Ο Σιγκεχίρο Οϊσι ξεκίνησε να μελετά την πολυσύνθετη και ταλαιπωρημένη έννοια της ευτυχίας ήδη ως φοιτητής Ψυχολογίας. Το 2015 και ενώ είχαν περάσει ήδη δύο δεκαετίες από τις πρώτες τους επιστημονικές αναζητήσεις, άρχιζε να συνειδητοποιεί ότι η ευτυχία δεν συνεπάγεται και σταθερότητα, όπως πίστευε έως τότε. Σταθερή δουλειά, σταθερό εισόδημα, σταθεροί φίλοι, σταθερός γάμος. Ναι, αλλά πού βρίσκονται η αλλαγή και η περιπέτεια;
Σε εκείνο το σημείο, ο Σιγκεχίρο Οϊσι ξεκίνησε να αναθεωρεί για την «αξία της αστάθειας». Τη βρήκε ως αρετή σε βιβλία όπως «Το Πορτρέτο του Καλλιτέχνη ως Νέου Ανδρα» του Τζέιμς Τζόις, ενώ συνειδητοποίησε πως άλλοι ήρωες βιβλίων, όπως η Ρενέ στο «L’Élégance du hérisson» της Μιριέλ Μπαρμπερί, μπορούσαν να έχουν μια καλή ζωή χωρίς την «ευτυχία» και το «νόημα». Ως καθηγητής έχει διδάξει Ψυχολογία σε πανεπιστήμια όπως αυτά της Μινεσότα, της Βιρτζίνια αλλά και στο Κολούμπια, παρ’ όλα αυτά και ο ίδιος προσωπικά βρέθηκε τότε σε ένα «βουβό» τέλμα με τη ζωή του: «Γενικά, ήμουν ευχαριστημένος με τη ζωή μου και τη θεωρούσα σημαντική το 2015, αλλά δεν μπορούσα να πω ότι ήταν μια πλήρης ή ολοκληρωμένη ζωή. Ενιωθα ότι κάτι έλειπε ακόμα», λέει σήμερα.
Αυτό που έλειπε ήταν η σωστή προσέγγιση, την οποία βρήκε μέσα από τη θεωρία του «ψυχολογικού πλούτου». Μια θεωρία που δίνει μεγαλύτερο βάρος στην ποικιλία των συναισθημάτων που νιώθει κάποιος στη ζωή του παρά στην ευτυχία per se. Ο ίδιος το συνοψίζει στο εξής: «Ο ψυχολογικός πλούτος είναι μια υποκειμενική αίσθηση ότι η ζωή σας είναι γεμάτη με ποικίλες, ενδιαφέρουσες εμπειρίες που αλλάζουν την οπτική σας. Μπορεί συχνά να προκύψει με το να κάνετε κάτι καινούργιο, να γνωρίσετε κάποιον καινούργιο άνθρωπο, να μάθετε κάτι νέο ή να το ανακαλύψετε και σε γνωστά πράγματα (όπως σε αγαπημένα τραγούδια, ταινίες, βιβλία)».
Πολύ απλά, το να είμαστε ανοιχτοί στις εμπειρίες εκείνες που θα μας επιτρέψουν να νιώσουμε ένα εύρος συναισθημάτων, θετικών ή αρνητικών, είναι σύμφωνα με τη θεωρία του Οϊσι μια προσέγγιση που μπορεί να οδηγήσει σε μια καλή ζωή.
Οπως εξηγεί ο επιστήμονας, ξεκίνησε να μελετά με την ομάδα του αυτή τη θεωρία το 2015 και χρειάστηκαν 4 χρόνια μέχρι να κυκλοφορήσει το πρώτο του σχετικό ακαδημαϊκό paper. Ζητήσαμε από τον καθηγητή, αλλά και συγγραφέα των βιβλίων «The Psychological Wealth of Nations» και «Life in Three Dimensions», να μας δώσει κάποιες συμβουλές που θα μας βοηθήσουν να υιοθετήσουμε στη ζωή μας την ιδέα του «συναισθηματικού πλούτου» και να έρθουμε ίσως πιο κοντά σε μια καλή ζωή.
