Για τη νέα γενιά, η απόκτηση ενός τετράτροχου δεν αποτελεί όνειρο ζωής, όπως ήταν κάποτε. Το αυτοκίνητο εντάσσεται σήμερα σε ένα πιο σύνθετο πλέγμα μετακινήσεων, καθώς μοιράζεται το ίδιο βάθρο με τις δημόσιες συγκοινωνίες, τις λύσεις μικροκινητικότητας και τα νέα μοντέλα χρήσης. Ποιοι είναι άραγε οι λόγοι γι’ αυτή τη μεταβολή; Κάποιοι θα την αποδώσουν στις οικονομικές δυνατότητες των νέων, που είναι συχνά περιορισμένες, καθώς μεγάλωσαν σε περιβάλλον οικονομικής κρίσης και συνεχών αβεβαιοτήτων. Όμως, το ίδιο δεν συνέβαινε –και μάλιστα σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό– στις δεκαετίες του ’50 και του ’60; Ίσα ίσα, όσο το πολυπόθητο τετράτροχο αποτελούσε άπιαστο όνειρο, ιδίως για τους Έλληνες, για τους οποίους το αυτοκίνητο για δεκαετίες ολόκληρες επιβαρυνόταν με υπερβολικούς φόρους, τόσο φούσκωνε η επιθυμία.
Οι μετακινήσεις στο κινητό
Πριν από μερικά χρόνια, ο κόσμος μάζευε μετά μανίας CD και DVD από τις κυριακάτικες εφημερίδες, τα οποία ως επί το πλείστον κάπου καταχωνιάστηκαν και ποτέ δεν αξιοποιήθηκαν. Στη σημερινή εποχή, η Gen Z, όσοι δηλαδή γεννήθηκαν από το 1997 έως το 2012, έχει μεγαλώσει με το κινητό στο χέρι και έχει συνηθίσει να έχει πρόσβαση στο περιεχόμενο και να το απολαμβάνει όποτε το χρειάζεται, χωρίς απαραίτητα να το έχει στην κατοχή της. Αυτή η νέα πραγματικότητα αλλάζει ριζικά τα πάντα· ακόμα και τη σχέση της με το αυτοκίνητο ή τον ευρύτερο τρόπο που μετακινείται.
Πάρτε για παράδειγμα τις συγκοινωνίες: Σήμερα οι σχετικές εφαρμογές σού προτείνουν ποια μέσα μαζικής μεταφοράς πρέπει να χρησιμοποιήσεις για να μεταβείς από το ένα σημείο στο άλλο, δείχνουν σε πραγματικό χρόνο την ώρα άφιξης των λεωφορείων και μειώνουν την αβεβαιότητα. Με αυτόν τον τρόπο η εμπειρία βελτιώνεται και η χρήση των ΜΜΜ γίνεται πιο ελκυστική. Ακόμα και οι έφηβοι δεν αντιμετωπίζουν το λεωφορείο ή το μετρό ως υποδεέστερες επιλογές, αλλά ως μέσο αυτονόμησης. Το κινητό γίνεται ο κόμβος που ενοποιεί όλες τις επιλογές, καθιστώντας τις μετακινήσεις πιο ευέλικτες.
Η άνοδος της μικροκινητικότητας
Η πιο εμφανής αλλαγή των τελευταίων ετών είναι η εξάπλωση της μικροκινητικότητας. Τα ηλεκτρικά πατίνια, τα κοινόχρηστα ποδήλατα και τα e-bikes έχουν γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής πολλών νέων. Για την Gen Z, αυτά τα μέσα δεν αποτελούν παιχνίδια ή εναλλακτικές λύσεις ανάγκης, αλλά βασικά εργαλεία μετακίνησης. Τα πλεονεκτήματα είναι ξεκάθαρα: χαμηλό κόστος χρήσης, δυνατότητα εύκολης κίνησης μέσα στην πόλη χωρίς την αγωνία της στάθμευσης, θετικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Το σημαντικότερο, όμως, είναι άλλο: η ευκολία χρήσης. Με το κινητό μπορείς να εντοπίσεις το κοντινότερο πατίνι, να το ξεκλειδώσεις με ένα κλικ και να πληρώσεις ανά λεπτό. Αυτή η αμεσότητα και η ψηφιακή εμπειρία ταιριάζουν απόλυτα στη νέα κουλτούρα που διαμορφώνεται.
