Μπορεί ο εμπορικός πόλεμος Αμερικής – Κίνας να μαίνεται σε μια πληθώρα μετώπων, από τους ημιαγωγούς, τις μπαταρίες λιθίου και τα φωτοβολταϊκά πάνελ, μέχρι τη στρατιωτική τεχνολογία, τον εξοπλισμό δικτύων 5G και την τεχνητή νοημοσύνη. Το πεδίο, όμως, που ίσως συμβολίζει με τον πιο χαρακτηριστικό τρόπο τον χαρακτήρα και την ένταση αυτής της αναμέτρησης είναι η αγορά των ηλεκτρικών αυτοκινήτων, με επίκεντρο την Tesla του Ελον Μάσκ και την BYD, τους πιο δυνατούς παίκτες, σε παγκόσμιο επίπεδο, στον τομέα της ηλεκτροκίνησης.
Η αντιπαράθεση αυτή, αν και τεχνολογική, συνδέεται άμεσα με τις γεωπολιτικές εντάσεις μεταξύ των δύο χωρών, και είναι άγνωστο τι τροπή θα λάβει υπό την ηγεσία του Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος έχει δεσμευθεί πως θα εφαρμόζει επιθετική πολιτική απέναντι στην Κίνα, δίνοντας έμφαση στην προστασία της αμερικανικής παραγωγής και τεχνολογίας.
Οι εμπορικοί δασμοί, οι περιορισμοί στις εξαγωγές τεχνολογιών αιχμής και η αυστηρότερη ρύθμιση για τα εισαγόμενα προϊόντα είναι χαρακτηριστικά στοιχεία της πολιτικής αυτής. Από την άλλη πλευρά, η Κίνα δεν κάθεται με τα χέρια σταυρωμένα. Με τη στρατηγική της «Made in China 2025», επενδύει δισεκατομμύρια δολάρια για την ανάπτυξη ηλεκτρικών οχημάτων, με στόχο να κυριαρχήσει στη συγκεκριμένη αγορά. Η BYD, ο κορυφαίος Κινέζος κατασκευαστής ηλεκτρικών αυτοκινήτων, έχει ήδη αναδειχθεί σε βασικό αντίπαλο της Tesla.
Μαθήματα ηλεκτρικής ιστορίας
Παρότι το κοινό αντιλαμβάνεται και τις δύο εταιρείες ως σχετικά πρόσφατες στο στερέωμα της αυτοκινητοβιομηχανίας, η Tesla μετράει ήδη 17 χρόνια, ενώ η μέχρι πρότινος άγνωστη στους πολλούς BYD ιδρύθηκε το 1995. Οσον αφορά την Tesla είναι πραγματικά μετεωρική η άνοδός της και κανείς δεν θα περίμενε να φτάσει στο συγκεκριμένο μέγεθος, με δεδομένο ότι το πρώτο της μοντέλο, το Spyder, είχε καταφέρει να πουλήσει μόλις 2.250 αντίτυπα μεταξύ 2008 και 2012. Η αμερικανική φίρμα αποτέλεσε μια πρωτοποριακή αυτοκινητοβιομηχανία παράγοντας αποκλειστικά ηλεκτρικά αυτοκίνητα, σε μια εποχή που οι Ευρωπαίοι είχαν βολευτεί (τουλάχιστον μέχρι να σκάσει το σκάνδαλο του Dieselgate) κατασκευάζοντας τα πετρελαιοκίνητα μοντέλα τους. Η Tesla μέσα σε ελάχιστο χρόνο απέκτησε μια τεράστια χρηματιστηριακή αξία, πριν μάλιστα προλάβουν να εκτοξευθούν οι πωλήσεις της, ξεπερνώντας κολοσσούς της αυτοκινητοβιομηχανίας με μεγάλη ιστορία.
