο οδηγός που φωνάζει, χειρονομεί, κορνάρει επίμονα ή κάνει απότομους ελιγμούς δεν εκτονώνει μόνο την ενόχλησή του. Στην ουσία, δίνει μορφή στο άγχος, την απογοήτευση ή την ανασφάλεια που κουβαλά ήδη μέσα του. Ο θυμός, όμως, σπάνια γεννιέται τη στιγμή του συμβάντος. Συνήθως είναι συσσωρευμένος και απλώς βρίσκει διέξοδο στο δρόμο.

Για πολλούς οδηγούς, η οδήγηση είναι συνέχεια μιας ημέρας γεμάτης στρες, προθεσμίες, επαγγελματική πίεση, οικογενειακές υποχρεώσεις, καθυστερήσεις. Ετσι, η παραμικρή καθυστέρηση ή μια απρόσεκτη κίνηση ενός άλλου οδηγού λειτουργεί σαν σκανδάλη. Η κατάσταση επιδεινώνεται όταν ο οδηγός έχει καταναλώσει αλκοόλ ή ουσίες που μειώνουν την αυτοσυγκράτηση. 

Η ΔΕΠΥ, η κατάθλιψη και το άγχος μπορούν να μειώσουν την ικανότητα ελέγχου των παρορμήσεων και να αυξήσουν την ευερεθιστότητα

«Επίσης, η παρορμητικότητα που παρατηρείται στο φαινόμενο του road rage μπορεί να οφείλεται σε ελλιπή αυτορρύθμιση, αλλά και να συνδέεται με ψυχικές ή νευροαναπτυξιακές συννοσηρότητες. Η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ), ή η κατάθλιψη και το άγχος μπορούν να μειώσουν την ικανότητα ελέγχου των παρορμήσεων και να αυξήσουν την ευερεθιστότητα. Ετσι, το άτομο γίνεται πιο ευάλωτο σε έντονες αντιδράσεις θυμού στον δρόμο, ειδικά όταν αισθάνεται πίεση, αδικία ή απώλεια ελέγχου», εξηγεί η κ. Χολέβα και συμπληρώνει: «Οσο κι αν το συναίσθημα του θυμού αποτελεί μια φυσιολογική αντίδραση, είναι αυτονόητο πως το να περάσουμε σε εκδηλώσεις βίας δεν μπορεί να δικαιολογηθεί, ούτε αποτελεί ένδειξη συναισθηματικής ωριμότητας». 

Ο δρόμος αποτελεί μικρογραφία της κοινωνίας μας και ο τρόπος που οδηγούμε αντανακλά τον τρόπο που ζούμε και μεγαλώνουμε. Η οδήγηση αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου προτύπου συμπεριφοράς που κληρονομείται από γενιά σε γενιά. Ετσι, το παιδί βλέπει τον γονιό να βρίζει ή να αντιδρά επιθετικά και θεωρεί τη στάση αυτή φυσιολογική. Σε κάποιες χώρες, η εκδήλωση θυμού αντιμετωπίζεται σαν αναμενόμενη «αντίδραση στην αδικία».

Στην Ελλάδα, το σκηνικό είναι γνώριμο: φωνές, κορναρίσματα, χειρονομίες, υπερβολική ταχύτητα, στάθμευση σε ράμπες ή διαβάσεις, αποτελούν μέρος της καθημερινότητάς μας. Η επιβολή του νόμου συχνά δεν είναι επαρκής, ενώ οι προβληματικές υποδομές και η ελλειπής σήμανση εντείνουν το άγχος. Οι καθυστερήσεις, οι στενοί δρόμοι, η έλλειψη χώρων στάθμευσης, η κυκλοφοριακή συμφόρηση, η ζέστη του καλοκαιριού – όλα λειτουργούν ως πρόσθετα ερεθίσματα.

