Στη δυτική Λέσβο, εκεί όπου οι πλαγιές κατηφορίζουν ήρεμα προς τη θάλασσα και τα χωριά μοιάζουν να στέκουν ανέγγιχτα στον χρόνο, βρίσκεται η Φίλια. Ένας ημιορεινός οικισμός, με πέτρινα κτίρια, αρκετά από τα οποία χρονολογούνται στα τέλη του 19ου αιώνα, μικρές πλατείες, καλντερίμια και καφενεία. Σε αυτόν τον τόπο, ταυτισμένο με τις παιδικές αναμνήσεις τους, στην καρδιά της λεσβιακής υπαίθρου, ο Δημήτρης και η Ελένη Σιβρή αποφάσισαν να μετεγκατασταθούν εγκαταλείποντας την Αθήνα, όπου εργάζονταν μέχρι τότε. Η επιλογή τους δεν υπαγορεύτηκε από κάποια ανάγκη επιστροφής στη φύση, αλλά από έναν «καημό», όπως λέει η Ελένη, αυτόν της επανασύνδεσης με το ουσιαστικό και «της αναζήτησης του κέντρου μέσα μας».
«Πάντα με γοήτευε η ιδέα να γυρίσω στο χωριό μου και να ασχοληθώ με τη γη που με μεγάλωσε», λέει η Ελένη που μετρά πια έντεκα χρόνια στα πατρογονικά εδάφη. Εκεί, στο χωράφι του παππού Γιώργου, στη θέση Σταλός, ξύπνησαν παλιές μνήμες κι άρχισαν να φυτεύονται νέες ρίζες — κυριολεκτικά και συμβολικά.
Μαγιάτικα ρόδα
Η Ελένη καλλιεργεί σήμερα τριαντάφυλλα της ποικιλίας Rosa damascena, τα γνωστά μαγιάτικα, που χρόνια τώρα ευδοκιμούν στη Φίλια και έχουν αποκτήσει τα δικά τους μοναδικά χαρακτηριστικά. Τα αρώματά τους δεν θυμίζουν μόνο άνοιξη· κουβαλούν μέσα τους ιστορίες γάμων, επιταφίων, λιβανιού και γεμάτων, των παραδοσιακών αμυγδαλωτών της Λέσβου που προσφέρονται στις χαρές. Ταυτόχρονα, φυτεύτηκαν νέα κλήματα τοπικής ποικιλίας και κάποιες συκιές, στο πλαίσιο μιας πολυκαλλιέργειας που σέβεται τη γη και τις δυνατότητές της.
Η σχέση της Ελένης με τα ρόδα ξεκίνησε όταν ήταν παιδί, τότε που η γιαγιά Βαγγελιώ τη μύησε στη μαγεία του ροδοστάγματος. «Εκείνη με δίδαξε την αξία των παραδοσιακών παρασκευών, αλλά τότε δεν φανταζόμουν πως κάποτε αυτό θα γινόταν η ζωή μου». Η εικόνα του μικρού κοριτσιού που μαζεύει ροδοπέταλα για να τα δώσει στη γιαγιά ώστε να φτιάξει λιβάνι ή να αρωματίσει ένα γλυκό, επέστρεφε επίμονα στη μνήμη της όσο βρισκόταν στην Αθήνα. Κι έτσι, όταν παρουσιάστηκε η ευκαιρία μέσω ενός προγράμματος εθελούσιας εξόδου από την τράπεζα όπου εργαζόταν ο σύζυγός της Δημήτρης, αποφάσισαν να πάρουν το ρίσκο της επιστροφής στον τόπο τους για τη δημιουργία ροδώνων.
Η αρχή δεν ήταν εύκολη. Ενοικιαζόμενο σπίτι, ένα παιδί πολύ μικρό για το σχολείο, ανύπαρκτες υποδομές. «Η κοινωνία ήταν επιφυλακτική, ακόμη και οι τοπικοί φορείς θεωρούσαν ότι είμαστε απλώς μια “ρομαντική περίπτωση” που δεν θα αντέξει», θυμάται η Ελένη. «Χρειάστηκε να αποδείξουμε με συνέπεια και δουλειά ότι είμαστε εδώ για να μείνουμε».
Βραβεία και διακρίσεις
Η επιμονή της ανταμείφθηκε όταν βρέθηκαν τα πρώτα στηρίγματα: συμμετοχή σε προγράμματα υποστήριξης της αγροδιατροφής και της γυναικείας επιχειρηματικότητας, όπως το «Νέα Γεωργία Νέα Γενιά» του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, αλλά και άλλες πρωτοβουλίες όπως το EWA και το Equall της Τράπεζας Πειραιώς, που της έδωσαν πολύτιμη εμπειρία, εξοπλισμό, πρόσβαση σε δίκτυα και πρακτική καθοδήγηση. Όταν απέκτησε το δικό της αποστακτήρα αιθέριων ελαίων, δημιούργησε το ροδόνερο που είχε στο μυαλό της — και με αυτό, το 2024, συμμετείχε στον διεθνή διαγωνισμό Mediterranean Taste Awards (MTA) στο Λονδίνο, φέρνοντας πίσω ένα ασημένιο βραβείο. Τον Μάιο η οικοτεχνία Filia Rose (filiarose.com) κατέκτησε δύο νέα βραβεία στον ίδιο διαγωνισμό (ασημένια διάκριση στην κατηγορία βιολογικά μεσογειακά προϊόντα για το πετιμέζι σταφυλιού και στην κατηγορία excellent taste awards για το ροδόσταγμα).
Το αγρόκτημα διατηρεί τις παλιές αναβαθμίδες, το ντάμι, το αλώνι. Το εργαστήρι είναι λιτό, καθαρό, λειτουργικό. Και ο γιος τους, ο Στρατής, που πλέον έχει μεγαλώσει μέσα σε όλα αυτά, ξέρει πότε ανθίζουν τα ρόδα, πώς μυρίζει το πετιμέζι όταν είναι έτοιμο, ποια φυτά θέλουν σκιά και ποια ήλιο. Εκεί, ανάμεσα στις περίπου 200 τριανταφυλλιές, άλλες προορισμένες για συγκομιδή κι άλλες για… χάζι, η φύση έχει τον πρώτο λόγο. «Ορισμένα άνθη τα αφήνω επίτηδες αμάζευτα, για να τα απολαύσει ο κόσμος. Είναι άλλο πράγμα να βλέπεις και να μυρίζεις το τριαντάφυλλο εκεί που φύτρωσε», λέει. «Η σύνδεση με τη γη σε κάνει να αντιλαμβάνεσαι αλλιώς τα πράγματα. Δημιουργείς ένα νέο σύστημα αξιών».
Το αγρόκτημα, που πλέον απέκτησε και μια πανέμορφη φοράδα, είναι επισκέψιμο. Μπορεί κανείς να δει από κοντά όλη τη διαδικασία: να μαζέψει ροδοπέταλα τον Μάιο, να δει την απόσταξη σε πραγματικό χρόνο, να δοκιμάσει τα προϊόντα και να γευτεί την ουσία της λεσβιακής γης.
Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφθείτε το filiarose.com
