«Δεν ήξερα πού βρίσκεται το Βίλνιους αλλά το ήξερε, ευτυχώς, ο πιλότος». Το έξυπνο μότο που οι επισκέπτες θα δουν συχνά τυπωμένο σε αναμνηστικά μπλουζάκια, κούπες, σελιδοδείκτες στα μαγαζιά της πόλης συμπυκνώνει σε μια φράση την αυθόρμητη αντίδραση όσων ακούν πως κάποιος αποφασίζει να ταξιδέψει για city break στην πρωτεύουσα της Λιθουανίας. Μακριά —ακόμη— από το τουριστικό ραντάρ, πολύχρωμη και ήσυχη, πλούσια σε ιστορίες παλιές και νέες, κρατά το στοιχείο του αιφνιδιασμού για τον επισκέπτη, ο οποίος εδώ συχνά δεν ξέρει τι να περιμένει. Και εκπλήσσεται ευχάριστα.
Η Παλιά Πόλη δεν παλιώνει
Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, η Παλιά Πόλη του Βίλνιους απλώνεται σε 3,5 τ.χλμ. και είναι από τις πιο καλοδιατηρημένες μεσαιωνικές πόλεις της βόρειας και ανατολικής Ευρώπης. Εδώ η μπαρόκ αρχιτεκτονική μονοπωλεί το ενδιαφέρον μέσα από μια σειρά από εμβληματικά τοπόσημα, όπως είναι ο ναός του Αγίου Ιωάννη με το εντυπωσιακό καμπαναριό ύψους 68 μ. που προσφέρει την καλύτερη πανοραμική θέα στην Παλιά Πόλη, και ο ναός της Αγίας Αικατερίνης με τη ζαχαρί πρόσοψη, που επί ΕΣΣΔ λειτούργησε ως αποθήκη και σήμερα λόγω της άψογης ακουστικής του φιλοξενεί πολιτιστικές εκδηλώσεις και κονσέρτα.
Ξεκινήστε την εξερεύνηση από τη Stiklių gatvė, την πάλαι ποτέ ραχοκοκαλιά της εβραϊκής συνοικίας που συγκέντρωνε μεγάλο αριθμό εργαστηρίων υαλουργίας. Ο όμορφος δρόμος, από τους πιο πολυσύχναστους της γειτονιάς, κρατά ακόμα στοιχεία του χειροτεχνικού παρελθόντος του, στεγάζοντας ενδιαφέροντες χώρους όπως το Terra Recognita (terrarecognita.com), όπου ο αυτοδίδακτος καλλιτέχνης Saulius Vaitiekūnas σχεδιάζει πρωτότυπα κοσμήματα χρησιμοποιώντας πέτρες της Βαλτικής. Εστιατόρια, καφέ, κοσμηματοπωλεία που δίνουν έμφαση στο κεχριμπάρι και μαγαζιά με κλασικές αλλά και πιο αναπάντεχες δημιουργίες από λινό, όπως τα υφασμάτινα σουπλά που θα βρείτε στο Linen Tales (linentales.com), συμπληρώνουν τη γοητευτική παλέτα της Stiklių gatvė.
Στα ήσυχα σοκάκια της Παλιάς Πόλης θα χαθείτε χωρίς σκοπό, απολαμβάνοντας τον χρόνο να κυλάει αργά και θα κάνετε σίγουρα μια στάση στη Literatų gatvė, από τις πιο πολυφωτογραφημένες οδούς της. Πρόκειται για μια υπαίθρια, επιτοίχια γκαλερί τέχνης που περιλαμβάνει πάνω από 200 έργα, αφιερωμένα σε καλλιτέχνες που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο συνδέθηκαν με την πόλη και συνδιαμόρφωσαν την ιστορία της.
To Πανεπιστήμιο του Βίλνιους με έτος ίδρυσης το 1579, από τα παλαιότερα της ανατολικής Ευρώπης, ο ναός της Αγίας Άννας που γοήτευσε τον Ναπολέοντα Βοναπάρτη, υπέροχο δείγμα γοτθικής αρχιτεκτονικής, και η Πύλη της Αυγής με τη θαυματουτγή εικόνα της Παναγίας στο παρεκκλήσι της ανατολικής πλευράς, η μοναδική είσοδος της παλιάς οχύρωσης που έχει διατηρηθεί ακέραιη μέχρι σήμερα και αποτελεί σημαντικό προσκύνημα για τους Καθολικούς της Λιθουανίας, είναι τρεις ακόμα στάσεις που αξίζει να συμπεριλάβετε στην περιήγησή σας.