Η γενικευμένη αίσθηση ατιμωρησίας

Υπάρχει επίσης η γενικευμένη αίσθηση ατιμωρησίας στις αντικοινωνικές συμπεριφορές στον δρόμο, αλλά και μια γενικότερη έλλειψη κυκλοφοριακής παιδείας, που στην πράξη μεταφράζονται πως ο καθένας τελικά κάνει του κεφαλιού του, είτε από άγνοια είτε γιατί έτσι τον βολεύει, αφού κανείς δεν πρόκειται να τον ελέγξει. Κι αυτό είναι κάτι που αναμφίβολα πυροδοτεί τον θυμό. Νιώθουμε δηλαδή πως μέσα στη ζούγκλα των ελληνικών δρόμων, θα χρειαστεί να τα βγάλουμε πέρα μόνοι μας. Αυτό δυστυχώς έχει να κάνει με τη συνολική παθογένεια της λειτουργίας του ελληνικού κράτους.

Επίσης στον δρόμο παρατηρούμε αντικοινωνικές συμπεριφορές που δεν θα ήταν εύκολο να παρατηρηθούν, για παράδειγμα στην ουρά ενός σούπερ μάρκετ. Αυτό εξηγείται γιατί πίσω από το τιμόνι υπάρχει η αίσθηση της ανωνυμίας.

Ο άνθρωπος θεωρεί ότι κρύβεται, ότι δεν τον γνωρίζει κανείς, ότι είναι αόρατος και μπορεί να συμπεριφερθεί όπως θέλει, αφού δεν βιώνει άμεσες κοινωνικές συνέπειες, όπως το βλέμμα ή την αποδοκιμασία των άλλων. Αυτό δημιουργεί ένα ψευδές αίσθημα ισχύος και ελευθερίας, μια ψυχολογική «πανοπλία» που μειώνει την ενσυναίσθηση και αυξάνει την πιθανότητα επιθετικής συμπεριφοράς. Ετσι, απελευθερώνει παρορμήσεις που υπό φυσιολογικές συνθήκες θα ήλεγχε.

Οι έρευνες δείχνουν σταθερά υψηλότερα ποσοστά επιθετικής συμπεριφοράς στους άνδρες οδηγούς

Παράλληλα, η επιθετική οδήγηση ενισχύεται από μια άτυπη κουλτούρα «ανδρισμού» πίσω από το τιμόνι: το ποιος θα προσπεράσει, ποιος «δεν θα αφήσει τον άλλον να του τη φέρει». Δεν είναι τυχαίο ότι οι έρευνες δείχνουν σταθερά υψηλότερα ποσοστά επιθετικής συμπεριφοράς στους άνδρες οδηγούς.

«Γνωρίζουμε όλοι ότι είναι πολύ πιο εύκολο να κρίνει κάποιος, να προσβάλλει ή να μειώσει μία γυναίκα οδηγό. Ωστόσο, δεν θα ήταν σωστό να εστιάσουμε στο ζήτημα του φύλου, καθώς μια τέτοια προσέγγιση αναπαράγει τα ίδια παρωχημένα στερεότυπα που υπήρχαν ήδη στην κοινωνία», αντιτείνει η κ. Χολέβα. «Η συμπεριφορά στον δρόμο δεν εξαρτάται από το φύλο, αλλά από την προσωπικότητα, τον αυτοέλεγχο και την ψυχοσυναισθηματική ωριμότητα του κάθε οδηγού».

Τα στατιστικά στοιχεία

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, σύμφωνα με το Pew Research Center, τα επεισόδια road rage έχουν αυξηθεί δραματικά τα τελευταία χρόνια. Το 96% των οδηγών δηλώνει ότι έχει δει παρόμοια συμπεριφορά, ενώ το 82% παραδέχεται ότι έχει οδηγήσει επιθετικά τουλάχιστον μία φορά τον τελευταίο χρόνο. Αντίστοιχα, τα περιστατικά με χρήση όπλων στους δρόμους έχουν αυξηθεί κατά περίπου 450% από το 2014 έως το 2023.

Ανησυχητικές είναι και οι σχετικές στατιστικές που αφορούν τη χώρα μας, στις οποίες αναφέρθηκε η κ. Χολέβα. «Το 87% των Ελλήνων δηλώνει ότι φοβάται την επιθετική συμπεριφορά των άλλων οδηγών, ενώ την ίδια στιγμή το 59% παραδέχεται ότι βρίζει τους άλλους οδηγούς. Σε ανάλογο ποσοστό, το 57% λέει ότι κορνάρει, ενώ το 48%, αναφέρει ότι κολλάει εσκεμμένα πίσω από κάποιο άλλο όχημα. Τέλος, το 26% των Ελλήνων οδηγών δηλώνει ότι έχει κατέβει από το όχημα για να διαπληκτιστεί με άλλον οδηγό. Και αυτό είναι μεγάλο ποσοστό».

