Για σάουνα στην Ιρλανδία

Ο αέρας είναι ζεστός και κάπως πνιγηρός καθώς περνάμε το κατώφλι της ξύλινης καλύβας· μάς υποδέχεται ένα βουητό από χαμηλόφωνες συνομιλίες, όσο εμείς καθόμαστε στον μακρύ ξύλινο πάγκο, λίγα μέτρα μακριά από την παραλία Σίλβερστραντ, στο Γκάλγουεϊ. Δεν περνά πολύ ώρα όταν ένας άγνωστος σκύβει προς το μέρος μας: «Από πού είστε;» ρωτά. Μετά από λίγο, έχουμε παρασυρθεί από τον θόρυβο και τα γέλια. Κάποιος αφηγείται την αποτυχημένη ψαριά της προηγούμενης μέρας· άλλος προσπαθεί να συνέλθει ύστερα από τον εορτασμό των 60ών γενεθλίων του. Και πολύ γρήγορα, η κουβέντα καταλήγει στο καίριο ερώτημα: ποια κομητεία θα κατακτήσει το All-Ireland, το πρωτάθλημα γαελικού ποδοσφαίρου; (Μετά από λίγο, μπαίνει στο δωμάτιο κι ένας τοπικός σταρ -παίκτης της ομάδας του Γκάλγουεϊ- και καθώς οι άνδρες που κάθονται στη γωνία βλέπουν το πόσο φορμαρισμένος είναι σωματικά, βγάζουν τα προγνωστικά τους: «Του χρόνου, θα το πάρουμε!».)

Μοιάζει με μια ακόμη ιστορία από ιρλανδική παμπ. Σωστά; Θα ήταν εύκολο να το νομίσει κανείς. Είναι όμως Κυριακή πρωί, φοράμε ελάχιστα ρούχα και, ένας ένας, σηκωνόμαστε από τον ξύλινο πάγκο για να βουτήξουμε στη θάλασσα.

Αρχαία παράδοση με μοντέρνο τουίστ

Εδώ, στις εγκαταστάσεις του Power Saunas συμμετέχω σε κάτι που έχει εξελιχθεί σε μια πραγματική αναγέννηση της σάουνας στην Ιρλανδία. Η σκανδιναβικού τύπου ξύλινη καλύβα -μεγέθους κοντέινερ, με μια μεγάλη τζαμαρία που βλέπει στον κόλπο του Γκάλγουεϊ και τους λόφους του Κλερ απέναντι- είναι μία από τις δεκάδες που ξεπήδησαν κατά μήκος των ακτών τους τελευταίους 18 μήνες, μυώντας τους επισκέπτες σε ένα τελετουργικό που εναλλάσσει τον καυτό αέρα των υδρατμών στις ξύλινες καλύβες με τα παγωμένα νερά της Ιρλανδίας.

Η παραδοσιακή πρακτική έχει αποκτήσει χιλιάδες οπαδούς της ολιστικής προσέγγισης της ζωής – από το Μέιν έως τη Μινεσότα και από τη Φινλανδία μέχρι την Τασμανία. Σε αυτή τη νησιωτική χώρα, όμως, η αναβίωση της σάουνας έχει κάτι το ιδιαίτερο, μια ενέργεια που δύσκολα περιγράφεται. Οι παμπ, οι μουσικές βραδιές, η φιλοξενία με τη λυρική έννοια του όρου· όλα αυτά τα έχετε ακούσει ξανά για την Ιρλανδία. Όμως μέσα σε αυτές τις πολύβουες «καλύβες εφίδρωσης», που πλέον έχουν γίνει κομμάτι κάθε ιρλανδικής παραλίας, υπάρχει κάτι ξεχωριστό – ίσως επειδή δεν το περιμένεις. Μια σάουνα και μια παγωμένη βουτιά; Σε ένα νησί με τόσο απρόβλεπτο κλίμα;

«Κάθε φορά που κάποιος μπαίνει σε σάουνα, κάτι συμβαίνει σε ένα πολύ βαθύ, σχεδόν πρωτόγονο επίπεδο», λέει η Ροζάνα Κούνεϊ, συγγραφέας του Sweathouse, ενός βιβλίου που εξερευνά την αρχαία και σύγχρονη παράδοση της Ιρλανδίας στο συγκεκριμένο ζήτημα. «Εκεί ενεργοποιείται μια μνήμη. Δεν είναι κάτι ξένο. Είναι κάτι βαθιά δικό μας».

