Πότε φωτίστηκαν οι δρόμοι της Αθήνας; Τι είδους στολίδια διακοσμούσαν καπέλα, φορέματα και ενδυμασίες τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα; Τι ψωμί έτρωγαν οι Αθηναίοι; Σε αυτά και άλλα πολλά ερωτήματα δίνουν απαντήσεις παλαιοί βιοτεχνικοί και βιομηχανικοί χώροι που έχουν μετατραπεί σε μουσεία. Μέσα από τα εκθέματα και τη μουσειακή αφήγηση αποκαλύπτονται συναρπαστικές λεπτομέρειες που δεν αφορούν μόνο την παραγωγική διαδικασία καθεαυτή αλλά και την ίδια την καθημερινότητα των ανθρώπων της εποχής.
Βιομηχανικό Μουσείο Φωταερίου, Γκάζι
Στο κέντρο της Αθήνας, το παλιό εργοστάσιο φωταερίου της πόλης είναι ένα λαμπρό παράδειγμα σύγχρονης χρήσης ενός παλαιού βιομηχανικού χώρου αλλά και το καλύτερα σωζόμενο εργοστάσιο φωταερίου στην Ευρώπη. Εδώ και 25 χρόνια, λειτουργεί ως χώρος πολιτισμού («Τεχνόπολη»), στεγάζοντας συναυλίες, εκθέσεις, φεστιβάλ και κάθε είδους εκδηλώσεις. Το Βιομηχανικό Μουσείο Φωταερίου άνοιξε τις πόρτες του στο κοινό το 2013, με στόχο την ανάδειξη της ιστορίας του εργοστασίου, που λειτουργούσε μέχρι και το 1984.
Είχε ιδρυθεί το 1857 από τον Γάλλο επιχειρηματία François Théophile Feraldi, ο οποίος ανέλαβε το έργο του φωτισμού της Αθήνας με φωταέριο, και επεκτάθηκε ως μονάδα το 1887 με σκοπό τον φωτισμό σπιτιών, βιοτεχνιών και καταστημάτων. Στα χέρια του δήμου πέρασε το 1938, όμως μετά τον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο, το φωταέριο άρχισε πια να χάνει έδαφος σε σχέση με άλλα μέσα παραγωγής φωτισμού. Σήμερα, οι επισκέπτες μπορούν να δουν τον σωζόμενο μηχανολογικό εξοπλισμό και να περιηγηθούν σε έξι κτίρια. Η γραμμή παραγωγής, οι φούρνοι, οι δεξαμένες και άλλα σημεία ζωντανεύουν χάρη στη χρήση της τεχνολογίας αλλά και των αισθήσεων που διεγείρονται στην αισθητηριακή διαδρομή που έχει σχεδιαστεί ειδικά γι’ αυτό τον σκοπό.
Τεχνόπολη Δήμου Αθηναίων, Πειραιώς 100, Τετάρτη-Κυριακή 10:00-20:00, είσοδος 2 ευρώ
Μουσείο Μπενάκη, Νηματουργία Μέντης–Αντωνόπουλος (ΝΗ.Μ.Α.), Πετράλωνα
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Το πιο εντυπωσιακό στοιχείο της μικρής αυτής βιοτεχνίας είναι, ότι ενώ είναι μουσείο, συνεχίζει κανονικά τη λειτουργία της. Το 2011, ενόσω πολλές βιοτεχνίες και καταστήματα έκλειναν λόγω της οικονομικής κρίσης, η ιστορική νηματουργία Μέντη οδηγήθηκε επίσης σε λουκέτο. Η επιμονή της Βιργινίας Ματσέλη, εθνολόγου στο Υπουργείο Πολιτισμού, η διάθεση του Μουσείου Μπενάκη να συνδράμει και η επιθυμία των ιδιοκτητών να δωρίσουν το σύνολο του εξοπλισμού και των προϊόντων, οδήγησαν στη διάσωση της επιχείρησης. Οι υπάλληλοι επαναπροσλήφθηκαν, οι μηχανές επισκευάστηκαν και η βιοτεχνία ξεκίνησε ξανά να παράγει γαλόνια, τρέσες, σιρίτια, κορδόνια, φράντζες και φούντες. Εξοπλισμό δώρισε στο μουσείο και η βιοτεχνία Αντωνόπουλου, με αποτέλεσμα η ΝΗ.Μ.Α. (Νηματουργία Μέντης-Αντωνόπουλος) να παράγει σήμερα προϊόντα που πωλούνται στο Μουσείο Μπενάκη αλλά και να αναπτύσσει και συνεργασίες, ανάμεσά τους και με τον οίκο Dior για τον οποίο έχει φτιάξει χειροποίητα κορδόνια για τραγιάσκες. Στον χώρο διοργανώνονται συχνά εκθέσεις και εκδηλώσεις με σκοπό τη διάσωση και ανάδειξη των παραδοσιακών τεχνικών της μεταξουργίας και νηματουργίας.
Πολυφήμου 6, Πετράλωνα, Τρίτη-Σάββατο 10:00-15:00, είσοδος δωρεάν
Μουσείο Λούλη, Κερατσίνι
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Από τη σημασία των δημητριακών στον πολιτισμό της διατροφής και τους πρώτους αλευρόμυλους έως τον φούρνο και τον ποιοτικό έλεγχο, το Μουσείο Λούλη, που στεγάζεται στο ιστορικό κτίριο των Μύλων Αγίου Γεωργίου στο Κερατσίνι, επιχειρεί μια συνολική παρουσίαση της ιστορίας του αλευριού και του ψωμιού. Οι δώδεκα θεματικές ενότητες της μουσειακής συλλογής είναι αφιερωμένες στο σιτάρι ως γεωργικό προϊόν, στη σπορά και τον θερισμό, στην επεξεργασία του αλλά και στις σύγχρονες πρακτικές καλλιέργειας και παραγωγής. Με εκπαιδευτικά βίντεο γίνεται κατανοητή η λειτουργία των μύλων —από τους παλιούς νερόμυλους και ανεμόμυλους μέχρι τη σημερινή εποχή οπότε και αξιοποιείται ο πλέον άρτιος τεχνολογικός εξοπλισμός. Η ξενάγηση, που έχει αρκετά στοιχεία διάδρασης, διαρκεί περίπου 2 ώρες.
Σπετσών 1, Κερατσίνι, Δευτέρα-Παρασκευή 13:00-16:00, είσοδος δωρεάν, απαραίτητη η κράτηση στο loulismuseum.gr.