Ερευνες που έχουν διεξαχθεί από ψυχολόγους και την ελληνική αστυνομία δείχνουν ότι μετά την πανδημία έχουμε περισσότερα τροχαία με επιθετικότητα. Ταυτόχρονα, υπάρχουν, όπως το γνωρίζουμε όλοι, περισσότερα περιστατικά ενδοικογενειακής βίας και γενικά μετά την πανδημία έχει διαπιστωθεί μεγαλύτερη κοινωνική ένταση. Είχαμε το πρόσφατο περιστατικό που συνέβη με την κοπέλα η οποία χτυπήθηκε στο δρόμο από τον ιδιοκτήτη κέντρου αισθητικής. «Το γεγονός αυτό αποτελεί ένα χαρακτηριστικό δείγμα κοινωνικού θυμού που εξελίχθηκε σε βία. Το θέμα είναι πόσο βοηθούν και τα Μέσα στην αύξηση ανάλογων κοινωνικών φαινομένων, αφού συνήθως τέτοιου είδους βίντεο γίνονται viral, με αποτέλεσμα να νομιμοποιείται στα μάτια κάποιων ατόμων η βία ως θέαμα. Και αυτό είναι πια ένα σύνηθες φαινόμενο στην εποχή μας», επισημαίνει η κ. Χολέβα. 

Πώς γεννιέται και πώς αντιμετωπίζεται

Ο οδηγικός θυμός λειτουργεί σαν σύμπτωμα μιας βαθύτερης κατάστασης. Πολλές φορές δεν έχει να κάνει με την οδήγηση, αλλά με ό,τι προηγήθηκε, όπως ένα στρεσογόνο πρωινό, μια κακή μέρα στη δουλειά, οικογενειακές εντάσεις. Ο θυμός στον δρόμο είναι το αποτέλεσμα μιας αλυσίδας μικρών εκρήξεων που ζητούν διέξοδο.

Ενα πρώτο βήμα για να διαχειριστούμε τον θυμό μας είναι να αναγνωρίσουμε τα προειδοποιητικά αυτά σημάδια. Δηλαδή νιώθω ταχυκαρδία, εφίδρωση; Κάνω αρνητικές σκέψεις;

Ο οδηγός χρειάζεται να μάθει να αναγνωρίζει τα σήματα του σώματός του. «Ενα πρώτο βήμα για να διαχειριστούμε τον θυμό μας είναι να αναγνωρίσουμε τα προειδοποιητικά αυτά σημάδια. Δηλαδή νιώθω ταχυκαρδία, εφίδρωση; Κάνω αρνητικές σκέψεις;», επισημαίνει η κ. Χολέβα. Με άλλα λόγια, σε μια στιγμή έντασης, να κατανοήσουμε ότι έχουμε θυμώσει, και πως δεν υπάρχει λόγος να χαλάσουμε την ηρεμία μας και τη μέρα μας μπαίνοντας σε διαδικασία σύγκρουσης.
Πολλοί είναι εκείνοι που θα σκεφθούν: «Μπορώ συνέχεια να σκύβω το κεφάλι στον καθένα που επιβάλλει τον δικό του τρόπο, με το έτσι θέλω; Πού τελειώνει αυτό;».

