Για πολλές ευρωπαϊκές πόλεις που βρίσκονται εκτός ταξιδιωτικού ραντάρ, ο θεσμός της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης αποτελεί μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για εξωστρέφεια και διεθνή προβολή. Από τις πόλεις που επωφελήθηκαν μακροπρόθεσμα είναι το Βρότσλαβ της Πολωνίας, Πολιτιστική Πρωτεύουσα για το 2016 (μαζί με το Σαν Σεμπαστιάν).
Ένα από τα πιλοτικά πρότζεκτ που δοκιμάστηκαν εκείνη την περίοδο ήταν η σιδηροδρομική σύνδεση Βρότσλαβ-Βερολίνου με ένα μοναδικό δρομολόγιο, το οποίο είχε καλλιτεχνικό χαρακτήρα, συμπεριλαμβάνοντας δραστηριότητες, εργαστήρια, μαθήματα ξένων γλωσσών και μικρές συναυλίες. Βασικός λόγος δημιουργίας αυτού του «καλλιτεχνικού τρένου», όπως μεταφράζεται στα ελληνικά (Kulturzug στα γερμανικά και Pociąg do kultury στα πολωνικά), ήταν η εξερεύνηση των πολωνικών και των γερμανικών παραδόσεων.
Βρότσλαβ ή Μπρέσλαου;
Βρότσλαβ για τους Πολωνούς, Μπρέσλαου για τους Γερμανούς. Το 1740 οι Πρώσοι κατέλαβαν την πόλη από τους Αυστριακούς. Με την ενοποίηση της Γερμανίας το 1871 και μέχρι το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ήταν ευρέως γνωστό ως Μπρέσλαου. Τόσο την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου, όσο και μετά την πτώση του Τείχους και των σοσιαλιστικών καθεστώτων, οι σιδηροδρομικές συνδέσεις του Βρότσλαβ με το ανατολικό κομμάτι της γερμανικής πρωτεύουσας ήταν συχνές. Οι δύο πόλεις απέχουν μεταξύ τους 344 χιλιόμετρα, κοντά στις τέσσερις ώρες.
Το 2014 όμως οι συνδέσεις μεταξύ των δύο πόλεων διακόπηκαν, καθώς υπήρχε ο φόβος ότι το δρομολόγιο δεν θα είναι επικερδές. Η πιλοτική λειτουργία του «καλλιτεχνικού» τρένου ήρθε να αποδείξει το αντίθετο, καθώς οι έξι μήνες έγιναν δέκα χρόνια, αν βγάλουμε από την εξίσωση την περίοδο της πανδημίας, με το Kulturzug να αποτελεί μία από τις πιο ιδιαίτερες σιδηροδρομικές διαδρομές στην Ευρώπη.
Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, οι επιβάτες μοιάζουν να επιστρέφουν στα σχολικά τους χρόνια. Η ατμόσφαιρα στο τρένο παραπέμπει σε κάτι ανάμεσα σε σχολική τάξη, ιστορικό μουσείο σε ράγες και συναυλία. Οι ανακοινώσεις γίνονται και στις δύο γλώσσες, ενώ στο τρένο υπάρχει βιβλιοθήκη με μυθιστορήματα και περιοδικά τοπικού ενδιαφέροντος. Κάθε χρόνο το πρόγραμμα αλλάζει. Μεταξύ άλλων, παλαιότερα έχουν φιλοξενηθεί μουσικοί, καλλιτέχνες, πρόσφυγες, δάσκαλοι χορού, ζογκλέρ, μάγισσες και μια μπάντα που διασκεύαζε τραγούδια των Muse. Οι επιβάτες έχουν παρακολουθήσει ζωντανά εργαστήρια μαγειρικής και ειδικές προβολές, έχουν μυηθεί στην εργογραφία του Κάφκα μέσα από αναγνώσεις, έχουν φτιάξει τα δικά τους στεφάνια με τοπικά λουλούδια και έχουν βοηθήσει στο πλέξιμο ενός κασκόλ.