Πράγματι, η αναβίωση της σάουνας στην Ιρλανδία δεν είναι τόσο μια «αφύπνιση» όσο μια εκ νέου ανακάλυψη. Το sweathouse (σπίτι εφίδρωσης) υπήρξε κάποτε θεμελιώδες στοιχείο της ιρλανδικής και κελτικής ζωής, πριν ο λιμός του 19ου αιώνα διαρρήξει τον κοινωνικό ιστό του νησιού. Σήμερα, με τη βοήθεια των χιλιάδων νέων κολυμβητών, οι οποίοι «αναδύθηκαν» στα χρόνια της απομόνωσης λόγω COVID, οι άνθρωποι εδώ ξαναβρίσκουν τη χαρά του να ιδρώνουν μαζί.

Slow living με βάση τον ωκεανό

Από πού όμως να ξεκινήσει κανείς; Οι ακτές της Ιρλανδίας, βόρειες και νότιες, είναι γεμάτες αξιόλογους προορισμούς. Εγώ πρωτοβούτηξα στη θάλασσα στο Γκάλγουεϊ, στο μέσο της διάσημης διαδρομής Wild Atlantic Way (Άγριος Δρόμος του Ατλαντικού), που εκτείνεται από την κομητεία Κορκ έως την κομητεία Ντόνεγκαλ. Σχεδίασα το ταξίδι μου σε ένα κεντρικό τμήμα αυτής της πολυπερπατημένης διαδρομής, με σκοπό να γνωρίσω τις θάλασσες, τις σάουνες και μερικές από τις πιο άγριες γωνιές της Δύσης. Η πορεία μου είχε δύο σταθερά σημεία αναφοράς: στον νότο, τους Βράχους του Μοχέρ, στη βόρεια κομητεία Κλερ· και στο βορειότερο άκρο, το νησί Άκιλ, στην κομητεία Μέιο. Η διαδρομή με οδήγησε κατά μήκος των ακτών, μέσα από την περιοχή Γκαέλταχτ (όπου η ιρλανδική γλώσσα παραμένει ζωντανή), και ως το Ινισμπόφιν, ένα βραχώδες νησί ανοιχτά της ακτής της Κονεμάρα.

Δεν υπάρχει «σωστή» εποχή για τη σάουνα, είναι όμως δύσκολο να αγνοήσει κανείς τη διάθεση που κατακλύζει την Ιρλανδία όταν αλλάζουν οι εποχές, όταν ο καιρός αγριεύει και η θερμοκρασία της θάλασσας πέφτει κατακόρυφα. Με τους φίλους μου που αγαπούν το κολύμπι, το αποκαλούμε the buzz: εκείνη τη στιγμή που το νερό αρχίζει να τσούζει το δέρμα και τα δόντια τρίζουν καθώς βουτάς. Όταν πηδάς από τη θολή ζέστη της σάουνας στα φουρτουνιασμένα κύματα, στη μέση μιας φθινοπωρινής καταιγίδας, ανακαλύπτεις μια νέα -ή ίσως παλιά- Ιρλανδία.

Ένα ταξίδι στην Άγρια Δύση

Την ώρα που οι ρόδες μας τρίζουν πάνω στο ανώμαλο χαλίκι της παραλίας Κλαχέιν, εγώ και ο σύζυγός μου βρισκόμαστε πολύ μακριά από το ζεν απόγευμα που είχαμε φανταστεί. Η υποτιθέμενη διαδρομή των 90 λεπτών νότια από το Γκάλγουεϊ (15 λεπτά από τους Βράχους του Μοχέρ) μας έχει πάρει πολύ περισσότερο χρόνο από ό,τι αναμέναμε, και φτάνουμε μισή ώρα αργοπορημένοι για την κράτηση στη σάουνα, έχοντας υπομείνει το πατροπαράδοτο «μαρτύριο» αυτού του νησιού: την οδήγηση σε επαρχιακούς δρόμους κατά τη διάρκεια της τουριστικής περιόδου. Και, για κακή μας τύχη, έχουμε ήδη ζεσταθεί αρκετά – είναι μια από τις θερμότερες μέρες που έχουν καταγραφεί ποτέ στο πλαίσιο ενός απρόβλεπτου ιρλανδικού καλοκαιριού.

Το τελευταίο πράγμα που φαινόταν σωστό εκείνη τη στιγμή ήταν να κλειστούμε σε ένα ξύλινο βαρέλι και να ιδρώσουμε κι άλλο. Κι όμως, στο Sauna Suaimhneas, ένα μικρό καταφύγιο, μία ώρα νότια από τους Βράχους του Μοχέρ, βρεθήκαμε να περνάμε την πόρτα του, τυλιγμένοι από διακριτικά αρώματα αιθέριων ελαίων και κέδρου, για μια ωριαία συνεδρία (15 ευρώ τις καθημερινές, 20 ευρώ τα Σαββατοκύριακα). Η σάουνα σε σχήμα βαρελιού, οκτώ θέσεων, βρίσκεται στην αρχή του μονοπατιού που οδηγεί στην υπερυψωμένη βραχώδη ακτή της περιοχής. Η διαδρομή μέχρι τη θάλασσα κρατά δύο λεπτά και είναι κάπως απαιτητική, όμως αυτή ακριβώς η μετάβαση αποτελεί μέρος της εμπειρίας. Στα διαλείμματα από τη ζέστη, κατεβαίναμε στα ανώμαλα βράχια και βουτούσαμε στα σκοτεινά νερά του κόλπου Λίσκανορ, κολυμπώντας ανάμεσα σε φύκια αλλά και μέδουσες.

