(Le Passé)
Κείμενα: Λεονίντ Αντρέγεφ
Διασκευή & Σκηνοθεσία: Julien Gosselin
16 – 19 Οκτωβρίου 2025 І Κεντρική Σκηνή
Πέμπτη έως Σάββατο στις 19:00, Κυριακή matinée στις 14:00
Έναρξη προπώλησης: Σάββατο 20 Σεπτεμβρίου στις 17:00
Ένα επικό θεατρικό έργο που ξετυλίγεται σαν μεταμοντέρνο ρέκβιεμ για τον 20ό αιώνα, τον έρωτα και τον ουμανισμό, με ζωντανή κινηματογράφηση και δυνατές ερμηνείες από έναν επταμελή θίασο. Με την υπογραφή του κορυφαίου Γάλλου σκηνοθέτη και καλλιτεχνικού διευθυντή του Odéon Théâtre de l’Europe στο Παρίσι.
«Το μέλλον είναι το παρελθόν» δηλώνει ο Julien Gosselin και στην πρώτη του αυτή εμφάνιση στη Στέγη, από 16 έως 19 Οκτωβρίου στην Κεντρική Σκηνή, μας προσκαλεί σε μια επικών διαστάσεων αναζήτηση του χαμένου χρόνου, του ουμανισμού και της πίστης στην ομορφιά με Το Παρελθόν (Le Passé).
Σκηνοθέτης ταυτισμένος με την αποθέωση της λογοτεχνίας στο θέατρο ήδη από τα πρώτα του έργα –τα Στοιχειώδη Σωματίδια του Michel Houellebecq και το 2666 του Roberto Bolaño–, ο 38χρονος σήμερα Ζιλιέν Γκοσλέν άντλησε την έμπνευση για Το παρελθόν από τα διηγήματα του Ρώσου συγγραφέα Λεονίντ Αντρέγεφ (1871–1919).
Είναι η πρώτη φορά που σκηνοθετεί κείμενο προηγούμενου αιώνα, καθώς πάντα καταπιανόταν με σύγχρονα λογοτεχνικά αριστουργήματα. Ο Γκοσλέν έψαχνε ένα έργο που θα αναδείκνυε την κοινωνία των αρχών του 20ού αιώνα σε αποσύνθεση. Λέει χαρακτηριστικά: «Ήθελα να αφηγηθώ μια ιστορία αποχαιρετισμού. Αυτοί οι άνθρωποι δεν θα έπρεπε να σκοτώνονται από τα όπλα της επανάστασης. Θα έπρεπε να αργοσβήνουν μέσα στη ροή των γεγονότων».
Στόχος του: μια «παράσταση-φόρος τιμής στην εξαφάνιση του θεάτρου και της ανθρωπιάς». Το Παρελθόν ξεκινά με μια αποτυχημένη γυναικοκτονία και περιλαμβάνει μια σκηνή-σοκ, όπου το ιδανικό της πρώτης αγάπης αποκαθηλώνεται, αλλά και μια σειρά ακροτήτων στο όνομα του έρωτα. Κι όμως, η παράσταση οικοδομείται ως έργο τέχνης: κοστούμια εποχής και σκηνές που θυμίζουν το σινεμά του Ταρκόφσκι εκτυλίσσονται, υπό το φως των κεριών, σε ένα σπίτι που χτίζεται και καταρρέει – όπως και οι σχέσεις των ενοίκων του. Χιονισμένα τοπία, σαν πίνακες του Φλαμανδού ζωγράφου της Αναγέννησης Brueghel, συνυπάρχουν με ζωντανή κινηματογράφηση του θιάσου, που δίνει ερμηνείες αμείωτης έντασης, σε μια σπαρακτική τελετουργία αποχαιρετισμού προς τον έρωτα – άρα και την ανθρωπότητα.
Μέσα από το έργο του Αντρέγεφ, Αικατερίνη Ιβάνοβνα, που συγκροτεί τον κύριο κορμό της παράστασης, ο Γκοσλέν «μοντάρει» μαζί με την κύρια πλοκή αποσπάσματα από άλλα έργα του Αντρέγεφ, ως ανάπαυλες ή παραβάσεις, και μας ωθεί σε μια άγρια διαδρομή: στην άβυσσο του ανθρώπου, στα έγκατα της κοινωνίας, στις ανησυχίες του θεάτρου, στο χείλος της ανυπαρξίας. Μια παράσταση με καταιγιστική πλοκή και μια συγκλονιστική κατάδυση στη ζωή, την κοινωνία, το θέατρο, την πατριαρχία, τη μοναξιά, την ύπαρξη σήμερα. Μια τολμηρή και απαιτητική συνθήκη, που σπάει τις φόρμες και παίζει ατρόμητα με είδη, ιδέες και βεβαιότητες. Από αυτήν την εμπειρία κανείς δεν βγαίνει αλώβητος.
