Σήμερα, σε μια εποχή που η βιωσιμότητα καθορίζει σε πολύ μεγάλο βαθμό το τελικό προϊόν αλλά και τη διαδικασία κατασκευής του, οι κατασκευαστές επιχειρούν μια εκ βάθρων αναδιατύπωση του τι σημαίνει πλέον «πολυτέλεια». Η νέα πολυτέλεια, λοιπόν, δεν παραπέμπει στα ακριβά υλικά του παρελθόντος. Αντίθετα, προτάσσει το ευφυές, το ανακυκλωμένο, το εύκολο να μπει ξανά στον κύκλο ζωής και εντέλει εκείνο που διαθέτει το μικρότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα.
Η νέα αισθητική της πολυτέλειας διαμορφώνεται πάνω σε ένα καινούργιο λεξιλόγιο υλών και διαδικασιών, για τα οποία η αυτοκινητοβιομηχανία, πλέον, μιλάει με αυτοπεποίθηση. Η BMW, για παράδειγμα, έχει ήδη θέσει το σύνθημα «secondary first», μια φιλοσοφία κατά την οποία η «δεύτερη ύλη» αποκτά προτεραιότητα στον σχεδιασμό, από τα πατάκια έως τα ορατά διακοσμητικά μέρη, προαναγγέλλοντας και μια επόμενη γενιά αυτοκινήτων που θα φτιάχνονται, θα αποσυναρμολογούνται και θα ξαναφτιάχνονται με ελάχιστες απώλειες υλικού.
Μέσα από αυτή τη λογική αξιοποιεί υλικά από την καθημερινότητά μας ή ακόμα και από τη θάλασσα, ως πηγή για την κατασκευή υψηλής ποιότητας συνθετικών υλικών, όπως για παράδειγμα το Econyl, που περιέχει νάιλον αναγεννημένο από πεταμένα δίχτυα και παλιά χαλιά ώστε να δημιουργηθούν υφαντές ίνες για τα πατάκια μοντέλων όπως το iX και η X1. Παράλληλα, η εταιρεία έχει προαναγγείλει πως το επερχόμενο μοντέλο της, που ακούει στο όνομα Neue Klasse, θα ενσωματώνει τέτοια υλικά σε περισσότερα τμήματα της καμπίνας, αξιοποιώντας την ανακύκλωση ως βασικό στοιχείο της σχεδίασης.
Μια καινούργια «γλώσσα»
Η προσέγγιση αυτή δεν είναι καινούργια, αλλά πλέον βρίσκει την αποδοχή του ευρύτερου κοινού. Πριν από 15 χρόνια είχε παρουσιαστεί ένα πρωτοποριακό αυτοκίνητο, το Fisker Κarma. Δεν ήταν μόνο τα μηχανικά μέρη του ιδιαίτερου αυτού sports sedan (συνδυασμός ηλεκτροκινητήρα με range extender) μπροστά από την εποχή τους.
Ήταν και η κατασκευή της καμπίνας, καθώς είχε δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στην επιλογή των υλικών: οι ξύλινες επενδύσεις ήταν από κορμούς δέντρων που είτε είχαν πέσει, είτε είχαν καεί, είτε είχαν βρεθεί στον βυθό κάποιας λίμνης, τα πατάκια κατασκευάζονταν από φυτικές ίνες, ενώ ο αγοραστής μπορούσε να επιλέξει «animal-free» επενδύσεις με ύφασμα από μπαμπού.
Αυτή η αλλαγή «γλώσσας» συναντάται πλέον σε αρκετές εταιρείες. Η Volvo έχει δηλώσει ότι προχωρά σε leather-free καμπίνες για τα ηλεκτρικά της μοντέλα, υιοθετώντας ένα νέο υλικό με την ονομασία Nordico. Το τεχνητό αυτό δέρμα κατασκευάζεται από PVC, ανακυκλωμένα μπουκάλια, φελλό και πρώτες ύλες από βιώσιμα σκανδιναβικά δάση.
Υπάρχει όμως και η «υβριδική» κατηγορία υλικών που, αντί να μιμηθούν το δέρμα, προσφέρουν μια νέα αίσθηση στην αφή και την όψη. Η Polestar, σε συνεργασία με την ελβετική Bcomp, χρησιμοποιεί τις ίνες λιναριού για την κατασκευή σύνθετων πάνελ που μειώνουν σημαντικά το πλαστικό και το βάρος των εσωτερικών τμημάτων, διατηρώντας αντοχή, ποιότητα επιφάνειας και ανθεκτικότητα στην υπεριώδη ακτινοβολία.