Νέα μοντέλα χρήσης αντί για ιδιοκτησία
Η ουσία είναι ότι το αυτοκίνητο δεν απορρίπτεται, αλλά τοποθετείται σε διαφορετικό πλαίσιο. Δεν είναι πλέον η μοναδική λύση, αλλά ένα ακόμα μέσο ανάμεσα σε πολλά. Η ιδιοκτησία δεν είναι πλέον η αυτονόητη επιλογή. Αντίθετα, η Gen Z (και όχι μόνο) στρέφεται σε πιο ευέλικτες λύσεις. Το παραδοσιακό leasing έχει ήδη κερδίσει έδαφος ακόμα και στις πολύ μεγαλύτερες ηλικίες, καθώς επιτρέπει τη χρήση ενός σύγχρονου αυτοκινήτου χωρίς την ανάγκη μεγάλου αρχικού κεφαλαίου και με σταθερό μηνιαίο κόστος που περιλαμβάνει συντήρηση και ασφάλιση – άρα αποκλείει και κάποια απρόοπτα έξοδα. Ακόμη πιο ελκυστικό γίνεται το ευέλικτο leasing, με μικρότερες χρονικές δεσμεύσεις, π.χ. για έξι ή δώδεκα μήνες αντί για τρία ή πέντε χρόνια. Παράλληλα, το car sharing γνωρίζει άνθηση σε μεγάλα αστικά κέντρα του εξωτερικού.
Μέσα από μια εφαρμογή μπορείς να νοικιάσεις ένα αυτοκίνητο για λίγα λεπτά ή για μερικές ώρες, αποφεύγοντας το βάρος της ιδιοκτησίας, της ασφάλειας και του παρκαρίσματος. Τέλος, τα μοντέλα συνδρομής κάνουν την εμφάνισή τους και προσφέρουν πρόσβαση σε στόλους οχημάτων με μηνιαίο πάγιο, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα στον χρήστη να διαλέγει το όχημα που ταιριάζει στην εκάστοτε ανάγκη. Από ένα μικρό αυτοκίνητο, ακόμα και ηλεκτρικό, για τις καθημερινές μετακινήσεις έως ένα SUV με πλούσιους χώρους για το Σαββατοκύριακο.
Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, που σύμφωνα με μελέτη της Oliver Wyman περίπου 40% των Ευρωπαίων ηλικίας 18-34 δηλώνουν ότι είναι πιθανό να εγκαταλείψουν το προσωπικό αυτοκίνητο, ενώ το 12% λέει ότι «σίγουρα» θα το κάνει. Επιπλέον, 32% των Ευρωπαίων κατόχων αυτοκινήτων μπορούν να φανταστούν ένα μέλλον χωρίς δικό τους αυτοκίνητο.
Οι νέες τεχνολογίες
Η Gen Z διαθέτει έντονη περιβαλλοντική συνείδηση, ιδιαίτερα στην Κεντρική και τη Βόρεια Ευρώπη, και βλέπει την ηλεκτροκίνηση ως το μέλλον. Η μετάβαση σε ηλεκτρικά οχήματα –είτε αυτοκίνητα είτε μέσα μικροκινητικότητας– συνδέεται άμεσα με την αγωνία τους για την κλιματική αλλαγή. Ωστόσο, το κόστος αγοράς ηλεκτρικού αυτοκινήτου παραμένει υψηλό, οι υποδομές φόρτισης δεν είναι παντού επαρκείς, ενώ υπάρχουν και ερωτήματα για τη βιωσιμότητα των μπαταριών. Έτσι, οι νέοι τείνουν να επιλέγουν την ηλεκτροκίνηση μέσα από πιο ευέλικτα σχήματα, όπως το leasing ή το sharing, που τους απαλλάσσουν από τα βάρη της ιδιοκτησίας και τους επιτρέπουν να υιοθετούν τις νέες τεχνολογίες χωρίς μεγάλη επιβάρυνση ή ρίσκο.