Συζήτηση με τον Ζυλιέν Γκοσλέν μετά την παράσταση: Κυριακή 19 Οκτωβρίου 2025
Masterclass με τον Ζυλιέν Γκοσλέν: Σάββατο 18 Οκτωβρίου 15:00-17:00, κάντε κράτηση εδώ
Συντελεστές
Κείμενα: Λεονίντ Αντρέγεφ
Διασκευή & Σκηνοθεσία: Julien Gosselin
Με τις/τους: Guillaume Bachelé, Joseph Drouet, Denis Eyriey, Carine Goron, Victoria Quesnel, Achille Reggiani, Maxence Vandevelde
Εικονολήπτες: Jérémie Bernaert, Baudouin Rencurel
Μετάφραση από τα ρωσικά στα γαλλικά: André Markowicz
Σκηνικά: Lisetta Buccellato
Δραματουργία: Eddy D’aranjo
Πρωτότυπη Μουσική: Guillaume Bachelé, Maxence Vandevelde
Σχεδιασμός Φωτισμών: Nicolas Joubert
Σχεδιασμός Βίντεο: Pierre Martin Oriol, Jérémie Bernaert
Σχεδιασμός Ήχου: Julien Feryn
Σχεδιασμός Κοστουμιών: Caroline Tavernier, Valérie Simmoneau
Σκηνικά Αντικείμενα: Guillaume Lepert
Μάσκες: Lisetta Buccellato, Salomé Vandendriessche
Βοηθός Σκηνοθέτη: Antoine Hespel
Γενική Διεύθυνση Σκηνής: Léo Thévenon
Γενική Διεύθυνση & Διεύθυνση Σκηνής: Simon Haratyk, Guillaume Lepert
Διεύθυνση Σκηνής & Σκηνικά Αντικείμενα: David Ferré
Τεχνικός Φωτισμών: Zélie Champeau
Τεχνικός Ήχου: Hugo Hamman
Τεχνικός Βίντεο: David Dubost
Ασκούμενοι Τεχνικοί: Pierrick Guillou, Audrey Meunier
Κατασκευή Σκηνικού & Ζωγραφισμένος Καμβάς: Workshop Devineau
Με την ομάδα του Odéon Théâtre de l’Europe
Μετάφραση στα ελληνικά: Λουίζα Μητσάκου
Υπερτιτλισμός: Γιάννης Παπαδάκης
Πρεμιέρα: 10 Σεπτεμβρίου 2021, Εθνικό Θέατρο του Στρασβούργου
Παραγωγή: Si vous pouviez lécher mon coeur
Συμπαραγωγή: Odéon Théâtre de l’Europe (Παρίσι)· Festival d’Automne à Paris (Παρίσι)· Le Phénix – Scène nationale Valenciennes – Pôle européen de création (Βαλανσιέν, Γαλλία)· Théâtre national de Strasbourg (Στρασβούργο)· Théâtre du Nord – Centre dramatique national Lille / Tourcoing, Hauts-de-France (Λιλ και Τουρκουάν, Γαλλία)· Les Célestins, Théâtre de Lyon (Λυών)· Théâtre national populaire (Βιλερμπάν, Γαλλία)· Maison de la culture d’Amiens (Αμιένη, Γαλλία)· L’Empreinte, Scène nationale Brive-Tulle (Μπριβ-λα-Γκεγιάρντ, Γαλλία)· Château Rouge – Scène conventionnée d’Annemasse (Ανμάς, Γαλλία)· Comédie de Genève (Γενεύη)· Wiesbaden Biennale (Βισμπάντεν, Γερμανία)· La passerelle – Scène nationale de Saint-Brieuc (Σεν-Μπριε, Γαλλία)· Scène nationale d’Albi (Αλμπί, Γαλλία)· Romaeuropa (Ρώμη)
Με την υποστήριξη του Γαλλικού Υπουργείου Πολιτισμού
Με την καλλιτεχνική συνεργασία του Jeune théâtre national
Με την υποστήριξη του Montévidéo, Centre d’art (Μασσαλία) και του T2G Théâtre de Gennevilliers (Παρίσι)
Masterclass συγγραφής και σκηνοθεσίας με τον Julien Gosselin
Σάββατο 18 Οκτωβρίου 2025, 15:00 – 17:00, Μικρή Σκηνή
Διάρκεια: 2 ώρες (120 λεπτά)
Γλώσσα εργασίας: Αγγλικά (χωρίς μετάφραση)
Κανονικό εισιτήριο: 20 €, Φίλος Στέγης: 16 €
Μια μοναδική προσέγγιση στη μέθοδο εργασίας του Ζυλιέν Γκοσλέν και στη δημιουργία του Le Passé. Στο πλαίσιο των παραστάσεων του έργου Το Παρελθόν (Le Passé) του Ζυλιέν Γκοσλέν στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, ο διεθνώς αναγνωρισμένος Γάλλος σκηνοθέτης, δραματουργός και καλλιτεχνικός διευθυντής του Odéon Théâtre de l’Europe θα πραγματοποιήσει ένα δίωρο masterclass για επαγγελματίες του θεάτρου, με προτεραιότητα σε θεατρικούς συγγραφείς, δραματουργούς και εν γένει συγγραφείς, καθώς και για το ευρύ κοινό που ενδιαφέρεται για τη δημιουργική σκέψη.
