Ένα κίτρινο τάπερ με καπάκι, όμοιο με εκείνο που υπάρχει ακόμη στο πατρικό μου, μερικές δισκέτες (είμαι σίγουρη ότι τις δικές μου τις πέταξα σε κάποια μετακόμιση μετά το Μιλένιουμ), μια μελόντικα, ημερολόγια τοίχου με γυμνές γυναίκες, «αθάνατες» ηλεκτρικές συσκευές που πια υπολειτουργούν ή έχουν πάρει από καιρό τον δρόμο της ανακύκλωσης. Το ντεκόρ και τα props που χρησιμοποιήθηκαν στη νέα σειρά του Σωτήρη Τσαφούλια και της Cosmote TV Ριφιφί είναι φερμένα κατευθείαν από τη δεκαετία του 1990, σήματα κατατεθέν των ’90s, που στη μνήμη πολλών είναι ακόμα ζωντανά, ενώ άλλοι τα γνωρίζουν καλά από ταινίες και τηλεοπτικές παραγωγές της εποχής. Δεν ήταν εύκολο πρότζεκτ η συγκέντρωσή τους· η ομάδα του σκηνογραφικού χρειάστηκε να επιστρατεύσει ικανότητες σύγχρονων Ιντιάνα Τζόουνς, με εξορμήσεις σε παλαιοπωλεία, καταστήματα που τα καλύπτει η σκόνη του χρόνου και λοιπούς συγγενείς για να τα εντοπίσει.
Δύο φορές συνάντησα τον Σωτήρη Τσαφούλια κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων της σειράς Ριφιφί και μία στην πρεμιέρα των δύο πρώτων επεισοδίων. Και τις τρεις φορές στη διάρκεια της κουβέντας μας δεν δίστασε να ομολογήσει ότι «εάν είχα φανταστεί τις δυσκολίες που έχει αυτή η σειρά, δεν θα την έκανα. Είναι η δυσκολότερη από τις σειρές που έχω κάνει. Είναι πολύ πιο εύκολο να “ξαναζωντανεύεις” την Ελλάδα του 1800 ή του 1900 από το να κάνεις την Αθήνα του 1992. Όλοι έχουμε μνήμες από εκείνη την Αθήνα, όταν φανάρια, πεζοδρόμια, λεωφορεία, αυτοκίνητα ήταν αλλιώς». Και συνεχίζει με σοκαριστική ειλικρίνεια. «Αν ήξερα τι θα αντιμετωπίσω, θα έλεγα “όχι, παιδιά, με αυτές τις συνθήκες, αυτό το μπάτζετ, αυτή η σειρά που θέλετε δεν μπορεί να γίνει”». Έγινε τελικά, με το πείσμα, το μεράκι, τον επαγγελματισμό και τη σκληρή δουλειά του ίδιου και της ομάδας του και ενός διόλου ευκαταφρόνητου μπάτζετ, το οποίο ανήλθε σε εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ για καθένα από τα έξι επεισόδια.
Τα γυρίσματα της σειράς ξεκίνησαν τον Ιανουάριο του 2025 και ολοκληρώθηκαν στις αρχές Μαρτίου –συνολικά 49 ημέρες–, έπειτα από προετοιμασία περίπου τριών μηνών, για να εντοπιστούν οι χώροι και να διαμορφωθούν κατάλληλα. Συνολικά, χρησιμοποιήθηκαν περίπου είκοσι χώροι, ανάμεσά τους επτά-οκτώ σπίτια, γραφείο τελετών, λούνα παρκ, γραφεία ΕΥΔΑΠ και Αστυνομίας, το Ειρηνοδικείο, η μάντρα-στρατηγείο των διαρρηκτών – που φιλοξενήθηκε σε ένα παλιό κτίριο του ΟΤΕ στην Καλλιθέα. Το πιο εντυπωσιακό πρότζεκτ του production designer Μιχάλη Σαμιώτη και της ομάδας του, όμως, ήταν άλλο: η αναπαράσταση της οδού Καλλιρρόης όπως ήταν 33 χρόνια πριν.