Πρωινό στην κεντρική αγορά Hales Market
Ζεστά μπέιγκελ για πρωινό, εκλεκτά τυριά και αλλαντικά, apple cheese (παραδοσιακό γλύκισμα που μοιάζει με κορμό και φτιάχνεται από μήλα σιγοβρασμένα με ζάχαρη και μπαχαρικά) και šakotis (εντυπωσιακό, τραγανό, βουτυράτο μπισκότο σε σχήμα χριστουγεννιάτικου δέντρου που σερβίρεται σε εορταστικές περιστάσεις και παρασκευάζεται σε διαφορετικά μεγέθη). Στη Hales Market, την παλαιότερη αγορά τροφίμων της πόλης που λειτουργεί από τo 1906, θα πάρετε μια καλή γεύση λιθουανικών νοστιμιών, θα ψωνίσετε τα απαραίτητα γαστρο-σουβενίρ αλλά κυρίως θα τρυπώσετε στη ρουτίνα των ντόπιων, που έρχονται εδώ για να προμηθευτούν τα απαραίτητα για το καθημερινό τραπέζι.
Στις επιβεβλημένες στάσεις σημειώστε το ντελικατέσσεν Roots, όπου θα δοκιμάσετε εξαιρετικά τυριά με την καθοδήγηση του προσωπικού, το Beigelistai γιατί είναι αλλιώς να τρως μπέιγκελ στον τόπο όπου γεννήθηκαν (η πατρότητα του διάσημου αρτοσκευάσματος ανήκει στις εβραϊκές κοινότητες που ζούσαν στην επικράτεια του Μεγάλου Δουκάτου της Λιθουανίας) και το αλλαντοπωλείο του Mečislovas Mlečka, στην είσοδο της αγοράς, ονομαστό για το καπνιστό του μπέικον. Πάρτε για το σπίτι džiugas, το σκληρό κίτρινο τυρί ΠΓΕ που θυμίζει παρμεζάνα, και varškės sūris —με προσοχή στην ημερομηνία λήξης γιατί το φρέσκο αυτό μαλακό λευκό τυρί θέλει άμεση κατανάλωση. Τους καλοκαιρινούς μήνες, μέρος της εμπορικής δραστηριότητας της Hales Market μεταφέρεται στον εξωτερικό χώρο.
Βαλτικά σύμβολα και οι πιο παράξενοι σταυροί
Ο χριστιανισμός εγκαθιδρύθηκε στο Μεγάλο Δουκάτο της Λιθουανίας μόλις τον 14ο αιώνα, πολύ αργότερα από ό,τι σε άλλα μέρη της Ευρώπης και μάλιστα όχι εύκολα. Για γενιές και γενιές πολυθεϊστών Λιθουανών, ο σταυρός ταυτιζόταν με τη βία και τις επιθέσεις των Σταυροφόρων. Ήταν μόλις τον 17ο αιώνα όταν με τη συμβολή των Ιησουιτών μοναχών παραδοσιακά παγανιστικά στοιχεία, όπως ο ήλιος και το φεγγάρι, νοηματοδοτήθηκαν εκ νέου στο συλλογικό θυμικό ως σύμβολα της γέννησης του Ιησού και άρχισαν να εντάσσονται στην αρχιτεκτονική των χριστιανικών ναών.
Περπατώντας στο Βίλνιους, κοιτάξτε ψηλά. Σταθείτε στους παράξενους σιδερένιους σταυρούς που κοσμούν τους τρούλους, τους πύργους και τους οβελούς των εκκλησιών: ήλιοι, φεγγάρια, άστρα, κύκλοι, τετράγωνα, ρόμβοι και άλλα μοτίβα της Βαλτικής συναντούν τα χριστιανικά σύμβολα, δημιουργώντας πανέμορφα γεωμετρικά αριστουργήματα στην κορυφή των ναών.