Ένα ταξίδι σάουνας στη Δυτική Ιρλανδία

Η ιρλανδική «σκηνή» της σάουνας είναι κατά βάση εφήμερη· πολλές από αυτές τις καλύβες, όπως το Sauna Suaimhneas, είναι τοποθετημένες πάνω σε ρόδες και μπορούν να μετακινηθούν σε άλλες ακτές. Υπάρχουν, όμως, και εξαιρέσεις: Το Driftwood Sauna, περίπου 20 λεπτά δυτικά του Γκάλγουεϊ, στο Spiddal, λειτουργεί από το 2022. Οι κομψές, σκανδιναβικού τύπου σάουνες του, που ξεκίνησαν από την αποβάθρα του χωριού, έχουν πλέον εξελιχθεί, αποκτώντας ξύλινο διάδρομο, δεξαμενές για βουτιά και αποδυτήρια. Όταν φτάνουμε εκεί, ένα ήσυχο κυριακάτικο βράδυ, η ατμόσφαιρα είναι γαλήνια και αυθεντική· οι ιδιοκτήτες, Έντουαρντ Κορμπέτ και Μονίκ Τόμιζεκ, είναι γενναιόδωροι οικοδεσπότες, προσθέτοντας μικρές «πινελιές» όπως μεγάλα ποτιστήρια για γρήγορο ντους και κρύο νερό με λεμόνι.

Ένα μουντό αυγουστιάτικο πρωινό, ξεκινώ με τη συνοδοιπόρο μου για το Ινισμπόφιν, Η διαδρομή 9 λεπτών με το αυτοκίνητο από το Γκάλγουεϊ ως το Κλέγκαν περνά μέσα από την καρδιά της Κονεμάρα· αξίζει μια στάση στο Οουτεράντ, ένα μικρό ψαροχώρι όπου το Sullivan’s Country Grocer φημίζεται για τα καλύτερα ρολάκια κανέλας αυτής της πλευράς του Ατλαντικού (μόλις 2,50 ευρώ το καθένα). Στο Κλέγκαν αφήνουμε το αυτοκίνητο κοντά στην προβλήτα και παίρνουμε το φεριμπότ για επιβάτες που μας μεταφέρει στο Ινισμπόφιν μέσα σε 30 λεπτά. Από εκεί, ένας χαλαρός περίπατος ανατολικά, ανάμεσα σε λευκά σπιτάκια και πρόβατα, μας φέρνει στο Ιστ Εντ Μπέι.

Εκεί, το ζευγάρι των Ντέιβ και Μπρόνγουιν Λαβέλ έχει δημιουργήσει έναν μαγικό χώρο: το Sauna Bo Finne. Με φωτάκια, μια σάουνα σε σχήμα βαρελιού και μια σκηνή γεμάτη καρέκλες, αποθηκευτικό χώρο και μέρος για αλλαγή ρούχων, η 50λεπτη συνεδρία μας (20 ευρώ το άτομο) μοιάζει βγαλμένη από άλλον κόσμο. Μέχρι τη στιγμή που καθόμαστε ξανά στο λιμάνι, τρώγοντας φρέσκα καλαμάρια, σαλάτα με καβούρι και fish burgers στο Beach Bar, μια παμπ δίπλα στην προβλήτα, έχουμε φτάσει κάπου ανάμεσα στη χαλάρωση και την έκσταση.

Με δύο κρύες Guinness μπροστά μας και την ομίχλη να κυλά πάνω από τις μακρινές κορυφές των Τουέλβ Μπενς της Κονεμάρα, θυμάμαι μια παλιότερη κουβέντα με τη Ροζάνα Κούνεϊ, γύρω από την ιδέα ότι οι σάουνες της Ιρλανδίας εξελίσσονται στις νέες παμπ. «Στη Φινλανδία», είχε πει γελώντας, «λένε πως είναι εκκλησία».

Είναι άραγε τόσο διαφορετικά πράγματα μεταξύ τους; Με αλάτι στα μαλλιά, θαλασσινό αεράκι στο πρόσωπο και ένα ποτήρι μαύρη μπύρας, όλο αυτό θυμίζει θρησκευτικό τελετουργικό – είναι σαν τη θεία κοινωνία αλλά σε έναν πολύ διαφορετικό βωμό.