Στο εργαστήριο της Προεδρικής Φρουράς, το παρελθόν συναντά το παρόν μέσα από τις βελονιές των τεχνιτών που διατηρούν ζωντανή μια παράδοση αιώνων. Ο Βαγγέλης Λάζος, ένας από τους τελευταίους μάστορες της ευζωνικής στολής, πιάνει μια φέρμελη και τη γυρίζει ανάποδα. Με μια ματιά, ξέρει ποιος την έφτιαξε. Η ραφή προδίδει το χέρι του τεχνίτη, όπως ο γραφικός χαρακτήρας αποκαλύπτει την ψυχή του γράφοντος. «Η στολή φτιάχνεται στο σώμα, αλλά αν το χέρι του ράφτη είναι άπειρο, μπορεί να την καταστρέψει. Μαζεύει, στραβώνει, χάνει τη φόρμα της».
Η ευζωνική στολή είναι πολύ περισσότερα πράγματα από μια ενδυμασία. Ενσωματώνει και αφηγείται την ελληνική ιστορία με ζωντανό τρόπο, κι ακόμα είναι ένας ύμνος στην ελευθερία και τους αγώνες των Ελλήνων. Κάθε κομμάτι της, από το φάριο μέχρι τα τσαρούχια, κουβαλά μνήμες και συμβολισμούς. Το βαθύ κόκκινο του φαρίου υπενθυμίζει το αίμα των αγωνιστών, η μαύρη φούντα τα δάκρυα της σκλαβιάς, οι 400 πιέτες της φουστανέλας τα χρόνια της οθωμανικής κυριαρχίας. Κάθε στολή είναι μοναδική, απαιτεί μήνες δουλειάς, επιμονή και απόλυτη προσήλωση στη λεπτομέρεια.
Οι τερζήδες της Προεδρικής Φρουράς συνεχίζουν μια μοναδική τέχνη σαν να μην έχουν επηρεαστεί από το πέρασμα του χρόνου. Με χειροποίητη κάθε βελονιά σε αυτήν, η φέρμελη είναι το πιο περίτεχνο μέρος της στολής, στολισμένη με σταυρούς και σύμβολα που παραπέμπουν στην Ορθοδοξία. Χρειάζονται έως και έξι μήνες για την κατασκευή της – ένα έργο τέχνης που φοριέται. «Η φουστανέλα είναι ρουτίνα. Η φέρμελη όμως θέλει συγκέντρωση. Ένα λάθος στο σχέδιο και δεν ταιριάζει τίποτα».
Στο υπόγειο του στρατοπέδου, στο τσαρουχοποιείο, ο Γιώργος Δερματάς συνεχίζει μια άλλη παράδοση. Τα τσαρούχια, στιβαρά και ενισχυμένα, απαιτούν έως και 650 βελονιές για να ολοκληρωθούν. Δεν έχουν καμία σχέση με τις απομιμήσεις του εμπορίου – κάθε ζευγάρι είναι ένα μικρό αριστούργημα με μεγάλη αντοχής. Τα καρφιά στον πάτο, τα πέταλα, το χειροποίητο δέρμα, η μαύρη φούντα – όλα είναι ακριβώς όπως παλιά. Ακόμη και ο θρύλος επιβιώνει: λέγεται πως οι αγωνιστές έκρυβαν μικρά στιλέτα στη φούντα, ώστε να είναι προετοιμασμμένοι για μάχη σώμα με σώμα.
Οι Εύζωνες είναι κάτι πολύ περισσότερο από στρατιώτες ή τιμητικό άγημα. Αποτελούν εικόνα αλλά και βιτρίνα του ελληνικού κράτους και του Ελληνισμού εν γένει και γι’ αυτό η παρουσία τους απαιτεί τελειότητα, απόλυτο συντονισμό και αρμονία. Το ράψιμο της στολής είναι τιμή, αλλά και ευθύνη. «Η λεπτομέρεια κάνει τη διαφορά. Αν κάτι δεν είναι τέλειο, χαλάει η εικόνα». Κάθε μέρα, η Προεδρική Φρουρά στέκεται μπροστά από το Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη, ακούνητη, επιβλητική, αιώνια. Και πίσω από κάθε Εύζωνα, υπάρχει ένας τεχνίτης που κρατά ζωντανή την κληρονομιά του Ελληνισμού, ράβοντας την Ιστορία με χρυσή κλωστή.
Η ένδοξη ιστορία, οι άγνωστες πλευρές και 50 σελίδες με δικές σας φωτογραφίες και αναμνήσεις από την θητεία στην Προεδρική Φρουρά, σε ένα πρωτότυπο, συγκινητικό βιβλίο.
«Εύζωνες». Την Κυριακή 23/3 με την Καθημερινή.
(Φωτογραφίες: Μιχάλης Παππάς)