Το φετινό πρόγραμμα περιλαμβάνει Speak Dating στο SprachCafé (σύντομες συνομιλίες στα γερμανικά και τα πολωνικά με συνεπιβάτες στην λογική του speed dating), ζωντανή συζήτηση με έναν δημοσιογράφο για την Ημέρα Ανεξαρτησίας της Ουκρανίας, μαθήματα γίντις, αναγνώσεις από την Μαγκνταλένα Πάρις, νικήτρια του Βραβείου Λογοτεχνίας της ΕΕ, μια έκθεση για το διάσημο βερολινέζικο στέκι καλλιτεχνών Romanisches Café και workshop με θέμα τη φιλοσοφία πίσω από τον σχεδιασμό των σημαιών του κόσμου. Φυσικά, όλα διαδραστικά.
Μια αλησμόνητη ταξιδιωτική εμπειρία
Το δρομολόγιο δεν συνδέει απλώς δύο πόλεις. Έχει σχεδιαστεί με τέτοιο τρόπο, ώστε να ενισχύσει τους δεσμούς μεταξύ Γερμανίας και Πολωνίας, καταρρίπτοντας τα στερεότυπα ανάμεσα στους δύο λαούς και φέρνοντας την τέχνη στο προσκήνιο. Το 2018, όταν σπούδαζα με το πρόγραμμα κινητικότητας Erasmus+ στο Βρότσλαβ, στα διεθνή φοιτητικά πηγαδάκια συζητούνταν συχνά η οργάνωση μιας εκδρομής στο Βερολίνο με αυτό το τρένο. Παρότι αυτή η ομαδική εκδρομή δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ, ταξιδεύοντας στη γερμανική πρωτεύουσα, αποφάσισα να επιστρέψω στο Βρότσλαβ με το συγκεκριμένο δρομολόγιο.
Οι θέσεις ήταν αριθμημένες, αλλά επειδή δεν είχα κάνει κράτηση για συγκεκριμένο κάθισμα, μπορούσα να επιλέξω ελεύθερα μια από τις θέσεις όπου δεν αναγραφόταν κάποιο όνομα. Στo κεντρικό βαγόνι των δραστηριοτήτων με τον αριθμό 1 γίνονταν μαθήματα πολωνικών και γερμανικών. Όχι σε βάθος, ασφαλώς, καθώς οι δύο γλώσσες έχουν περίπλοκη γραμματική και συντακτική δομή. Είχε όμως ενδιαφέρον η έμφαση που δινόταν στη σωστή προφορά βασικών εκφράσεων, χρήσιμων σε μια σύντομη επίσκεψη στην Πολωνία.
Έπειτα, δύο DJ-ραδιοφωνικοί παραγωγοί από μια μικρή πόλη της πρώην Ανατολικής Γερμανίας άρχισαν να παίζουν ηλεκτρονική μουσική, προσκαλώντας τον κόσμο να ανακαλύψει τις γερμανικές και τις πολωνικές επιρροές, ενώ στο καροτσάκι του εστιατόριου, οι υπεύθυνοι είχαν φροντίσει να διαθέτουν σνακ και από τις δύο χώρες. Ακόμα και οι αναμονές στους στενούς διαδρόμους αποτελούσαν μια ιδανική ευκαιρία για γνωριμία με τους συνεπιβάτες. Αρκεί βέβαια να μιλούσαν αγγλικά.
Σήμερα το Kulturzug συνεχίζει να γεφυρώνει δύο πόλεις και δύο πολιτισμούς με τον πιο διασκεδαστικό και εκπαιδευτικό τρόπο, ωθώντας τους επιβάτες να συμμετάσχουν στις δραστηριότητες που φιλοξενεί και να αφήσουν το σκρολάρισμα στο TikTok για κάποια άλλη ώρα μέσα στην ημέρα τους.
Πληροφορίες
Το δρομολόγιο ενεργοποιείται την εαρινή σεζόν και πραγματοποιείται κάθε Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή μέχρι τα τέλη Νοεμβρίου. Ένα εισιτήριο μονής διαδρομής ξεκινάει από 27 ευρώ, ενώ οι κάτοχοι Deutschland-Ticket μπορούν να ταξιδέψουν δωρεάν μέχρι την πόλη Κότμπους, η οποία αποτελεί την στάση επί γερμανικού εδάφους. Για δρομολόγια και τιμές εισιτηρίων, επισκεφθείτε την ιστοσελίδα της Deutsche Bahn (bahn.de) ή το Kulturprojekte Berlin (kulturprojekte.berlin/en) που διοργανώνει το ταξίδι.