Σε επίπεδο συμβολισμού και κύρους θα μπορούσε να πει κανείς ότι η Tesla αντιπροσωπεύει ό,τι το iPhone στον κόσμο των κινητών τηλεφώνων, ενώ γνώρισε εντυπωσιακή αποδοχή από το κοινό παρά τα αρχικά προβλήματα, κυρίως σε επίπεδο απτής ποιότητας. Ακόμα μεγαλύτερη αναγνωρισιμότητα απέκτησε και ο ιδιοκτήτης της εταιρείας, ο Νοτιοαφρικανός Ελον Μασκ, ένας από τους πιο καινοτόμους επιχειρηματίες του αιώνα. Κι αυτό όχι μόνο για το όραμά του στην προώθηση της βιώσιμης ενέργειας και της εξερεύνησης του διαστήματος (μέσω της SpaceX), αλλά και λόγω των αμφιλεγόμενων δηλώσεων και των ενεργειών του στα social media. Κερασάκι στην τούρτα, η επιρροή του στη νέα κυβέρνηση Τραμπ.
Στην αντίπερα όχθη, μπορεί ο 59χρονος Γουάνγκ Τσουανφού, ιδρυτής της BYD, να μην είναι γνωστός στο ευρύ κοινό, όπως έχει καταφέρει ο κατά 5 χρόνια νεότερός του Ελον Μασκ, εντούτοις συγκαταλέγεται στους πλέον διακεκριμένους επιχειρηματίες της Κίνας. Ο Τσουανφού, που προέρχεται από αγροτική οικογένεια και έχει σπουδάσει χημικός μηχανικός στο Ινστιτούτο Μηχανολογίας του Πεκίνου ενώ αργότερα απέκτησε μεταπτυχιακό στη Μηχανολογία, κάθε άλλο παρά στερείται φιλοδοξιών.
Ηδη από το 2008 έθεσε στόχο η εταιρεία του να καταστεί η μεγαλύτερη αυτοκινητοβιομηχανία στην Κίνα μέχρι το 2015 και η μεγαλύτερη στον κόσμο μέχρι το 2025!
Η BYD (Build Your Dreams) ξεκίνησε πριν από 30 χρόνια κατασκευάζοντας μπαταρίες, ενώ μια δεκαετία αργότερα λάνσαρε στην αγορά το πρώτο της αυτοκίνητο. Το BYD F3 από πολλούς θεωρήθηκε ως ένα αντίγραφο της 4θυρης Toyota της εποχής. Καθώς τη συγκεκριμένη περίοδο οι κινεζικές αυτοκινητοβιομηχανίες είχαν αποδοθεί σε ένα ράλι αντιγραφής των προϊόντων που παρήγαγαν οι Ευρωπαίοι και οι Ιάπωνες κατασκευαστές, κανένας δεν μπορούσε να φανταστεί τη φιλοδοξία των Κινέζων να αναπτύξουν κάποια στιγμή τη δική τους τεχνολογία και να επεκταθούν πέρα από τα σύνορά τους.
Ετσι, για παράδειγμα η BYD αγκάλιασε την ηλεκτροκίνηση πολύ νωρίς. Ηδη το 2005 είχε παρουσιάσει το πρωτότυπο ενός αμιγώς ηλεκτρικού μοντέλου, ενώ ένα χρόνο αργότερα δημιουργήθηκε ένα ξεχωριστό τμήμα έρευνας και εξέλιξης για ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Το πρώτο ηλεκτρικό μοντέλο παραγωγής είχε προγραμματιστεί για το 2010, εντούτοις το όλο πρότζεκτ εγκαταλείφθηκε λόγω της έλλειψης υποδομών φόρτισης στην Κίνα. Εντούτοις, το 2009, η BYD ξεκίνησε την παραγωγή 1.000 ηλεκτρικών λεωφορείων ως μέρος ενός πιλοτικού προγράμματος της κινεζικής κυβέρνησης.