Τα νέα premium υλικά
Όλες αυτές οι καινοτόμες και βιώσιμες λύσεις καταφέρνουν και στέκονται επάξια ακόμα και σε απαιτητικές συγκρίσεις, όπως αυτή της αφής, εκεί όπου παλιότερα το δέρμα ξεχώριζε με κλειστά μάτια. Τα υφάσματα από PET πλέον έχουν πυκνή ύφανση, θερμική ουδετερότητα (thermal neutrality) και αντοχή σε λεκέδες, που τα συνδέουν έτσι άρρηκτα με την καθημερινή πολυτέλεια. Τα σύνθετα υλικά από ίνες λιναριού, που προαναφέραμε, δεν εκπέμπουν την ψυχρότητα του πλαστικού, αλλά ένα ματ, ζωντανό φινίρισμα που ταιριάζει σε σύγχρονα ταμπλό. Με τον χρόνο, οι συγκεκριμένες επιφάνειες γερνούν με τρόπο αποδεκτό, χωρίς εκείνο το ξεφλούδισμα που στιγμάτιζε τις φθηνές κατασκευές παλαιότερων εποχών. Γι’ αυτό και βλέπουμε πλέον τις εταιρείες να μιλούν με αυτοπεποίθηση για «premium υλικά χωρίς δέρμα», να επενδύουν σε πιστοποιήσεις ποιότητας και να περνούν από ειδικές δοκιμές UV, γρατζουνιών, θερμικών κύκλων, ώστε η νέα ύλη να στέκεται δίπλα στην παλιά χωρίς αστερίσκους.
Οι premium μάρκες εγκαταλείπουν σταδιακά την ιδέα πως η πολυτέλεια πρέπει να φαίνεται «ακριβή» επειδή σπατάλησε σπάνιες ύλες.
Το ζητούμενο στην προσπάθεια για τη δημιουργία βιώσιμων εσωτερικών στα αυτοκίνητα δεν είναι μόνο το «τι βάζουμε μέσα», αλλά και το «πώς το αφαιρούμε ξανά», χωρίς κολλήσεις και πολύπλοκες ενώσεις, ώστε ένα ταμπλό, ένα κάθισμα ή ένα πάνελ να μπορεί να ξαναγίνει εύκολα πρώτη ύλη. Η BMW το έπραξε συμβολικά με το i Vision Circular, ένα πειραματικό αυτοκίνητο που δεν εξαντλεί τον οικολογικό του χαρακτήρα στην ηλεκτρική καρδιά του, αφού το βασικό του χαρακτηριστικό είναι ότι μπορεί να ανακυκλωθεί κατά εκατό τοις εκατό. Στον ίδιο άξονα εντάσσονται και τεχνικές όπως η αξιοποίηση παραπροϊόντων παραγωγής μέσω 3D printing για εκτύπωση βοηθητικών εξαρτημάτων. Αυτές οι λεπτομέρειες μπορεί να μην είναι «ορατές» στον οδηγό, αλλά αποτυπώνουν τον πυρήνα της νέας πολυτέλειας.
Η ομορφιά της ευθύνης
Οι premium μάρκες εγκαταλείπουν σταδιακά την ιδέα πως η πολυτέλεια πρέπει να φαίνεται «ακριβή» επειδή σπατάλησε σπάνιες ύλες. Η αξία μετακινείται στη διαφάνεια της αλυσίδας επιλογής των πρώτων υλών, αλλά και στο πόσο καθαρά παρέχεται η σχετική πληροφορία όσον αφορά το «τι είναι αυτό που αγγίζεις». Ένα κάθισμα που υπογραμμίζεται πως είναι από μπουκάλια και φελλό δεν κρύβει την προέλευσή του, αλλά την καθιστά μέρος της αφήγησης, ιδίως σε αυτοκίνητα όπως είναι οι ηλεκτρικές ναυαρχίδες. Και το κοινό –ειδικά οι νεότερες ηλικίες– ανταποκρίνεται στη νέα αυτή προσέγγιση. Φυσικά, οι προκλήσεις παραμένουν. Ο δρόμος από το πρωτότυπο έως τη μαζική παραγωγή είναι γεμάτος τεχνικές παγίδες, όπως η σταθερότητα του χρώματος, η ομοιογένεια παρτίδων κ.λπ. Στο τέλος της ημέρας, αυτό που συντελείται είναι μια στροφή από την πολυτέλεια ως «πρόσθεση» στην πολυτέλεια ως «αφαίρεση».