Επίσης, το αυτοκίνητο που έχει αξία δεν είναι κατ’ ανάγκη το πιο ισχυρό ή το πιο πολυτελές, αλλά το πιο συνδεδεμένο. Η εμπειρία χρήσης μετράει περισσότερο από τα τεχνικά χαρακτηριστικά. Οι εφαρμογές που επιτρέπουν να κλειδώσεις και να ξεκλειδώσεις το αυτοκίνητο από απόσταση, να προγραμματίσεις τη φόρτισή του, να εντοπίσεις τη θέση του ή να το συνδέσεις με τις αγαπημένες σου μουσικές υπηρεσίες είναι πιο σημαντικές για τις νεότερες γενιές από ό,τι ο κυβισμός ή η ιπποδύναμη. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα, η εξοικείωση με τη λογική της συνδεσιμότητας στο αυτοκίνητο είναι μεγαλύτερη στην Gen Z, φτάνοντας το 69%, όταν το αντίστοιχο ποσοστό για τους Βaby Βoomers ίσα που αγγίζει το 39%. Με άλλα λόγια, η νέα γενιά αντιμετωπίζει το αυτοκίνητο, σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό, ως κομμάτι του ψηφιακού οικοσυστήματος που την περιβάλλει.
Η κοινωνική διάσταση αλλάζει
Στις προηγούμενες δεκαετίες, το αυτοκίνητο αποτελούσε σύμβολο κοινωνικής καταξίωσης. Το μοντέλο και η μάρκα του αυτοκινήτου έλεγαν πολλά για τον ιδιοκτήτη τους. Για την Gen Z, η εικόνα είναι διαφορετική: Το κοινωνικό status περνά περισσότερο μέσα από το lifestyle, τα ταξίδια, την ψηφιακή παρουσία ή το κινητό τηλέφωνο, παρά από το αυτοκίνητο. Αυτό δεν σημαίνει ότι το αυτοκίνητο έχει απολέσει κάθε συναισθηματική αξία. Παραμένει ένα μέσο που συνδέεται με εμπειρίες, με αποδράσεις με φίλους ή με την οικογένεια, αλλά όχι τόσο με τον ματαιόδοξο χαρακτήρα του παρελθόντος.
Η νέα γενιά αντιμετωπίζει το αυτοκίνητο, σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό, ως κομμάτι του ψηφιακού οικοσυστήματος που την περιβάλλει.
Με λίγα λόγια, το αυτοκίνητο δεν εξαφανίζεται, αλλά αλλάζει ρόλο. Από αντικείμενο ιδιοκτησίας γίνεται υπηρεσία, από σύμβολο κύρους γίνεται εργαλείο εμπειριών, από μοναδική λύση γίνεται μέρος ενός ευρύτερου πλέγματος κινητικότητας. Το μέλλον της αυτοκίνησης, όπως το διαμορφώνει η Gen Z, προμηνύεται πιο πράσινο, πιο ψηφιακό και σίγουρα πιο ευέλικτο. Και αν κάτι είναι σίγουρο, είναι ότι η αυτοκινητοβιομηχανία οφείλει να προσαρμοστεί στους νέους αυτούς κανόνες, αν θέλει να παραμείνει επίκαιρη και ουσιαστική στα μάτια της γενιάς που έρχεται για να ορίσει την επόμενη μέρα της αυτοκίνησης.
Και ύστερα έρχεται η οικογένεια
Σε περιοχές με ελλιπείς συγκοινωνίες, το αυτοκίνητο παραμένει αναγκαίο. Δυστυχώς, τα ΜΜΜ αποδεικνύονται δυσλειτουργικά στις μεγαλύτερες ελληνικές πόλεις. Όπως, για παράδειγμα, όταν ένας γονιός χρειαστεί να φύγει από τη δουλειά του στο Κορωπί για να πάει στα Πατήσια να πάρει το παιδί του από τα πεθερικά. Και αυτό, πριν πάει στο Μαρούσι για την απογευματινή του δραστηριότητα και στη συνέχεια επιστρέψουν στο σπίτι. Εκεί θα έρθει η ώρα που μια οικογένεια θα αποκτήσει το πρώτο της αυτοκίνητο, ίσως και ακόμα ένα, σε δεύτερο χρόνο. Έστω και με leasing…