Η Tesla άνοιξε τον δρόμο στους Κινέζους
Πριν από από περίπου μια δεκαετία, η BYD βασιζόταν σε μεγάλο βαθμό στις κυβερνητικές επιδοτήσεις για την παραγωγή των εξηλεκτρισμένων μοντέλων της, οι οποίες άγγιζαν το 20% των εσόδων της. Ωστόσο, μεταξύ 2017 και 2019, η εταιρεία αντιμετώπισε προκλήσεις λόγω της μείωσης των επιδοτήσεων, γεγονός που οδήγησε σε σημαντική πτώση των πωλήσεών της και επιβράδυνση των οικονομικών αποτελεσμάτων της για τρία συνεχόμενα χρόνια.
Ηταν φανερό πως η BYD δεν θα μπορούσε να συνεχίσει να βασίζεται στην εγχώρια αγορά και η εξωστρέφεια αποτελούσε πλέον μονόδρομο. Πώς θα μπορούσε, όμως, μια άγνωστη αυτοκινητοβιομηχανία να τα βάλει απέναντι σε ένα κατεστημένο από εταιρείες που διέθεταν μια σημαντική ιστορική διαδρομή; Στο παρελθόν, σε ανάλογες περιπτώσεις, το αγοραστικό κοινό είχε φανεί διστακτικό να επενδύσει τα χρήματά του στα προϊόντα ενός νέου κατασκευαστή. Οσο δελεαστική λοιπόν κι αν είναι η τιμή των αυτοκινήτων μιας νέας μάρκας, αυτό δεν εγγυάται ότι οι αγοραστές θα συνωστισθούν στις εκθέσεις της. Εντούτοις, η συγκεκριμένη συμπεριφορά του κοινού άλλαξε με την έλευση της Tesla. Οι αγοραστές αντιμετωπίζουν πλέον τα αυτοκίνητα, και ακόμα περισσότερο τα ηλεκτρικά μοντέλα, ως ένα καθαρά τεχνολογικό προϊόν, όπου σημασία δεν έχει μόνο το «hardware» του οχήματος αλλά και το λογισμικό των συστημάτων συνδεσιμότητας. Με τα νέα αυτά δεδομένα, οι Κινέζοι, που έτσι κι αλλιώς διέθεταν πλέον την απαιτούμενη τεχνογνωσία, βρήκαν τον δρόμο στρωμένο για να απλώσουν τα πλοκάμια τους στις εκτός Κίνας αγορές και το έκαναν αυτό εν πολλοίς, προωθώντας αυτοκίνητα νέας τεχνολογίας, δηλαδή ηλεκτρικά και plug-in υβριδικά.
Πάντως, οι Κινέζοι κατασκευαστές, προκειμένου να απευθυνθούν και στο θυμικό του αγοραστικού κοινού, προσέλαβαν καταξιωμένους σχεδιαστές και μηχανικούς, ώστε τα αυτοκίνητά τους πέρα από το να αποτελούν αξιόλογα γκάτζετ να διαθέτουν ελκυστικό design και να προσφέρουν απολαυστική οδηγική εμπειρία. Εν προκειμένω, η BYD τοποθέτησε το 2016 τον Βόλφγκανκ Εγκερ, με επιτυχημένη θητεία στις Alfa Romeo, Audi, Lamborghini και Seat, στη θέση του υπεύθυνου σχεδιασμού. Toν Μάιο του 2020 η BYD, εν μέσω της πανδημίας, ξεκίνησε την είσοδό της στην ευρωπαϊκή αγορά από τη Νορβηγία, για να εξαπλωθεί σταδιακά και στις υπόλοιπες χώρες, πατώντας πόδι και στην Ελλάδα στις αρχές της προηγούμενης χρονιάς. Να επισημάνουμε επίσης πως τον Μάρτιο του 2022 η BYD σταμάτησε να παράγει αποκλειστικά θερμικά μοντέλα, ενώ τον περασμένο Νοέμβριο η παραγωγή φιλικών προς το περιβάλλον αυτοκινήτων άγγιξε τα 10 εκατομμύρια μονάδες. Από το 2023 η BYD είναι πλέον η πιο δημοφιλής μάρκα αυτοκινήτων στην Κίνα, ενώ την ίδια χρονιά η χρηματιστηριακή της αξία την τοποθετεί στην τρίτη θέση της παγκόσμιας κατάταξης, πίσω από την Tesla και την Toyota, γεγονός που σημαίνει ότι σταδιακά εκπληρώνονται οι στόχοι που είχε θέσει ο ιδρυτής της εταιρείας πριν από περίπου δύο δεκαετίες.