Αφεθείτε στο παιχνίδι
Οταν ο Σιγκεχίρο Οϊσι ξεκίνησε να εφαρμόζει τη θεωρία του στη ζωή του έβαλε έναν στόχο: να έχει τουλάχιστον μια «παιχνιδιάρικη» στιγμή μέσα στην ημέρα. Ο καθένας μπορεί να βρει ποια είναι αυτή για τον ίδιο, ενώ το να βλέπετε γενικότερα τα πράγματα μέσα από το πρίσμα του παιχνιδιού μπορεί να είναι βοηθητικό.
Δείτε θετικά κάτι αρνητικό
Οι μικρές αναποδιές μπορεί να μοιάζουν βουνό μέσα στο άγχος της καθημερινότητας, ωστόσο, ο Οϊσι δοκίμασε και κάτι άλλο: να βλέπει τη θετική πλευρά σε αυτές. «Αν λόγου χάρη, χαθείτε κάπου ή χάσετε το τρένο, δείτε το σαν μια δυνητικά γεμάτη εμπειρία, που μπορεί να γεννήσει μια ενδιαφέρουσα ιστορία», εξηγεί.
Απολαύστε τις μικρές χαρές της ζωής
Μια συναισθηματικά πλούσια ζωή δεν συνάδει πάντα με τη «χαρά» ή το «νόημα», πράγματα που τείνουμε να θεωρούμε σημαντικά. Ως χαρά ορίζουμε ένα αίσθημα ικανοποίησης για τη ζωή μας γενικά. Συχνά προέρχεται από τις συχνές αλληλεπιδράσεις με τους κοντινούς μας ανθρώπους (οικογένεια, φίλους, γείτονες). Το «νόημα», πάλι, αποτελείται συνήθως από τρεις συνιστώσες: τη σημασία (το να είναι η ζωή κάποιου σημαντική), τον σκοπό (που καθοδηγεί τη ζωή) και τη συνοχή (δηλαδή το άτομο να αισθάνεται τη ζωή του ολοκληρωμένη, όχι κατακερματισμένη). Το «νόημα» μπορεί να προέλθει, λόγου χάρη, από την αφοσίωση σε έναν σκοπό που ενδιαφέρει το άτομο (π.χ. εθελοντισμός) και απαιτεί μεγάλη αφοσίωση. Ολα αυτά μπορεί να μοιάζουν και μεγαλεπήβολα, έτσι ο επιστήμονας προτείνει να ψάχνουμε και να απολαμβάνουμε τις μικρές χαρές της ζωής. «Στη θεωρία του ψυχολογικού πλούτου έμφαση δίνεται σε ένα ευρύτερο φάσμα εμπειριών και μάθησης και όχι στη μεμονωμένη αφοσίωση – δηλαδή το “νόημα”», συμπληρώνει.
Οι ευτυχισμένοι άνθρωποι δεν σκέφτονται την ευτυχία. Οι δυστυχισμένοι άνθρωποι είναι αυτοί που σκέφτονται την ευτυχία. Επομένως, αν κάποιος δεν σκέφτεται την ευτυχία αλλά νιώθει ήδη χαρούμενος, τότε αυτό είναι καλό σημάδι.
Αυτό βέβαια δεν σημαίνει πως δεν υπάρχουν άνθρωποι που νιώθουν πληρότητα με τη συνύπαρξη όλων των παραπάνω: «Στο βιβλίο μου, αναφέρομαι σε μία οδηγό ταξί, τη Λίντα, που είναι πολύ κοντά στα ενήλικα παιδιά της (και χαρούμενη), που εργάστηκε ως δημόσια υπάλληλος (δηλαδή συνέβαλε στην κοινωνία επί πολλές δεκαετίες) και δώρισε το νεφρό της στον πρώην σύζυγό της, και που επίσης είχε ασυνήθιστες εμπειρίες στη ζωή της (ήταν έφηβη μητέρα, παρένθετη μητέρα, ταξίδευε πολύ)».