Αυτό που εμείς πρέπει να σκεφθούμε, λέει η κ. Χολέβα είναι πως «αν εγώ μπαίνω μονίμως σε μια τέτοια διαδικασία, πώς αυτό θα με βοηθήσει; Γιατί τέτοιες καταστάσεις στον δρόμο συμβαίνουν συνέχεια. Αν εγώ μπαίνω κάθε φορά σε αυτή τη διαδικασία, θα έχω μια ήρεμη μέρα; Θα φτάσω με καλή διάθεση στη δουλειά μου; Οχι. Αρα εκεί χρειάζεται να πάω και να εφαρμόσω κάποιες τεχνικές που θα με βοηθήσουν, ούτως ώστε να αντεπεξέλθω και να μην ενδώσω. Γιατί το εύκολο είναι να ενδώσω. Αυτό είναι ένα αρχέγονο αντανακλαστικό, το λεγόμενο “fight or flight” που με βάζει σε μια διαδικασία να προετοιμαστώ για δράση».
Πρόκειται για το γνωστό φαινόμενο της «μάχης ή φυγής» (fight or flight response).

Σε καταστάσεις που το άτομο αντιλαμβάνεται ως απειλητικές, ο οργανισμός εκκρίνει αδρεναλίνη και κορτιζόλη, η καρδιά αρχίζει να χτυπά πιο γρήγορα, η αναπνοή επιταχύνεται και το σώμα προετοιμάζεται για δράση. Βιολογικά, πρόκειται για έναν μηχανισμό επιβίωσης, ο οποίος επέτρεψε στους προγόνους μας να αντιμετωπίζουν πραγματικούς κινδύνους, για παράδειγμα, όταν έπρεπε να πολεμήσουν ή να διαφύγουν από ένα θηρίο.

Στη σύγχρονη εποχή, όμως, οι περισσότερες απειλές είναι ψυχολογικές και όχι πραγματικές. Οταν, για παράδειγμα, κάποιος οδηγός βιώνει έντονη ματαίωση ή θυμό στον δρόμο, το σώμα του ενεργοποιεί αυτό το ίδιο αρχέγονο αντανακλαστικό, παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχει άμεσος κίνδυνος για τη ζωή του. 

Ακόμα και το να εκφράζει κανείς τον θυμό του μόνος του μέσα στο αυτοκίνητο με κλειστά παράθυρα, δεν αποτελεί φυσιολογικό ή ασφαλή τρόπο εκτόνωσης. Αντίθετα, η συνέχιση αυτής της συμπεριφοράς διατηρεί τον οργανισμό σε κατάσταση έντονης διέγερσης και μπορεί να οδηγήσει σε ατύχημα

Για τον λόγο αυτό, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τεχνικές διαχείρισης άγχους και θυμού, ώστε να αποτρέψουμε την είσοδο σε αυτή την κατάσταση υπερδιέγερσης και να διατηρήσουμε την ψυχραιμία μας κατά την οδήγηση.
«Ακόμα και το να εκφράζει κανείς τον θυμό του μόνος του μέσα στο αυτοκίνητο με κλειστά παράθυρα, δεν αποτελεί φυσιολογικό ή ασφαλή τρόπο εκτόνωσης. Αντίθετα, η συνέχιση αυτής της συμπεριφοράς, όπως το να φωνάζει, να βρίζει ή να χτυπά το τιμόνι, διατηρεί τον οργανισμό σε κατάσταση έντονης διέγερσης και μπορεί να οδηγήσει σε ατύχημα. Μια πιο αποτελεσματική και υγιής αντιμετώπιση είναι ο οδηγός να σταματήσει για λίγα λεπτά σε ασφαλές σημείο, να πάρει βαθιές αναπνοές και να προσπαθήσει να ηρεμήσει πριν συνεχίσει την πορεία του. Αυτή η μικρή παύση βοηθά στη ρύθμιση των συναισθημάτων και συμβάλλει στη διατήρηση μιας ψύχραιμης και ασφαλούς οδικής συμπεριφοράς», εξηγεί η κ. Χολέβα.

Η  τεχνική «Σταματώ, αναπνέω και επανεκτιμώ»

Μια ιδιαίτερα αποτελεσματική μέθοδος διαχείρισης του θυμού κατά την οδήγηση είναι η τεχνική «Σταματώ, αναπνέω και επανεκτιμώ». Στη φάση αυτή επικεντρωνόμαστε στην επίγνωση των συναισθημάτων: «Τι νιώθω αυτή τη στιγμή; Θυμό; Εκνευρισμό; Αδικία;» και ταυτόχρονα παρατηρώ τις σκέψεις που συνοδεύουν αυτά τα συναισθήματα. Μπορεί π.χ. να σκέφτομαι: «Το έκανε επίτηδες» ή «δεν σεβάστηκε κανέναν». Το σημαντικό είναι να μην αντιδράσουμε παρορμητικά, αλλά απλώς να αναγνωρίσουμε τι συμβαίνει μέσα μας τη δεδομένη στιγμή.