Λόγω της μοναδικότητάς της, η σπουδαία τέχνη της κατασκευής λιθουανικών σταυρών έχει ενταχθεί στη λίστα άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO. Αν μάλιστα ο δρόμος σας φέρει ως το Κάουνας, η σχετική μόνιμη έκθεση που φιλοξενείται στο αίθριο του Εθνικού Μουσείου Τέχνης M.K. Ciurlionis αποτελεί μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία για να παρατηρήσετε από κοντά αυτό το σπάνιο δείγμα τέχνης, κομμάτι της εθνικής ταυτότητας των Λιθουανών και σύμβολο σιωπηρής αντίστασης εναντίον των κατακτητών.
Ένα απόγευμα στη φυλακή
Διαβόητοι εγκληματίες του κοινού ποινικού δικαίου αλλά και πολιτικοί κρατούμενοι εξέτισαν την ποινή τους στη φυλακή Lukiskes, που βρίσκεται μια ανάσα από το κέντρο του Βίλνιους, άνοιξε το 1904 και σταμάτησε να λειτουργεί ως σωφρονιστικό κατάστημα μόλις το 2019. Σήμερα, με το όνομα Lukiškės Prison 2.0, αποτελεί ένα δυναμικό πολιτιστικό hub, στεγάζοντας 250 καλλιτέχνες και δημιουργικούς ανθρώπους, οι οποίοι νοικιάζουν τα πρώην κελιά και τα έχουν μετατρέψει σε ατελιέ. Παράλληλα, πραγματοποιούνται ξεναγήσεις σε θαλάμους που έχουν διατηρηθεί σχεδόν ανέπαφοι μετά την αποχώρηση των τελευταίων κρατουμένων, περνώντας μάλιστα και από σημεία που χρησιμοποιήθηκαν για τα γυρίσματα του τέταρτου κύκλου του Stranger Things. Κλείστε την επίσκεψή σας με μια μπίρα ή ένα κοκτέιλ στη μεγάλη κεντρική αυλή, όπου τους καλοκαιρινούς μήνες φιλοξενούνται συναυλίες, παραστάσεις και φεστιβαλικές εκδηλώσεις.
Τέσσερα μουσεία για τη λίστα σας
Μπορεί τα πρώην κρατητήρια της KGB (Museum of Occupation and Freedom Fights) να είναι το νο1 αξιοθέατο στο Βίλνιους σύμφωνα με τους χρήστες του Tripadvisor (και είναι πράγματι συγκλονιστικά τα όσα θα δείτε και θα ακούσετε ότι συνέβαιναν εδώ επί σοβιετικού καθεστώτος, ειδικά αν επιλέξετε να το επισκεφθείτε με ξεναγό), αλλά δεν είναι το μοναδικό αξιόλογο μουσείο της πόλης. Ισχυρό σύμβολο της ανεξάρτητης Λιθουανίας αποτελεί το Παλάτι των Μεγάλων Δουκών, πολιτικό και διπλωματικό κέντρο του Μεγάλου Δουκάτου της Λιθουανίας από τον 15ο έως τα μισά του 17ου αιώνα, που καταστράφηκε στις αρχές του 19ου από τη ρωσική τσαρική διοίκηση. Το κτίριο ξαναχτίστηκε στην ιστορική θέση του σύμφωνα με τα πρωτότυπα σχέδια μόλις το 2013 και φιλοξενεί σήμερα το Εθνικό Μουσείο, που αφηγείται τη διαδρομή της Λιθουανίας στον χρόνο μέσα από πληθώρα αρχαιολογικών ευρημάτων, αντικείμενα καθημερινής ζωής αλλά και τις αποκατεστημένες αίθουσές του. Η σύγχρονη λιθουανική τέχνη από το 1960 μέχρι σήμερα έχει τον λόγο στο Mo Museum. Σε ένα φουτουριστικό κτίριο-κύβο, σχεδιασμένο από τον Daniel Libeskind, φιλοξενείται η συλλογή των Danguolė και Viktor Butkus αποτελούμενη από περίπου 6.000 έργα, από τις μεγαλύτερες ιδιωτικές στη χώρα. Λιθουανικής τέχνης συνέχεια (20ός-21ος αιώνας) με κορυφαίους δημιουργούς, όπως ο Mikalojus Konstantinas Čiurlionis, σας περιμένει στην Εθνική Πινακοθήκη.
Στο Βίλνιους όλοι τρώνε καλά
Παντρεύοντας το βιομηχανικό με το σκανδιναβικό στιλ, το νεο-μπιστρό Augustin (Didzioji 18, τηλ. +370 641 38803) υιοθετεί τη φιλοσοφία του μοιράσματος προτείνοντας πιάτα «για τη μέση» με nordic επιρροές και μεσογειακές πινελιές.
