Μετά την απαραίτητη ξεκούραση στο δωμάτιο του καταλύματος, ένα από τα πρώτα πράγματα που κάνω μόλις φτάσω σε μια πόλη του εξωτερικού είναι η επίσκεψη στο σούπερ μάρκετ. Όχι τόσο για να προμηθευτώ μπουκάλια με νερό ή σνακ για τις βραδινές λιγούρες, όσο για να πάρω μια πρώτη γεύση της καθημερινότητας της πόλης που επισκέπτομαι.
Αναζητώ στον χάρτη το πιο κοντινό υποκατάστημα μιας αλυσίδας παίρνω το καλαθάκι μου και περιφέρομαι στους διαδρόμους, παρατηρώντας τα προϊόντα στα ράφια, τις προτιμήσεις των ντόπιων και τις τιμές, καθώς ο μηχανισμός σύγκρισης του εξωτερικού με την Ελλάδα είναι αδύνατο να απενεργοποιηθεί. Νιώθω λίγο σαν να μπαίνω σε ένα ξένο σπίτι και να χαζεύω τα ντουλάπια στην κουζίνα, δίχως να παραβιάζω τον ιδιωτικό χώρο κάποιου.
Δεν είμαι μόνος σε αυτή τη συνήθεια. Τα ψώνια στα σούπερ μάρκετ του εξωτερικού έχουν γίνει τάση στο TikTok, κυρίως από άτομα της Γενιάς Ζ, αλλά και από ταξιδιωτικούς vloggers, που θέλουν να εντρυφήσουν στα συστατικά της κουζίνας της χώρας που επισκέπτονται και στις διατροφικές συνήθειες των κατοίκων, όπως για παράδειγμα την ύπαρξη ή μη κουλτούρας έτοιμων γευμάτων ή κατανάλωσης μπίρας. Αν αναζητήσετε τη φράση «grocery store tourism», θα εμφανιστούν αμέσως βίντεο από κάθε λογής ταξιδιώτες, που μοιράζονται ενθουσιασμένοι διάφορα προϊοντικά ευρήματα.
@caroluzitus Traveling with people who view grocery stores abroad as a cultural experience > #travel #grocery #abroad #france #vanlife #fy ♬ Another Day in Paradise – aino!
«Η γοητεία έγκειται στη συγκίνηση της ανακάλυψης. Πρόκειται για την ανακάλυψη εξωτικών φρούτων και λαχανικών που δεν έχω ξανασυναντήσει, την αποκρυπτογράφηση ετικετών σε άγνωστες γλώσσες και το θαύμα της τεράστιας ποικιλίας των προϊόντων που αντικατοπτρίζουν τις τοπικές γεύσεις και προτιμήσεις», αναφέρει σε ρεπορτάζ των New York Times ο Κιθ Κρόφορντ, διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας Bucket List Company, που οργανώνει ταξίδια περιπέτειας.
Τι συμβαίνει στα ελληνικά σούπερ μάρκετ;
Αναζητώντας παραδείγματα στο TikTok, ένα από τα πρώτα βίντεο που εμφανίζονται ανήκουν στον foodie λογαριασμό της Ολλανδής Μοντ Όβερτουμ, @cookings.with.mo. Στη διάρκεια των διακοπών της στην Ελλάδα, η Όβερτουμ ανέβασε ένα βίντεο με την εμπειρία της σε ελληνικό σούπερμαρκετ, σχολιάζοντας στη λεζάντα της ότι είναι «ο καλύτερος τρόπος να ανακαλύψεις την ελληνική κουλτούρα».
@cookings.with.mo the best way to explore the Greek culture 🤓 #greece #supermarket #localsupermarket #greecetiktok #greecetravel #greece🇬🇷 #greektiktok #greekfood #greeksupermarket #holiday ♬ Zorba The Greek – Kostas Papadopoulos
«Δεδομένου ότι αγαπώ το φαγητό και τη μαγειρική, η επίσκεψη σε ένα τοπικό σούπερ μάρκετ είναι πάντα απαραίτητη όταν ταξιδεύω. Είναι ένας πολύ διασκεδαστικός τρόπος για να γνωρίσεις την κουλτούρα μιας χώρας. Μου αρέσει να βλέπω τι είδους προϊόντα είναι χαρακτηριστικά εκεί, ειδικά πράγματα που δεν έχουμε στην πατρίδα μας. Μου δίνει πάντα νέα έμπνευση για να δοκιμάσω διαφορετικά υλικά στην κουζίνα», αναφέρει.