Ομοιότητες και διαφορές
Παρότι η BYD διαθέτει ευθέως ανταγωνιστικά αυτοκίνητα απέναντι στη σχετικά περιορισμένη γκάμα της Tesla (Model 3, Y, S, X), την ίδια στιγμή προσφέρει επίσης πιο προσιτά μοντέλα, αλλά και εκδόσεις με υβριδικό σύστημα κίνησης. Επιπλέον, παράγει ηλεκτρικά λεωφορεία, φορτηγά, καθώς και ηλιακά πάνελ.
Είναι ενδιαφέρον επίσης πως η BYD υιοθετεί μια πιο καθετοποιημένη προσέγγιση στη διαδικασία της παραγωγής, κατασκευάζοντας σχεδόν όλα τα εξαρτήματα των οχημάτων της, συμπεριλαμβανομένων των μπαταριών.
Επιπλέον έχει αναπτύξει τη δική της τεχνολογία μπαταριών «Blade», που θεωρείται ασφαλέστερη και πιο αποδοτική. Από την άλλη πλευρά, η Tesla έχει εστιάσει στην εξέλιξη του λογισμικού των αυτοκινήτων της, όπως το πλήρως αυτόνομο σύστημα οδήγησης και στην ανάπτυξη υποδομών φόρτισης, το γνωστό δίκτυο των Supercharger.
Μάχη στήθος με στήθος στις πωλήσεις
Οι παγκόσμιες πωλήσεις ηλεκτρικών οχημάτων το 2024 παρουσίασαν σημαντική αύξηση, φτάνοντας στο διάστημα μεταξύ Ιανουαρίου και Νοεμβρίου (για το οποίο και υπάρχουν στοιχεία) τα 9,65 εκατομμύρια μονάδες, όσες περίπου ήταν οι πωλήσεις στο σύνολο του 2023.
Η Tesla βρέθηκε για άλλη μια φορά στην κορυφή της κατάταξης έχοντας διαθέσει 1.789.226 μονάδες, με τα Model Y και Model 3 να αποτελούν παγκοσμίως τα δύο πιο καλοπουλημένα μοντέλα. Η BYD, με τη σειρά της, όπως φαίνεται στον σχετικό πίνακα, σημείωσε τα τελευταία χρόνια μια εντυπωσιακή πορεία στις πωλήσεις των αμιγώς ηλεκτρικών της μοντέλων. Ετσι, στο πρώτο 11μηνο βρέθηκε μια ανάσα πίσω από την Tesla, διαθέτοντας 1.764.992 αυτοκίνητα, με το Seal να αποτελεί το παγκόσμιο best seller της.
Είναι πραγματικά οριακή διαφορά ανάμεσα στις επιδόσεις των δύο εταιρειών, έτσι που όταν δημοσιοποιηθούν τα στοιχεία πωλήσεων του περασμένου Δεκεμβρίου, πιθανόν να δούμε εναλλαγή στις πρώτες δύο θέσεις το βάθρου. Επιπλέον αξίζει να σημειώσουμε πως αν στις πωλήσεις των αμιγώς ηλεκτρικών αυτοκινήτων της BYD αθροιστούν και τα υβριδικά της μοντέλα, το σύνολο φτάνει τα 4,27 εκατ. οχήματα.
