Κίτρινα, πορτοκαλί και κόκκινα φύλλα στα δέντρα, χώμα που μυρίζει φθινοπωρινή βροχή, άπειρα είδη μανιταριών, μοναδικοί γεωλογικοί σχηματισμοί και παραμυθένια ξέφωτα. Αν τα δάση του Εθνικού Δρυμού του Αμπρούτσο με τις αιωνόβιες οξιές -ξεπερνούν τα 500 χρόνια- αποτελούν προορισμό μοναδικής φυσικής ομορφιάς καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου, το φθινόπωρο αναδεικνύονται σε όλο τους το μεγαλείο. Περισσότερα από 505.000 στρέμματα γης, τέσσερα ποτάμια, οκτώ λίμνες, πάνω από 350 είδη ζώων και 2.000 είδη φυτών κάνουν αυτό το πάρκο στο κέντρο της Ιταλίας ένα από τα πιο γνωστά φυσικά καταφύγια της χώρας. Το μοντέλο οικοτουριστικής ανάπτυξης που έχει υιοθετήσει, δε, το καθιστά μία από τις πιο επιτυχημένες εφαρμογές βιώσιμου τουρισμού σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Πώς δημιουργήθηκε το Πάρκο των Αρκούδων και των Λύκων
Το Εθνικό Πάρκο στα Απέννινα Όρη, που από το 2001 ονομάζεται Εθνικό Πάρκο Αμπρούτσο, Λάτσιο και Μολίζε, δημιουργήθηκε πάνω στα απομεινάρια ενός Βασιλικού Κυνηγετικού Καταφυγίου. Όπως εξηγεί η Σιμόνα Ορσέλλο, υπεύθυνη οργάνωσης του Ιδρύματος Σιπάρι, το 1872 τα αδέλφια Σιπάρι παραχώρησαν στον βασιλιά Βιτόριο Εμμανουέλε Β΄ τα δικαιώματα θήρας σε τρία βουνά που τους ανήκαν, στον δήμο Βιγιαβαλελόνγκα. Το παράδειγμά τους ακολούθησαν και άλλα γειτονικά χωριά, ώστε να μπορεί η βασιλική οικογένεια να κυνηγάει αρκούδες, αγριoκάτσικα, ζαρκάδια, ελάφια και δορκάδες στα βουνά της Άνω Κοιλάδας του Σάνγκρο. Μέχρι που το 1912 ο βασιλιάς Βιττόριο Εμανουέλε Γ΄ αποφάσισε ότι δεν ήθελε πλέον να στερεί από τους κατοίκους τη δυνατότητα να κυνηγούν, και παραιτήθηκε από το δικαίωμα στην περιοχή.
Την ίδια περίοδο ξεκίνησε στην Ιταλία η συζήτηση για τη διατήρηση και την προστασία της φύσης και δημιουργήθηκαν οι πρώτοι φιλο-περιβαλλοντικοί σύλλογοι, με σκοπό την προστασία και την ανάδειξη της φυσικής ομορφιάς της χώρας. Ο Εθνικός Δρυμός του Αμπρούτσο εγκαινιάστηκε το 1922 και έναν χρόνο μετά καθιερώθηκε νομοθετικά από το κράτος σε μια έκταση που ξεκίνησε από τα 180.000 στρέμματα και γρήγορα έφτασε στα 300.000. Τα βήματα που ακολουθήθηκαν, ωστόσο, δεν ήταν πάντα προς τη σωστή κατεύθυνση. Στις αρχές της δεκαετίας του ’60, ο Εθνικός ∆ρυμός του Αμπρούτσο γνώρισε απότομη τουριστική ανάπτυξη και υπέστη σοβαρή περιβαλλοντική υποβάθμιση. «Κατοικίες, ξενοδοχεία, δρόμοι, χιονοδρομικές πίστες φτιάχτηκαν απρογραμμάτιστα, με αποτέλεσμα να θυσιαστούν 120.000 δέντρα και 3.000 εκτάρια, εκτός των άλλων καταστροφών», περιγράφει ο Ιστορικός–Περιβαλλοντολόγος Μάκης Σταύρου στη μελέτη του «Η επιτυχημένη εφαρμογή του εναλλακτικού τουρισμού στην περιοχή του Abruzzo».