Τη βλέπουμε να βάζει στο καρότσι της μια σακούλα πατατάκια με γεύση τζατζίκι, πουράκια σοκολάτας, να δείχνει ελιές αλλά και τα ράφια με την μπεσαμέλ σε σκόνη και το κορν φλάουρ. Της ζητήσαμε να μας μεταφέρει το στοιχείο που της έκανε εντύπωση κατά την επίσκεψή της. «Αυτό που λάτρεψα στα ελληνικά σούπερ μάρκετ είναι το πόσο φρέσκα και γευστικά είναι τα φρούτα και τα λαχανικά. Μπορείς πραγματικά να γευτείς τη διαφορά, πιθανότατα επειδή στην Ελλάδα, πολλά εξακολουθούν να καλλιεργούνται τοπικά και να είναι λιγότερο βιομηχανοποιημένα. Στην Ολλανδία, περνούν από μηχανές και μαζική παραγωγή και αυτό επηρεάζει τη γεύση».
Όσο για τις τιμές, «παρατήρησα ότι ήταν στην πραγματικότητα αρκετά παρόμοιες με εκείνες της Ολλανδίας. Όσον αφορά όμως τα εστιατόρια, η Ελλάδα είναι σίγουρα πιο προσιτή σε σχέση με τις Κάτω Χώρες».
Άλλη χώρα, άλλα σνακ
Μιλώντας για την Ολλανδία, η κουλτούρα των σούπερ μάρκετ είναι βαθιά ριζωμένη στον τρόπο ζωής των κατοίκων, με τις μεγάλες αλυσίδες να έχουν μασκότ που προωθούν προσφορές και προϊόντα. Από τις πιο αγαπημένες αγορές στην Ολλανδία είναι τα τυριά (κυρίως γκούντα), τα ποταμίσια ψάρια, τα stroopwafeln με μέλι και με καραμέλα και το vla, μια πόσιμη κρέμα με γεύση βανίλιας που πωλείται πλάι στα ράφια με το γάλα.
Βέβαια, τα ολλανδικά προϊόντα δεν έχουν τόση ζάχαρη όσο τα αμερικανικά. Από τα δημητριακά και τα μπέιγκελ μέχρι τα μπουκάλια με νερό, η ζάχαρη και τα γλυκαντικά είναι αναπόσπαστα κομμάτια της αμερικανικής διατροφής. Στις πιο πολυπολιτισμικές περιοχές, όπως η Αστόρια στη Νέα Υόρκη, υπάρχουν προϊόντα από πάρα πολλές χώρες. Πλάι σε μια σοκολάτα από την Ελλάδα, μπορεί να βρίσκεται μια κροάτικη, ενώ κάτω από τα τρίλιτρα μπουκάλια με γάλα, τοποθετούνται παρόμοια με αριάνι.
Η ποικιλία σε μπαχαρικά για μαρινάδες και τα πατατάκια με γεύση πιπεριάς εξηγούν τη μανία των Γερμανών με τις πικάντικες και ανατολίτικες γεύσεις, όπως και τα σνακ με γεύση ψαριού και θαλασσινών για τις χώρες της Άπω Ανατολής.
Όσο για τις βαλκανικές χώρες, τα γαλακτοκομικά προϊόντα σχετίζονται άμεσα με τη γαστρονομία της Βουλγαρίας, της Αλβανίας, της Σερβίας. Γι’ αυτό και στα ράφια των ψυγείων υπάρχει υπερπληθώρα. Ανάμεσά τους, και ελληνικές ετικέτες.
Πίσω από αυτή την τάση, γίνεται φανερό ότι τα σούπερ μάρκετ είναι κάτι πολύ περισσότερο από απλά καταστήματα: είναι καθρέφτες της καθημερινότητας, της κουλτούρας και των διατροφικών συνηθειών κάθε χώρας. Είτε πρόκειται για την Ολλανδία είτε για την Ελλάδα ή άλλες γωνιές του κόσμου, τα προϊόντα στα ράφια τους μαρτυρούν τι αγαπούν οι άνθρωποι να τρώνε, πώς ζουν και τι θεωρούν «κανονικό». Κι αν τελικά ένα σούπερ μάρκετ μπορεί να πει τόσα πολλά για έναν τόπο, ίσως να αξίζει κάτι παραπάνω από μια βιαστική επίσκεψη.
