Στο πλοίο που με μεταφέρει από το Καμπάτεπε στην Ίμβρο, έρχονται στο μυαλό μου οι στίχοι του Σεφέρη: «Εγώ είμαι ο τόπος σου· / ίσως δεν είμαι κανείς / αλλά μπορώ να γίνω αυτό που θέλεις» (Επί Σκηνής). Από την πλώρη αρχίζω να διακρίνω το νησί που εμφανίζεται σιγά σιγά μέσα από την ομίχλη του πρωινού και μερικές μοίρες βόρεια αναδύεται γαλάζια η Σαμοθράκη. Είναι Μεγάλη Εβδομάδα. Φτάνω στο «νησί του Παραδείσου» (στα τουρκικά) για να συναντήσω την ελληνική κοινότητα, που κόντεψε να αφανιστεί πριν από περίπου 50 χρόνια, πάλεψε όμως και επέζησε.
Τα γεγονότα του 1964 στην Κύπρο φέρνουν την Ελλάδα και την Τουρκία στο χείλος μιας σύρραξης. Οι τουρκικές αρχές κλείνουν τα ελληνικά σχολεία στην Ίμβρο. Η ελληνική γλώσσα απαγορεύεται. Το 1974, η Τουρκία εισβάλλει στην Κύπρο και η ζωή της μειονότητας στην Ίμβρο επιδεινώνεται δραματικά. Η κοινότητα καταρρέει. Από 7.000 το 1923, έφτασαν να είναι μερικές δεκάδες στα μέσα της δεκαετίας του 1970. Αρχίζει μια «πολιτική διάλυσης και εκτουρκισμού». Οι Ίμβριοι έρχονται στην Ελλάδα, αλλά τους αρνείται η ελληνική υπηκοότητα ‒ το ελληνικό κράτος τις δεκαετίες ’70 και ’80 προτιμά να παραμείνουν μειονότητα στην Τουρκία. Μερικοί φεύγουν λαθραία με καΐκι για τη Λήμνο και τη Σαμοθράκη, γίνονται πρόσφυγες στην ίδια τους την πατρίδα. Το τουρκικό κράτος τούς διαγράφει και κρατικοποιεί τις περιουσίες τους. Πολλοί έφυγαν στη Γερμανία, στο Βέλγιο, στην Αμερική… Άλλοι ρίζωσαν στην Ελλάδα.
Από τη δεκαετία του ’80 αρχίζουν να επιστρέφουν σιγά σιγά στο νησί Ίμβριοι συνταξιούχοι. Αναστηλώνουν τα σπίτια τους. Όμως, χωρίς σχολεία, δεν μπορούν να εγκατασταθούν οικογένειες. Έρχονται να δουν τους παππούδες και τις γιαγιάδες στις διακοπές, τα παιδιά παίζουν στους δρόμους των χωριών. Ένα από αυτά είναι η Κωνσταντίνα Μπακάλη. Γεννημένη στην Ελλάδα το 2005, ερχόταν από μικρή με τους γονείς της να περάσουν τις διακοπές με τον παππού και τη γιαγιά της στα Αγρίδια. «Θυμάμαι να περνώ μπροστά από το κατεστραμμένο σχολείο στο χωριό και νόμιζα ότι ήταν σπίτι με φαντάσματα». Τότε δεν μπορούσε να φανταστεί ‒όπως και κανείς άλλωστε‒ ότι θα αποφοιτούσε από το πρώτο ελληνικό λύκειο της Ίμβρου το 2023.
Διαβάστε περισσότερα στο νέο τεύχος του «Κ» που κυκλοφορεί στις 4 Μαΐου μαζί με την Καθημερινή της Κυριακής.