Αυτή η συνάντηση θα προσφέρει μια σε βάθος εξερεύνηση της μεθόδου εργασίας του Γκοσλέν στη δραματουργία και τη σκηνοθεσία, παρουσιάζοντας τη μοναδική του προσέγγιση στη γλωσσική, οπτική και αφηγηματική γλώσσα, ενώ ο ίδιος θα μοιραστεί με τα συμμετέχοντα άτομα το τι συμβαίνει στην αίθουσα των προβών – πώς δηλαδή οι ιδέες εξελίσσονται σε μια συναρπαστική παράσταση.
Κάντε κράτηση εδώ
- Η παράσταση «Το Παρελθόν” (“Le Passé”) έκανε παγκόσμια πρεμιέρα τον Σεπτέμβριο του 2021 στο Théâtre National de Strasbourg. Είναι η πρώτη φορά που ο Ζυλιέν Γκοσλέν σκηνοθετεί κείμενο του περασμένου αιώνα, καθώς πάντα καταπιανόταν με σύγχρονα λογοτεχνικά αριστουργήματα, όπως το «2666» του Roberto Bolaño, το “Les Particules élémentaires” («Τα στοιχειώδη σωματίδια») του Michel Houellebecq και το “Joueurs / Mao II / Les Noms”, βασισμένο σε τρία μυθιστορήματα του Don DeLillo («Παίκτες», «Μάο ΙΙ» και «Ονόματα»).
- O Ζυλιέν Γκοσλέν ήταν ο πρώτος σκηνοθέτης που ανέβασε ως θεατρικό έργο στη Γαλλία τα Στοιχειώδη σωματίδια του Μισέλ Ουελμπέκ, στο Φεστιβάλ της Αβινιόν το 2013. Αυτή ήταν και η δημιουργία που τον έκανε γνωστό στο διεθνές κοινό, πριν καν συμπληρώσει τα 26 του χρόνια.
- Στην Ελλάδα, έχουμε δει τις παραστάσεις του, «2666», «Στοιχειώδη σωματίδια» και «1993», στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου.
- Ο Γκοσλέν έψαχνε ένα έργο που θα αναδείκνυε την κοινωνία των αρχών του 20ού αιώνα σε αποσύνθεση, όταν ο μεταφραστής André Markowicz τού πρότεινε να διαβάσει τον Λεονίντ Αντρέγεφ, τον άδικα ξεχασμένο Ρώσο συγγραφέα που μεσουρανούσε πριν από την Οκτωβριανή επανάσταση. Λέει χαρακτηριστικά ο Γκοσλέν: «Ήθελα να αφηγηθώ μια ιστορία αποχαιρετισμού. Αυτοί οι άνθρωποι δεν θα έπρεπε να σκοτώνονται από τα όπλα της επανάστασης. Θα έπρεπε να αργοσβήνουν μέσα στη ροή των γεγονότων».
- Στην παράσταση «Το Παρελθόν» αξιοποιούνται δύο θεατρικά έργα και τρία διηγήματα του Λεονίντ Αντρέγεφ: «Αικατερίνη Ιβάνοβνα» (θεατρικό έργο του 1912), «Ρέκβιεμ» (θεατρικό έργο του 1916), «Η άβυσσος» (διήγημα του 1912), «Μέσα στην καταχνιά» (διήγημα του 1902) και «Η Ανάσταση των νεκρών» (διήγημα γραμμένο μεταξύ 1910 και 1914).