Ταξίδι στον χρόνο
Εκείνον τον Δεκέμβριο του 1992, άγνωστοι δράστες μπήκαν στο υποκατάστημα της Τράπεζας Εργασίας στην οδό Καλλιρρόης με τη μέθοδο του ριφιφί και αφαίρεσαν περίπου πέντε δισεκατομμύρια δραχμές από 301 θυρίδες. Η ληστεία αυτή, που έμεινε στην ιστορία ως «το ριφιφί του αιώνα», ενέπνευσε το σενάριο της σειράς, που υπογράφουν ο Βασίλης Ρίσβας και η Δήμητρα Σακαλή. Για να μπουν στην τράπεζα, έσκαψαν ένα τούνελ περίπου 25 μέτρων κάτω από την κοίτη του Ιλισού και την οδό Καλλιρρόης. «Το στοίχημα ήταν να βρούμε μια περιοχή πολυσύχναστη, με διπλή λωρίδα αυτοκινήτων, απέναντι από ζαχαροπλαστείο, και να κάνουμε γυρίσματα για δέκα ημέρες. Δεν υπήρχε περίπτωση να συμβεί κάτι τέτοιο», μου λέει ο Μιχάλης Σαμιώτης. Η λύση δόθηκε απρόσμενα, όταν εντόπισαν, στον περίβολο του Θεμιστόκλειου συγκροτήματος, του Πανεπιστημίου Πειραιά, στη Νίκαια, έναν χώρο με νησίδα, όπου θα μπορούσαν να «κατασκευάσουν» ξανά την οδό Καλλιρρόης: τα δύο ρεύματα κυκλοφορίας, τους φωτεινούς σηματοδότες, τα φώτα του δρόμου, τα πεζοδρόμια, την πρόσοψη της τράπεζας (το εσωτερικό στήθηκε σε άλλον χώρο). Οι γύρω και πάνω από την τράπεζα πολυκατοικίες προστέθηκαν στη συνέχεια μέσω οπτικών εφέ. Όπως, αντίστοιχα, οπτικά εφέ χρησιμοποιήθηκαν και για να αναπαραστήσουν κεντρικές οδικές αρτηρίες της Αθήνας, έχοντας ως πρώτη ύλη πλάνα από παλιότερες ταινίες, π.χ. του Μιχάλη Κακογιάννη, τα οποία επεξεργάστηκαν.
Επίσης, έκαναν γυρίσματα κοντά στο παλιό τούνελ, στην περιοχή του λόφου του Αρδηττού, στο Καλλιμάρμαρο, σε παλιά ορυχεία στο Κορωπί – όπου όλοι υπέφεραν στη θέα χιλιάδων κατσαρίδων, τον Χρήστο Χατζηπαναγιώτη τον έπιασε η κλειστοφοβία του και οι περισσότεροι αρρώστησαν τελικά. Ακόμη, επιστράτευσαν δύο αστικά λεωφορεία, το θρυλικό 040 και το 113, και σχεδόν μια ντουζίνα αυτοκίνητα της εποχής –κυρίως από συλλέκτες– και ταξί. Χρειάστηκαν περίπου ενάμιση μήνα για τη συγκέντρωση όλων αυτών και δύο εβδομάδες για την κατασκευή του σκηνικού. Ακριβώς απέναντι από την τράπεζα στήθηκε το ζαχαροπλαστείο, το οποίο προστέθηκε στην ιστορία –δεν υπήρχε ζαχαροπλαστείο εκεί το 1992– για να εξυπηρετήσει το σενάριο.
«Έχουμε κρατήσει αυτό που ξέρουμε από την ειδησεογραφία πως έχει συμβεί και η μυθοπλασία έρχεται να καλύψει αυτά που δεν ξέρουμε, δηλαδή ποιοι το έκαναν και γιατί», εξηγεί ο Σωτήρης Τσαφούλιας. «Επειδή όλοι τότε είχαν υποθέσει ότι πρόκειται για τρομοκράτες ή μαφιόζους με μεγάλη τεχνογνωσία, με ιντρίγκαρε πολύ η ιδέα να βάλω τους επτά απόλυτους λούζερ να κάνουν τη μεγαλύτερη ληστεία που έχει γίνει ποτέ – να είναι δηλαδή αντιήρωες. Όμως δεν ήθελα κανενός το κίνητρο να είναι τα λεφτά, αλλά η εκδίκηση για μια μεγάλη απώλεια που έχουν υποστεί. Κάνουν προσπάθεια να χτυπήσουν μια ιδέα, ένα σύστημα, δεν είναι τα λεφτά το κίνητρό τους». Το κίνητρο αυτό εξηγείται, λέει, από τη δεύτερη ιστορία που εντάχθηκε στην πλοκή, την αληθινή προσωπική ιστορία μιας γυναίκας, που συντάραξε την Ελλάδα στις αρχές του 2000, η οποία θα αποκαλυφθεί προς το τέλος της αφήγησης.
