Για δεκαετίες, μας έλεγαν να αποφεύγουμε τα αυγά. «Έχουν πολλή χοληστερίνη», προειδοποιούσαν οι γιατροί, «βουλώνουν τις αρτηρίες». Η παραίνεση επαναλαμβανόταν σε ιατρεία, νοσοκομεία, τηλεοπτικά πάνελ και σχολικά εγχειρίδια. Είναι, όμως, έτσι ακριβώς;
Στο βιβλίο Τυφλά Σημεία, που έχει μεταφραστεί σε 16 γλώσσες και κυκλοφορεί για πρώτη φορά στα ελληνικά από την Καθημερινή στις 6 Απριλίου, ο χειρουργός και ερευνητής Marty Makary μάς καλεί να κοιτάξουμε την ιστορία της Ιατρικής πιο προσεκτικά – ξεκινώντας από την κουζίνα του 93χρονου θείου του, Σαμ. Κάθε πρωί, ο θείος Σαμ ετοιμάζει δύο αυγά, όπως ακριβώς τα έφτιαχναν οι γονείς του στην Αίγυπτο: με κύμινο, φρέσκα λαχανικά και μπόλικη νοσταλγία. Είναι η δική του ιεροτελεστία, που τον γεμίζει ευτυχία. Μόνο που για δεκαετίες την είχε στερηθεί, επειδή κάποιος γιατρός τού είχε απαγορεύσει να τρώει αυγά. Ήταν, του είπε, επικίνδυνα. Μόνο όταν ο γιος του –γαστρεντερολόγος πλέον– του απέδειξε ότι η χοληστερίνη που προσλαμβάνουμε από τις τροφές δεν συνδέεται απαραίτητα με τα καρδιακά νοσήματα, γύρισε στα αυγά του. Και μαζί επέστρεψε και το χαμόγελό του.
Στο σχετικό κεφάλαιο του βιβλίου, ο Makary, καθηγητής στην Ιατρική Σχολή του Τζονς Χόπκινς, συγγραφέας, με αρθρογραφία σε κορυφαίες εφημερίδες και 300 δημοσιευμένα επιστημονικά άρθρα, ο οποίος από τον Μάρτιο του 2025 είναι επικεφαλής του Οργανισμού Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA), ξετυλίγει μια ιστορία προσωπική και, ταυτόχρονα, παγκόσμια. Μέσα από το παράδειγμα του θείου Σαμ, διερευνά το διατροφικό δόγμα που καθόρισε τον 20ο αιώνα: τη δαιμονοποίηση στην ουσία της χοληστερίνης που προσλαμβάνουμε από τις τροφές. Παραθέτει τις μελέτες που απέτυχαν να συνδέσουν με απολύτως τεκμηριωμένο τρόπο τα αυγά και τα λιπαρά των τροφών με αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο. Αντίθετα, αποκαλύπτει πώς πολιτικές διασυνδέσεις, βιομηχανικά συμφέροντα και παγιωμένα στερεότυπα διαμόρφωσαν επί δεκαετίες τις επίσημες οδηγίες διατροφής.
Το αποτέλεσμα αυτών των κατευθύνσεων; Μια διατροφική φρενίτιδα που ευνόησε τη μαργαρίνη, τα επεξεργασμένα τρόφιμα και τη ζάχαρη – με τραγικές συνέπειες για τη δημόσια υγεία. Επικριτές αυτής της δογματικά διατυπωμένης κατεύθυνσης, όπως ο Τζον Γιούντκιν που τόλμησε να επισημάνει τη ζάχαρη ως ένοχο πολλών προβλημάτων υγείας που είχαν συνδεθεί αποκλειστικά με τη χοληστερίνη, χλευάστηκαν και παραγκωνίστηκαν. Μόνο που ο χρόνος έχει τον δικό του τρόπο να ξεχωρίζει τις αλήθειες από τα ψέματα.
Πλέον, οι πιο πρόσφατες και εκτεταμένες μελέτες δείχνουν καθαρά: η χοληστερίνη που προσλαμβάνουμε από τα τρόφιμα δεν ανεβάζει απαραίτητα τη χοληστερίνη στο αίμα. Τα αυγά όχι μόνο δεν βλάπτουν, αλλά είναι πλούσια σε θρεπτικά συστατικά. Η δαιμονοποίησή τους δεν είχε ποτέ στιβαρή επιστημονική βάση.
Όσα γράφει ο Makary δεν είναι ένα μανιφέστο υπέρ του μπέικον και των ανάλογων με αυτό τροφών, αλλά μια σφοδρή κριτική στην ακαμψία του ιατρικού κατεστημένου. Κλείνοντας, μας θυμίζει πως, καμιά φορά, δύο αυγά και ένα χαμόγελο μπορούν να είναι το καλύτερο φάρμακο για την ψυχή και το σώμα.
Διαβάστε περισσότερα στο βιβλίο Τυφλά Σημεία του Marty Makary, που κυκλοφορεί την Κυριακή, 6 Απριλίου με την Καθημερινή.
