Μια καινούργια λέξη αναμένεται να εισαχθεί το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα στο λεξιλόγιό μας: τα ESCOs ή Energy Service Companies, που ήδη κερδίζουν έδαφος στην Ευρώπη, καθώς «απαντούν» σε μια σειρά προβλημάτων.
Τι γίνεται λοιπόν με τα νοικοκυριά που δεν έχουν πρόσβαση σε τραπεζικό δανεισμό ή δεν έχουν κεφάλαια για να αναβαθμίσουν τα σπίτια τους; Καταδικάζονται στο να πληρώνουν εσαεί υπέρογκα ποσά για την ενέργεια, κάτι που τελικά οδηγεί και στη διεύρυνση των οικονομικών ανισοτήτων.
Τα ESCOs αποτελούν μια αναπτυσσόμενη πρακτική χρηματοδότησης έργων ενεργειακής αναβάθμισης, η οποία αναμένεται να αποκτήσει σημαντική παρουσία και στην ελληνική αγορά τα επόμενα χρόνια. Ο βασικός τους ρόλος είναι να αναλαμβάνουν το κόστος και τον σχεδιασμό των παρεμβάσεων σε ένα κτίριο –κατοικία ή επαγγελματικό χώρο– και να αποπληρώνονται σταδιακά μέσω της εξοικονόμησης ενέργειας που επιτυγχάνεται μετά την ανακαίνιση.
Τα ESCOs αναμένεται να αποκτήσουν σημαντική παρουσία και στην ελληνική αγορά τα επόμενα χρόνια.
Έτσι, οι ιδιοκτήτες δεν χρειάζεται να διαθέσουν υψηλά αρχικά κεφάλαια για εργασίες όπως θερμομόνωση, αντικατάσταση κουφωμάτων, εγκατάσταση αντλιών θερμότητας, φωτοβολταϊκών ή συστημάτων «έξυπνης» διαχείρισης. Κάποια πρώτα βήματα προς αυτή την κατεύθυνση ενδεχομένως τα έχετε ήδη δει να γίνονται στην Ελλάδα: πάροχοι ηλεκτρικής ενέργειας, για παράδειγμα, προσφέρουν χρηματοδοτικά προγράμματα αλλά και παροχή υπηρεσίας είτε για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων είτε ακόμη και για τοποθέτηση αντλίας θερμότητας. Ας φανταστούμε ότι αυτό το μοντέλο, όσο θα περνά ο καιρός, θα διευρύνεται και θα εμπλουτίζεται με ολοένα και περισσότερες παρεμβάσεις στο κτίριο ή και στον εξοπλισμό του νοικοκυριού.
Στην Ευρώπη, το μοντέλο αυτό αναπτύσσεται ήδη εδώ και αρκετά χρόνια. Στην Ολλανδία, το πρόγραμμα «Energiesprong» αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα εφαρμογής ESCO σε κατοικίες: εταιρείες αναλαμβάνουν ολοκληρωμένες ανακαινίσεις σε οικιστικά συγκροτήματα, μετατρέποντάς τα σε σχεδόν μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας. Η επένδυση καλύπτεται από τις μελλοντικές εξοικονομήσεις και από συγκεκριμένες χρεώσεις που αντικαθιστούν τον παραδοσιακό λογαριασμό ενέργειας. Στη Γερμανία, εταιρείες όπως η Sonnen προσφέρουν πακέτα «ενέργεια ως υπηρεσία» για μονοκατοικίες, συνδυάζοντας φωτοβολταϊκά, συστήματα αποθήκευσης και έξυπνους ελεγκτές, τα οποία ο καταναλωτής αποπληρώνει μέσω μηνιαίας συνδρομής. Στη Γαλλία και την Ισπανία, εταιρείες ενεργειακών υπηρεσιών εντάσσουν στα συμβόλαιά τους οικιακές παρεμβάσεις που χρηματοδοτούνται εν μέρει από τις εξοικονομήσεις και εν μέρει από κρατικά σχήματα επιδοτήσεων.
Αν και τα ESCOs για κατοικίες παραμένουν λιγότερο διαδεδομένα από ό,τι στον δημόσιο και βιομηχανικό τομέα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θεωρεί ότι αποτελούν κεντρικό εργαλείο για τη «Renovation Wave», δηλαδή την προσπάθεια αναβάθμισης εκατομμυρίων κατοικιών μέχρι το 2030. Το βασικό πλεονέκτημα είναι ότι δίνουν λύση σε νοικοκυριά που δεν έχουν πρόσβαση σε σημαντικό δανεισμό ή διαθέσιμο εισόδημα για μεγάλες επενδύσεις. Αντί να πληρώσουν προκαταβολικά, καλύπτουν την ανακαίνιση μέσα από την ενεργειακή εξοικονόμηση των επόμενων ετών.
Στην Ελλάδα, το θεσμικό πλαίσιο για τις Συμβάσεις Ενεργειακής Απόδοσης υπάρχει ήδη, αλλά η εφαρμογή σε κατοικίες βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο. Η διεθνής εμπειρία δείχνει ότι η είσοδος ESCOs στον οικιακό τομέα μπορεί να συμβάλει αποφασιστικά στη μείωση του ενεργειακού κόστους, στη βελτίωση της ποιότητας των κτιρίων και στη διεύρυνση των επενδύσεων, ιδιαίτερα για τα νοικοκυριά που σήμερα αδυνατούν να χρηματοδοτήσουν έργα εξοικονόμησης. Με τα μεγάλα κύματα ανακαινίσεων που σχεδιάζονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο, το μοντέλο αυτό εκτιμάται ότι θα προχωρήσει σύντομα και στην Ελλάδα.