Πώς ανατράπηκε η υποβάθμιση του Εθνικού Δρυμού
Σήμερα, στα όρια του Εθνικού Πάρκου ζουν περίπου 20.000 κάτοικοι σε 24 οικισμούς – 12 στην περιφέρεια του Αμπρούτσο, 7 στην περιφέρεια του Λάτσιο και 5 στην περιφέρεια του Μολίζε. Παρά την τουριστική ανάπτυξη της περιοχής, το πάρκο κατάφερε να διατηρήσει τον φυσικό του πλούτο χάρη στη συμμετοχική και ελεγχόμενη ανάπτυξη του οικοτουρισμού. Ήδη από τη δεκαετία του ’70 θεσπίστηκαν οι πρώτες προστατευόμενες περιοχές για τον λύκο των Απεννίνων, δημιουργήθηκαν βιότοποι απόλυτης προστασίας, ενώ αναλήφθηκαν δράσεις για τη διάσωση του αγριοκάτσικου του Αμπρούτσο και της καφέ αρκούδας. Τέθηκαν έτσι τα θεμέλια για μια νέα εποχή περιβαλλοντικής συνείδησης και διαφύλαξης των Απεννίνων.
Η πραγματική τομή, ωστόσο, ήρθε το 1984, με την απόφαση για διαίρεση του πάρκου σε τέσσερις διαφορετικές ζώνες: στη ζώνη απόλυτης προστασίας, όπου δεν επιτρέπεται καμία ανθρώπινη παρέμβαση, στις ζώνες γενικής προστασίας και στην προφυλασσόμενη ζώνη, όπου επιτρέπονται υπό όρους γεωργικές και κτηνοτροφικές δραστηριότητες, και στη ζώνη ήπιας αξιοποίησης, όπου ζουν οι κάτοικοι και λειτουργούν οι τουριστικές υποδομές. Παράλληλα, απαγορεύτηκε το κυνήγι στην εξωτερική προφυλασσόμενη ζώνη, που πλέον φτάνει τα 660.000 στρέμματα, ενώ θεσπίστηκε και ο έλεγχος του αριθμού των επισκεπτών, ώστε το οικοσύστημα να μη δεχτεί μεγαλύτερη πίεση απ’ όση μπορεί να αντέξει.
Σύμφωνα με στοιχεία του Αυτόνομου Οργανισμού Διαχείρισης του Εθνικού Δρυμού, η περιοχή προσελκύει κάθε χρόνο περίπου δύο εκατομμύρια επισκέπτες, αποφέροντας έσοδα που υπερβαίνουν τα δύο δισεκατομμύρια ευρώ. «Η όλη ανάπτυξή της αποτελεί ένα υπόδειγμα ισόρροπης ανάπτυξης τουρισμού, γεωργίας, κτηνοτροφίας και βιοτεχνίας με τρόπο ώστε, και ο τουρισμός να ανθίζει και οι υπόλοιπες παραγωγικές δραστηριότητες να ενισχύονται, ενώ ταυτόχρονα η οικονομική δραστηριότητα είναι ελεγχόμενη και σχεδιασμένη προκειμένου να προστατεύεται αποτελεσματικά το φυσικό περιβάλλον του δρυμού», αναφέρει ο Σταύρου.
150 διαδρομές οικοτουρισμού
Στο Εθνικό Πάρκο Αμπρούτσο, Λάτσιο και Μολίζε ζουν σήμερα 66 διαφορετικά είδη θηλαστικών, μεταξύ των οποίων η καφέ Μαρσικανή αρκούδα που αποτελεί και το σύμβολο του πάρκου, ο λύκος, το αγριοκάτσικο, το ελάφι -που είχε εξαφανιστεί τον προηγούμενο αιώνα αλλά επανεμφανίστηκε στα δάση των Απεννίνων-, καθώς και αμέτρητα είδη πουλιών, ερπετά, ψάρια και έντομα, όλα πολύ σημαντικά για τη διατήρηση του οικοσυστήματος. Οι επισκέπτες δεν έχουν μεν πολλές πιθανότητες να δουν τα μεγάλα ζώα του πάρκου, μπορούν όμως να συναντήσουν τα σημάδια της παρουσίας τους και να τα αφουγκραστούν. Ο Εθνικός Δρυμός προσφέρει πολλές ευκαιρίες για επαφή με τη φύση, μέσα από 150 διαδρομές οικοτουρισμού που ξεδιπλώνονται σε περισσότερα από 250 χιλιόμετρα. Κάθε εποχή το Πάρκο προτείνει πολλές διαφορετικές δραστηριότητες με τα πόδια, με άλογο, με ποδήλατο, με κανό, ακόμη και με σκι τους χειμερινούς μήνες. Αυτή την περίοδο την τιμητική τους έχουν οι εκδρομές στα φθινοπωρινά τοπία της Φόρκα Ντ’Ατσέρο, οι πεζοπορίες στα ίχνη του λύκου των Απεννίνων, οι εξορμήσεις στα ίχνη της καφέ αρκούδας και οι εξερευνήσεις στα δάση οξιάς του Πάρκου, που αποτελούν μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO.
parcoabruzzo.it.