Αποδεχθείτε πως δεν θέλετε πάντα τα ίδια πράγματα
Το «νόημα» και οι μεγαλεπήβολοι στόχοι συχνά απαιτούν από εμάς να παραμένουμε προσηλωμένοι σε μια ιδέα και έναν σκοπό για μακρά χρονικά διαστήματα. Η αλήθεια είναι όμως πως η επιθυμία μας δεν μένει πάντα σταθερή σε ένα πράγμα. Και ο Οϊσι φέρνει ένα παράδειγμα πάνω σε αυτό που συνδέεται και με όσα προαναφέρθηκαν για τη «χαρά» και το «νόημα»: «Οι φοιτητές του πρώτου έτους τείνουν να επιδιώκουν μια ψυχολογικά πλούσια ζωή επειδή μόλις μπήκαν στο πανεπιστήμιο και θέλουν να είναι εξερευνητικοί. Αλλά οι φοιτητές του δεύτερου έτους τείνουν να θέλουν μια πιο “χαρούμενη” ζωή (πιθανώς επειδή έχουν εξερευνήσει αρκετά και θέλουν να ηρεμήσουν λίγο). Και οι φοιτητές του τέταρτου έτους τείνουν να επιδιώκουν μια ζωή με “νόημα”, πιθανώς επειδή γνωρίζουν ότι το τέλος της φοιτητικής ζωής πλησιάζει και θέλουν “να αφήσουν κάτι”. Ομοίως, όλοι έχουμε διαφορετικές ανάγκες και επιθυμίες σε διαφορετικές φάσεις της ζωής μας. Αν μόλις συνταξιοδοτηθήκατε, τότε ίσως θέλετε να εξερευνήσετε τον κόσμο (και να νιώσετε τον ψυχολογικό πλούτο)».
Αλλάξτε συνήθειες
Πράγματα που μένουν ίδια και απαράλλαχτα στην καθημερινότητά μας, και συχνά μοιάζουν βολικά, μπορούν πάντα να διαφοροποιηθούν. «Για παράδειγμα, διδάσκω σε ένα κτίριο που βρίσκεται περίπου επτά λεπτά μακριά από το γραφείο μου. Παλιά έπαιρνα πάντα τη συντομότερη διαδρομή. Τώρα φεύγω λίγο νωρίτερα και προσπαθώ να πηγαίνω από διαφορετική διαδρομή για να φτάσω στην αίθουσα διδασκαλίας. Παρατήρησα ένα όμορφο κτίριο που δεν είχα ξαναδεί, ένα όμορφο παγκάκι κ.λπ. Υπάρχουν πολλά που δεν έχεις εξερευνήσει στο άμεσο περιβάλλον σου», εξηγεί ο καθηγητής.
Ξεκινήστε με μικρά βήματα
Δεν χρειάζεται να προσπαθήσετε να τα αλλάξετε όλα με τη μία, αλλά να κάνετε ένα μικρό βήμα κάθε φορά: «Οπως προείπαμε, μπορείτε να δοκιμάσετε να αλλάξετε τη διαδρομή που κάνετε κάθε μέρα. Προσπαθήστε να είστε αυθόρμητοι. Οταν θέλετε να κάνετε κάτι (λόγου χάρη, να πάτε σε ένα μουσείο), απλώς κάντε το. Κρατήστε λίγο χρόνο στο πρόγραμμά σας, ώστε να μπορείτε να είστε αυθόρμητοι κατά τη διάρκεια του ελεύθερου χρόνου σας».
Μη σκέφτεστε την ευτυχία
Οπως πολύ απλά λέει ο Σιγκεχίρο Οϊσι, «οι ευτυχισμένοι άνθρωποι δεν σκέφτονται την ευτυχία. Οι δυστυχισμένοι άνθρωποι είναι αυτοί που σκέφτονται την ευτυχία. Επομένως, αν κάποιος δεν σκέφτεται την ευτυχία αλλά νιώθει ήδη χαρούμενος, τότε αυτό είναι καλό σημάδι». Ετσι, αν ο τρόπος που ζείτε και λειτουργείτε σας κάνει να νιώθετε καλά, δεν υπάρχει λόγος να αλλάξετε κάτι.
Αν όμως κάποιος προσπαθεί επίμονα να νιώσει την «ευτυχία» και δεν τα καταφέρνει, τότε ίσως αξίζει να αναρωτηθεί αν ο τρόπος που βλέπει την ευτυχία είναι ο σωστός για τον ίδιο. Ισως αξίζει να δοκιμάσει την ιδέα του «συναισθηματικού πλούτου». Ο κάθε άνθρωπος φυσικά παραμένει διαφορετικός. Μπορεί κάποιος άλλος να νιώθει πληρότητα με το να βρίσκει στη ζωή του το «νόημα». Σε όλους βέβαια, όπως καταλήγει ο Οϊσι, «η ιδέα και η εφαρμογή του “ψυχολογικού πλούτου” μπορεί να δώσει μια αίσθηση ανανέωσης».
