Ήταν μια μέρα που ’βρεχε, πριν από κάτι μήνες, όταν η κόρη μου, μαθήτρια λυκείου, είχε πάρει μαζί της στο σχολείο ένα coloring book με περίτεχνα σχέδια από δάση ή ζώα – δεν θυμάμαι ακριβώς. Την ώρα του διαλείμματος συνέβη κάτι απροσδόκητο, που έσπευσε να μοιραστεί μαζί μου στέλνοντας (τι άλλο;) μια φωτογραφία: αντί να βγάλουν τα κινητά τους, οι συμμαθητές της πήραν από μία σελίδα και άρχισαν να χρωματίζουν μανιωδώς, σκυμμένοι σαν να έγραφαν διαγώνισμα, σε απόλυτη ησυχία.
Η σκηνή ήταν σχεδόν αποκαλυπτική. Για μια γενιά που συχνά περιγράφεται ως «καμένη» από την υπερβολική έκθεση στην οθόνη, η αυθόρμητη ομαδική εμβύθιση στο χρωμάτισμα τυπωμένων σχεδίων ακραίας πολυπλοκότητας ανέδειξε κάτι άλλο: την ανάγκη για παύση, για σιωπή, για εστίαση. Αλλά μήπως και οι μεγαλύτεροι δεν παλεύουμε με τα ίδια ζητήματα; Το scrolling έχει γίνει δεύτερη φύση, οι ειδοποιήσεις πέφτουν βροχή και η συγκέντρωση μοιάζει με σπάνια πολυτέλεια.
Κι όμως, μία από τις πιο γαλήνιες, απροσδόκητα αποτελεσματικές απαντήσεις έρχεται από μια παιδική –φαινομενικά– συνήθεια: το χρωμάτισμα.
Η επιστημονική κοινότητα έχει εδώ και χρόνια επισημάνει τα οφέλη του coloring για ενήλικες. “Coloring is good for your health” (Το χρωμάτισμα είναι καλό για την υγεία σας), τιτλοφορείται ένα άρθρο το οποίο φιλοξενείται στην ιστοσελίδα του έγκυρου Mayo Clinic Health System και υπογράφεται από τον Joel Bobby, κοινωνικό λειτουργό στην Κλινική Ψυχιατρική και Ψυχολογία της Mayo στο Όστιν της Μινεσότα. «Το χρωμάτισμα», γράφει, «μειώνει το άγχος, καλλιεργεί τη συγκέντρωση και ενισχύει τη δημιουργικότητα». Και προσθέτει: «Δεν χρειάζεται να ολοκληρώσετε μια σελίδα. Δεν χρειάζεται να το κάνετε τέλεια ή γρήγορα. Το μόνο που χρειάζεται είναι να εστιάσετε στη διαδικασία – όχι στο αποτέλεσμα».
Αυτή η φράση, τόσο απλή όσο και ουσιαστική, συνοψίζει το μεγαλύτερο όφελος του coloring: δεν στοχεύει στην επίδοση, αλλά στην παρουσία. Αυτό που κερδίζει κανείς είναι η αίσθηση ότι βρίσκεται εδώ και τώρα, μακριά από την ψηφιακή πολυδιάσπαση, σε επαφή με μια βασική ανθρώπινη λειτουργία – τη χειροποίητη δημιουργία.
Σύμφωνα με τη Mayo, η ενασχόληση με περίπλοκα σχέδια, όπως μάνταλες ή μοτίβα από τη φύση, βοηθά το νευρικό μας σύστημα να ηρεμήσει. «Το coloring μετατοπίζει την εστίαση του εγκεφάλου από τις ανησυχίες στην παρούσα στιγμή», σημειώνει ο Bobby. «Μπορεί να επιβραδύνει τον καρδιακό ρυθμό, να μειώσει την αρτηριακή πίεση και να βελτιώσει τον ύπνο.»
Επιπλέον, σε μελέτη που δημοσιεύτηκε το 2023 στο Journal of Integrated Social Sciences, ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η συστηματική ενασχόληση των ενηλίκων με coloring books μπορεί να μειώσει αισθητά τα επίπεδα στρες και να ενισχύσει την ψυχολογική ανθεκτικότητα – ακόμη και σε περιόδους υψηλής πίεσης. Δεν απαιτεί καλλιτεχνική ικανότητα, μόνο διάθεση για παύση, για μικρές «ανάσες» από την ταχύτητα της καθημερινότητας.
Αυτή την Κυριακή, η «Καθημερινή» προσφέρει στους αναγνώστες της ένα τέτοιο βιβλίο-ανάσα: το «Τι κρύβεται στη ζούγκλα», της διεθνούς φήμης Ιταλίδας illustrator Sara Muzio. Ένα υπέροχα εικονογραφημένο coloring book γεμάτο σχέδια για τροπικά τοπία, ζώα, φυτά και φαντασία, που καλεί μικρούς και μεγάλους να βυθιστούν στη λεπτομέρεια, να παίξουν με τις ξυλομπογιές και να αφήσουν πίσω τους τον θόρυβο.