Η διαδικασία έχει τέσσερα στάδια, διάρκειας τεσσάρων δευτερολέπτων το καθένα: Εισπνοή από τη μύτη, κράτημα της αναπνοής, εκπνοή από το στόμα, παύση πριν από την επόμενη εισπνοή για 4 δευτερόλεπτα

Στη συνέχεια, περνάμε στη φάση της αναπνοής, εφαρμόζοντας την τεχνική του λεγόμενου box breathing, η οποία χρησιμοποιείται ακόμη και από πιλότους και στρατιωτικό προσωπικό για τη ρύθμιση της έντασης υπό πίεση. Η διαδικασία έχει τέσσερα στάδια, διάρκειας τεσσάρων δευτερολέπτων το καθένα: Εισπνοή από τη μύτη για 4 δευτερόλεπτα. Κράτημα της αναπνοής για 4 δευτερόλεπτα. Εκπνοή από το στόμα για 4 δευτερόλεπτα. Παύση πριν από την επόμενη εισπνοή για 4 δευτερόλεπτα.
Αυτή η διαδικασία επαναφέρει τον έλεγχο του νευρικού συστήματος, μειώνει τον ρυθμό της καρδιάς και επιτρέπει πιο καθαρή σκέψη. Παράλληλα, είναι σημαντικό να υπενθυμίσουμε στον εαυτό μας ότι δεν μπορούμε –ούτε χρειάζεται– να ελέγξουμε τους υπόλοιπους οδηγούς. Αυτό που μπορούμε να ελέγξουμε είναι τη δική μας ηρεμία και στάση. 
Επειδή η παραπάνω τεχνική κρατάει 3 έως 5 λεπτά, εάν δεν έχουμε αυτόν τον χρόνο, κάτι που μπορεί να μας βοηθήσει είναι να αρχίσουμε να πιέζουμε ελαφρά το τιμόνι και να το χαλαρώνουμε επαναλαμβάνοντάς το 3 φορές. Με αυτόν τον τρόπο, αυτόματα ρίχνουμε τον μυϊκό τόνο, άρα το σώμα μας θα στείλει σήμα ηρεμίας στον εγκέφαλο.
«Είναι πολύ σημαντικό να θυμόμαστε ότι ο άλλος οδηγός μπορεί απλώς να έκανε λάθος. Δεν χρειάζεται να το πάρουμε προσωπικά και να δούμε κάτι εσκεμμένο πίσω από μια λανθασμένη οδηγική συμπεριφορά. Θα πρέπει κάθε φορά να σκεφτόμαστε αν αξίζει εμείς να ρισκάρουμε για αυτό το περιστατικό. Και στο τέλος, τι επιλέγουμε; Είναι καλύτερα να φτάσουμε ήρεμοι στον προορισμό μας ή να αποδείξουμε ποιος έχει δίκιο;», τονίζει η κ. Χολέβα. 
Πράγματι, όλοι μας έχουμε αντιληφθεί κάποια στιγμή ότι ο οδηγός που έκανε μια λάθος κίνηση, θα μπορούσε να ήταν ο αδελφός μας, ο καλύτερός μας φίλος ή ακόμα και εμείς οι ίδιοι. «Παραλίγο να τα βάλω με τη δασκάλα του παιδιού μου», παραδέχθηκε η Χ.Α. «Ευτυχώς τη διέκρινα τελευταία στιγμή, πριν προλάβω να πατήσω την κόρνα».
Κάποιος θα αντιτείνει ότι έχουμε την εμπειρία να διακρίνουμε στον δρόμο ποιος κινείται επιθετικά και ποιος απλά έκανε ένα οδηγικό λάθος, άρα η αντίδρασή μας συνήθως έχει τον σωστό αποδέκτη. «Οντως, μπορούμε να προβλέψουμε την οδηγική συμπεριφορά ενός άλλου οδηγού από τις κινήσεις του, άρα αυτή η εμπειρία μας προσφέρει τη δυνατότητα, αν θέλουμε, να αποφύγουμε την ένταση», παρατηρεί η κ. Χολέβα. 