- «Δεν αντέχω να έχω ένα κοινό που βολεύεται στη “γωνία” του. Θέλω ο θεατής να μπαίνει σε ένα σύμπαν, να πηδάει μέσα στο νερό, να γίνεται μέρος του κόσμου στον οποίο τον βάζω κατά τη διάρκεια μιας παράστασης που ανεβάζω και να βγαίνει στην επιφάνεια μόνο στο τέλος. […] Δεν θέλω τουρίστες που απλώς κοιτάζουν τι γίνεται στη σκηνή, αλλά ανθρώπους που βυθίζονται στον κόσμο ο οποίος δημιουργείται μπροστά στα μάτια τους».
Λίγα λόγια για τον Λεονίντ Αντρέγεφ
Ο Λεονίντ Αντρέγεφ γεννήθηκε το 1871 στο Αριόλ της Ρωσίας. Έχασε τον πατέρα του σε πολύ νεαρή ηλικία και βίωσε μια δυστυχισμένη παιδική ηλικία και νεότητα. Όταν ήταν έφηβος, ξάπλωνε πάνω στις σιδηροδρομικές ράγες μόνο και μόνο για να δοκιμάσει τα όριά του. Δεν ήταν παράφρονας, ωστόσο, αλλά ένας άνθρωπος που έζησε μια παράφρονα ζωή.
Ολόκληρη η ζωή και το έργο του περιστρέφονται γύρω από την υπέρβαση των εγγενών ορίων των πραγμάτων. Πολλές φορές έθεσε σε κίνδυνο τη ζωή του· αποπειράθηκε να αυτοκτονήσει αρκετές φορές και πέθανε το 1919 από καρδιακή ανεπάρκεια – συνέπεια, όπως λέγεται, εκείνης της παιδικής εμπειρίας με τις ράγες.
Στις αρχές του 1900, οι πρώτες του δημοσιεύσεις τράβηξαν την προσοχή του Μαξίμ Γκόρκι, με τον οποίο συνδέθηκε με μια ειλικρινή αλλά ταραχώδη φιλία, η οποία διαλύθηκε πάντως το 1907. Καθεμία από τις νουβέλες του είναι ένα μικρό αριστούργημα.
Την εποχή εκείνη, κάθε έργο του προκαλούσε σκάνδαλο. Ωστόσο, «Το κόκκινο γέλιο» ή «H ζωή του Βασίλι Φιβέισκι» (και τα δύο έχουν μεταφραστεί και εκδοθεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Άγρα και Ροές, αντίστοιχα), των οποίων η βία και η δυναμική στις περιγραφές πλησιάζουν τα όρια της φαντασίας, σημείωσαν τεράστια επιτυχία. Από τις περίπου εκατό νουβέλες και διηγήματα που έγραψε κατά τη διάρκεια της ζωής του, προέκυψαν περίπου σαράντα θεατρικά έργα. Καθένα από αυτά εισήγαγε μια νέα μορφή και νέα ορμή. Τα έργα του, που μεταφράστηκαν κυρίως στα γερμανικά και τα αγγλικά, ανέβηκαν στα μεγαλύτερα ρωσικά θέατρα της Μόσχας και της Αγίας Πετρούπολης από κορυφαίους σκηνοθέτες όπως ο Στανισλάφσκι και ο Μέγιερχολντ, οι οποίοι έφεραν επανάσταση στη θεατρική σκηνή με τις διασκευές τους.
Το 1905, ο Αντρέγεφ τάχθηκε υπέρ της αλλαγής καθεστώτος, αλλά σταδιακά αποστασιοποιήθηκε από τους κύκλους των μπολσεβίκων.
Αντιτάχθηκε σθεναρά στο κίνημα του Οκτωβρίου του 1917 και πέθανε αυτοεξόριστος. Εξέδωσε τα έργα του το 1912, ωστόσο τα τελευταία παρέμειναν ανέκδοτα. Μέχρι και σήμερα, το μεγαλύτερο μέρος του έργου του παραμένει δυσεύρετο στη Ρωσία.
Διάφορα κείμενα του Λεονίντ Αντρέγεφ έχουν μεταφραστεί και κυκλοφορούν στα ελληνικά. Στο πωλητήριο της Στέγης θα διατίθενται οι πρόσφατες συλλογές διηγημάτων του από τις εκδόσεις Άγρα.