Στο Lokys (Stikliu 8, τηλ. +370 661 30703), η σεφ Rita Kersulyte-Ryckova, απόφοιτη της Cordon Bleu, αξιοποιεί τις πρώτες ύλες των λιθουανικών δασών (μανιτάρια, μούρα, ξηρούς καρπούς, κυνήγι) και ενσωματώνει ξεχασμένες συνταγές και γεύσεις σε ένα μενού με φρεσκάδα, άποψη και παραδοσιακές νότες. Σπεσιαλιτέ, το ψητό αγριογούρουνο με σάλτσα μούρων και κρασιού, γλυκό αχλάδι και κροκέτες πατάτας με τυρί.
Η ιστορία της Λιθουανίας με αφετηρία τους μεσαιωνικούς χρόνους εμπνέει το γαστρονομικό αφήγημα του Ertlio Namas (Sv. Jono 7, τηλ. +370 637 33300). Σε αυτό το δείπνο-ιεροτελεστία, γεμάτο θεατρικότητα, τα τραπέζια στρώνονται στα ψηλοτάβανα δωμάτια μιας περιποιημένης αστικής κατοικίας, που φιλοξενεί σήμερα ένα από τα καλύτερα fine dining εστιατόρια της πόλης.
Ο γαστρονομικός πολυχώρος Senatoriu Pasazas (Dominikonu 11) δίνει νέα ζωή σε μια ιστορική έπαυλη ηλικίας 400 ετών, στην καρδιά της Παλιάς Πόλης: αρτοποιείο, κρεοπωλείο, ντελικατέσεν με βιολογικά προϊόντα από το αγρόκτημα των ιδιοκτητών, wine bar με έμφαση στα φυσικά κρασιά, το μπιστρό 14 Horses και το βραβευμένο εστιατόριο Nineteen 18 συναντιούνται σε μια μαγική αυλή, όπου οι ποιοτικές γεύσεις αποτελούν τον κοινό παρονομαστή.
Καφές για το δρόμο και όχι μόνο
Μια δυναμική σκηνή καφέ έχει αναπτυχθεί στο Βίλνιους, πράγμα το οποίο διαπιστώνει κανείς εύκολα ακόμα και σε μια πρώτη διερευνητική βόλτα στο κέντρο του. Huracan, Caffeine και Vero Café είναι οι τρεις μεγάλες τοπικές αλυσίδες με πολλά υποκαταστήματα για ποιοτικό καφέ στο χέρι. Αιθιοπικές ποικιλίες από επιλεγμένες φάρμες θα βρείτε στο Eskedar Coffee Bar (Pilies 26), έναν καλαίσθητο χώρο με vintage ατμόσφαιρα και κοινωνικό πρόσημο, στο ισόγειο του ιστορικού κτιρίου Signataru Namai, όπου το 1918 υπογράφηκε η συνθήκη ανεξαρτησίας της Λιθουανίας. Αξίζει να δοκιμάσετε την παραδοσιακή αιθιοπική συνταγή καφέ με βούτυρο κλαριφιέ και μπαχαρικά. Δίπλα από την κεντρική είσοδο του πάρκου Bernardinai, το Strange Love (Barboros Radvilaitės g. 6B) είναι ένα μικρό καταφύγιο στον πυρήνα του Βίλνιους —speciality καφές, ησυχία και υπέροχη θέα. Σε έναν όμορφο πεζόδρομο της Παλιάς Πόλης, που βλέπει στο MO museum, βγάζει τα τραπεζάκια του το Brew (Pylimo 19). Καβουρδίζουν οι ίδιοι τους καφέδες τους και προσφέρουν, εκτός από ροφήματα, επιλογές σε επιδόρπια, σάντουιτς και σνακ. Λίγα μέτρα παρακάτω, το Raštinė (J. Basanavičiaus 2), βιβλιοχαρτοπωλείο και καφέ μαζί, είναι ό,τι πρέπει για χάζι, ποιοτικό καφέ, γλυκό και ανάπαυλα πριν ή μετά την επίσκεψη στο μουσείο.
Πώς θα πάτε: Με απευθείας πτήσεις της AEGEAN από την Αθήνα κάθε Πέμπτη και Κυριακή. Από 120 ευρώ με επιστροφή χωρίς φόρους.