Η γυναίκα αυτή είναι η Όλγα (την υποδύεται η Ευαγγελία Μουμούρη), υπάλληλος της ΕΥΔΑΠ, που λειτουργεί ως ο εγκέφαλος της ληστείας. Οι υπόλοιποι έξι είναι ο Μανώλης (Χρήστος Χατζηπαναγιώτης), συνεταίρος του άντρα της, ο Αντώνης (Βλαδίμηρος Κυριακίδης), ιδιοκτήτης γραφείου τελετών, ο Μιχάλης (Προμηθέας Αλειφερόπουλος), μηχανικός αυτοκινήτων, ο οποίος περιμένει να αποφυλακιστεί και υποφέρει καθώς η γυναίκα του τον εγκατέλειψε παίρνοντας μαζί της τα παιδιά τους, ο Νίκος (Βασίλης Χαραλαμπόπουλος), ένας γραφίστας που εργάζεται ως ελαιοχρωματιστής και πενθεί για τον θάνατο της γυναίκας του, ο Βάκης (Πάνος Βλάχος), ένας λίγο ρέμπελος νεαρός, και ο Αργύρης (Δήμος Γιγαντάκης) που δουλεύει σε λούνα παρκ. Συμμετέχει δε και ο Πυγμαλίων Δαδακαρίδης, στον ρόλο του συζύγου της Όλγας, καθώς, όπως λέει ο Σωτήρης Τσαφούλιας, «δεν γίνεται να κάνω σειρά χωρίς τον Πυγμαλίωνα».
Κοινωνικό δράμα, όχι το La Casa de Papel
Έχοντας παρακολουθήσει τα δύο πρώτα επεισόδια της σειράς, θεωρώ ότι το Ριφιφί είναι η καλύτερη έως σήμερα σειρά του σκηνοθέτη, πιο ώριμη, πιο μεστή, απενοχοποιημένα προσεγμένη. «Μου αρέσει να καταπιάνομαι με πρότζεκτ που μπορεί να με καταστρέψουν, που με βγάζουν από τη ζώνη άνεσης και ασφάλειάς μου και έχουν μεγάλο ρίσκο», παραδέχεται. «Το Ριφιφί είναι ένα κοινωνικό δράμα με στοιχεία θρίλερ· θρίλερ με την έννοια του συναρπαστικού, όχι του τρόμου. Είναι ανθρωποκεντρική σειρά, ψυχογραφική. Εκρήξεις και ληστείες βλέπουμε και στις σειρές του εξωτερικού και τις κάνουν πολύ καλύτερα. Όποιος λοιπόν περιμένει ότι θα παρακολουθήσει το ελληνικό La Casa de Papel, δεν θα το δει».
Το Ριφιφί είναι η τρίτη συνεργασία του Σωτήρη Τσαφούλια και της Cosmote TV, μετά τους τρεις κύκλους του Έτερος εγώ και τις 17 Κλωστές. «Ξεκινήσαμε με την Cosmote TV σε μια περίοδο που κανείς δεν επένδυε στη μυθοπλασία. Και ήταν μια πολύ τολμηρή κίνηση. Νιώθω πια σαν στο σπίτι μου. Έχουμε τα πάνω μας και τα κάτω μας, αλλά είμαστε οικογένεια και οι οικογένειες δεν πρέπει να είναι τέλειες, πρέπει να είναι αγαπημένες» λέει.
«Το Ριφιφί είναι ένα κοινωνικό δράμα με στοιχεία θρίλερ. Όποιος λοιπόν περιμένει ότι θα παρακολουθήσει το ελληνικό La Casa de Papel, δεν θα το δει». σωτηρης τσαφουλιας
«Πολλοί με ρωτούν γιατί πάλι συνεργαζόμαστε με τον Σωτήρη. Μα είναι τόσο φανταστική η επικοινωνία μας, αυτό που έχει στο μυαλό του είναι τόσο κοντά σε αυτό που έχουμε εμείς στο μυαλό μας, που ειλικρινά δεν βρίσκω τον λόγο να πειραματιστούμε, ειδικά σε τόσο μεγάλα πρότζεκτ, χωρίς λόγο», σημειώνει η υπεύθυνη περιεχομένου της Cosmote TV Φαίη Τσιτσιπή. Έχει περάσει περίπου μια δεκαετία από τότε που η Cosmote TV αποφάσισε να επενδύσει στρατηγικά στις ελληνικές παραγωγές και σχεδόν μία οκταετία που εισήλθε στη μυθοπλασία, με Cosmote originals αλλά και διεθνείς συμπαραγωγές, όπως τα Tehran και Kabul, έχοντας πια δημιουργήσει ένα οικοσύστημα υψηλών στάνταρ, το οποίο παραμένει στρατηγική επιλογή και για το μέλλον. «Αυτή τη στιγμή έχουμε κάνει περισσότερες από 200 παραγωγές, ντοκιμαντέρ και σειρές, αλλά και συμπαραγωγές, και πάνω από 50 ταινίες» καταλήγει. «Στόχος μας είναι να έχουμε ως ναυαρχίδα ένα ή δύο Cosmote originals κάθε χρόνο».
Το Ριφιφί κάνει πρεμιέρα τη Δευτέρα 15 Δεκεμβρίου στις 23.00 και θα προβάλλεται κάθε Δευτέρα αποκλειστικά στο COSMOTE CINEMA 1. Αμέσως μετά την προβολή του στο κανάλι, κάθε νέο επεισόδιο της σειράς θα είναι διαθέσιμο On Demand, σε 4Κ ανάλυση.