Πώς αντιμετωπίζουμε έναν επιθετικό οδηγό;

Αν τα πράγματα ξεφύγουν, πώς διαχειριζόμαστε τον θυμό του άλλου οδηγού; «Αρχικά, χρειάζεται να διατηρήσουμε την ψυχραιμία μας. Είναι πολύ σημαντικό να μην καθρεφτίζουμε τον θυμό του άλλου ατόμου στη δική μας συμπεριφορά. Δηλαδή, αν ο άλλος έχει ένα συγκεκριμένο ύφος, μας βρίζει ή μας κάνει συγκεκριμένους χαρακτηρισμούς, δεν πρέπει εμείς να κάνουμε ακριβώς το ίδιο, γιατί του καθρεφτίζουμε τον θυμό του και τον εκνευρίζουμε ακόμα περισσότερο. Οταν απαντάμε στον θυμό με θυμό, η ένταση κλιμακώνεται και η σύγκρουση ενισχύεται.

Η ελληνική νομοθεσία δεν περιλαμβάνει ειδική διάταξη για το road rage. Τα περιστατικά τιμωρούνται μέσω του άρθρου 290Α του Ποινικού Κώδικα για «επικίνδυνη οδήγηση», που μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε κάθειρξη σε περιπτώσεις βαριάς σωματικής βλάβης ή θανάτου

»Αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να θέσουμε τα όριά μας. Δηλαδή, να δηλώσουμε στο άλλο άτομο πως δεν πρόκειται να συνεχίσουμε τη συζήτηση εάν υπάρχουν φωνές, βρισιές κ.λπ. Στην περίπτωση που το άλλο άτομο το δεχτεί, χρειάζεται να δείχνουμε ότι τον ακούμε, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι επειδή τον ακούμε, συμφωνούμε απαραίτητα μαζί του. Στην περίπτωση τώρα που βλέπουμε ότι ο άλλος δεν ελέγχεται, εκεί αποχωρούμε και αποφεύγουμε τη σύγκρουση. Τέλος, εάν βλέπουμε ότι υπάρχει κίνδυνος, εκεί πια γίνεται αναζήτηση βοήθειας ή καλούμε την Αμεση Δράση», αναφέρει η κ. Χολέβα.

Η ελληνική νομοθεσία δεν περιλαμβάνει ειδική διάταξη για το road rage. Τα περιστατικά τιμωρούνται μέσω του άρθρου 290Α του Ποινικού Κώδικα για «επικίνδυνη οδήγηση», που μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε κάθειρξη σε περιπτώσεις βαριάς σωματικής βλάβης ή θανάτου. 
Η αντιμετώπιση του φαινομένου όμως δεν αποτελεί θέμα μόνο του ΚΟΚ. Απαιτεί και πολιτισμική αλλαγή. Εκπαίδευση, ευαισθητοποίηση, εντονότερη παρουσία της Τροχαίας, βελτίωση υποδομών, εκστρατείες ενημέρωσης κ.λπ. Ομως το πρώτο βήμα είναι πάντα ατομικό, να μάθουμε δηλαδή να ελέγχουμε τον εαυτό μας. Η οργή στο τιμόνι μπορεί να τιθασευτεί με αυτογνωσία, πειθαρχία και λίγη καλοσύνη.
Αν το σκεφθούμε, η οδήγηση ήταν και παραμένει πράξη κοινωνικής συνύπαρξης, ένας… κινούμενος δημόσιος χώρος όπου η ευγένεια σώζει ζωές. Αν δεν μπορούμε να αλλάξουμε άμεσα την κουλτούρα των δρόμων, μπορούμε τουλάχιστον να αλλάξουμε τον δικό μας τρόπο συμμετοχής σε αυτήν. Γιατί στο τέλος της ημέρας, δεν έχει σημασία ποιος έχει δίκιο στον δρόμο. Σημασία έχει ποιος φτάνει ασφαλής στο σπίτι του.