Το μέτωπο της Ελλάδας
Αν έρθουμε στα καθ’ ημάς, διαπιστώνουμε μια ανάλογη δυναμική της κινεζικής φίρμας. Συγκεκριμένα, η Tesla κατέλαβε στην ελληνική αγορά την πρώτη θέση στα ηλεκτρικά αυτοκίνητα, με 1.987 ταξινομήσεις και μερίδιο της αγοράς 1,4%, ενώ η BYD διέθεσε 1.587 αυτοκίνητα (εκ των οποίων τα 1.553 αμιγώς ηλεκτρικά), με μερίδιο 1,2%. Θα πρέπει όμως να σημειώσουμε πως η BYD ήρθε στη χώρα μας μόλις τον περασμένο Μάρτιο, οπότε και σημείωσε τις πρώτες… 6 ταξινομήσεις της. Οπως ήταν αναμενόμενο, τους πρώτους μήνες του 2024 οι πωλήσεις της κινήθηκαν σε χαμηλά επίπεδα και η δυναμική της ξεδιπλώθηκε μετά το καλοκαίρι, όταν και άρχισε να διαθέτει το Dolphin, ένα μικρομεσαίο ηλεκτρικό μοντέλο με τιμή περί τις 20.000 ευρώ (με την κρατική επιδότηση). Ηλεκτρικό best seller στην Ελλάδα για το 2024 αναδείχθηκε το Tesla Model 3 (με 1.282 ταξινομήσεις). Η SUV εκδοχή του, το Model Y, η οποία τόσο στη χώρα μας όσο και στο εξωτερικό είναι η δημοφιλέστερη, σημείωσε λιγότερες πωλήσεις (673) γιατί δεν υπήρχε διαθεσιμότητα από το εργοστάσιο. Τα μεγαλύτερα και ακριβότερα Tesla Model S και Model X προτίμησαν αντίστοιχα μόλις 18 και 14 αγοραστές. Οσον αφορά την ηλεκτρική γκάμα της BYD, διατέθηκαν 729 Atto, 710 Dolphin, 78 Seal και 45 Seal U.
Προβλέψεις και προκλήσεις
Με την επανεκλογή του Ντόναλντ Τραμπ, στο πλαίσιο μιας πιο προστατευτικής πολιτικής για την ενίσχυση της αμερικανικής βιομηχανίας, αναμένεται σημαντική αλλαγή στο κανονιστικό πλαίσιο που επηρεάζει την αγορά ηλεκτρικών οχημάτων, με έμφαση στη μείωση φορολογικών ελαφρύνσεων, ειδικά για τα εισαγόμενα ηλεκτρικά – συμπεριλαμβανομένων των κινέζικων μοντέλων. Είναι εύλογο πως η Tesla θα βγει ευνοημένη από τις συγκεκριμένες πολιτικές, καθώς τα οχήματά της κατασκευάζονται κυρίως στις ΗΠΑ. Παρ’ όλα αυτά, οι Κινέζοι κατασκευαστές, όπως η BYD, δεν πτοούνται, καθώς επενδύουν στην ανάπτυξη μονάδων παραγωγής εκτός Κίνας. Χωρίς αμφιβολία, το 2025 θα αποτελέσει έναν οδηγό για το πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα στα δύο αυτά ηλεκτρικά στρατόπεδα.
Η Tesla και η BYD δεν ανταγωνίζονται μόνο για τα μεγαλύτερα μερίδια αγοράς αλλά και για την πρωτοκαθεδρία σε μια παγκόσμια ενεργειακή επανάσταση που θα διαμορφώσει τον τρόπο με τον οποίο θα μετακινούμαστε τα επόμενα χρόνια. Οι προβλέψεις για το 2030 δείχνουν πως τα αμιγώς ηλεκτρικά αυτοκίνητα θα αντιπροσωπεύουν περίπου το 40% των πωλήσεων στη Βόρεια Αμερική και το 60% παγκοσμίως. Ωστόσο, η τελική έκβαση της ηλεκτρικής αυτής μάχης θα εξαρτηθεί από τις γεωπολιτικές εξελίξεις, τις τεχνολογικές καινοτομίες και την προσαρμοστικότητα των εταιρειών στις νέες προκλήσεις.
