Στο Καδακές, στην Καταλονία, όπου βρίσκεται σήμερα η οικία-μουσείο του Νταλί, οι γονείς του Πίτερ Ντάναμ, στα τέλη της δεκαετίας του 1950, αγόρασαν ένα όμορφο σπίτι. Ήταν μια δύσκολη περίοδος για την περιοχή, που είναι άνυδρη και έχει πολλούς αέρηδες, γιατί είχε καταρρεύσει η γεωργία έπειτα από μια ασθένεια που έπληξε τις καλλιέργειες, την οποία ακολούθησε ένας παγετός που κατέστρεψε τις ελιές. «Είχε όμως πολλές συκιές και, όταν ήμουν μικρός, ο πατέρας μου μάζευε σε έναν κουβά τον καρπό και τα φύλλα τους», μου αφηγείται μέσω Zoom από το γραφείο του σπιτιού του στο Λος Άντζελες, για να μου εξηγήσει το πώς εμπνεύστηκε το μοτίβο με τα φύλλα συκιάς που καλύπτει το υφασμάτινο εξώφυλλο του βιβλίου του The world of Peter Dunham (εκδ. Vendome).
Το συγκεκριμένο μοτίβο αποτελεί ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα σχέδιά του και η μυρωδιά των δέντρων της συκιάς την πιο έντονη ανάμνησή του από το Καδακές. Κι όμως, δεν το εμπνεύστηκε ακριβώς από αυτή. «Ο μόνος τρόπος για να προσεγγίσουμε το σπίτι μας ήταν μέσω θαλάσσης και τη βάρκα μας τη δέναμε μπροστά από το σπίτι του Νταλί», συνεχίζει. Για κάποιο λόγο, η μαγείρισσα του μεγάλου σουρεαλιστή τον είχε συμπαθήσει και τον οδηγούσε σε εκείνον κάθε φορά που της ζητούσε ένα αυτόγραφό του. «Τον θυμάμαι να κάθεται σε έναν θρόνο στην άκρη της πισίνας του, ντυμένος με ένα καφτάνι. Του έδινα κάτι κάρτες κι εκείνος μου τις υπέγραφε».
Κατά τη διάρκεια αυτών των σύντομων επισκέψεων, του είχε κάνει εντύπωση ένας καναπές και μια καρέκλα που ήταν καλυμμένα με ένα ύφασμα που απεικόνιζε φύλλα συκιάς. Είχε ξεχάσει την ύπαρξή τους μέχρι που, μετά από χρόνια, αφού το σπίτι του Νταλί έγινε μουσείο και άνοιξε για το κοινό, με το που το επισκέφτηκε, θυμήθηκε αμέσως το συγκεκριμένο σχέδιο. Έψαχνε παντού να το βρει, αλλά μετά από κάποια ανακαίνιση τα καλύμματα είχαν αλλαχθεί. «Έτσι, αποφάσισα να σχεδιάσω τη δική μου εκδοχή του, η οποία υπάρχει στις συλλογές μου εδώ και, περίπου, είκοσι χρόνια».
Σχεδιαστής από σύμπτωση
Η πρώτη του επαφή με τον σχεδιασμό εσωτερικών χώρων και υφασμάτων έγινε όσο ήταν ακόμη μαθητής. Γεννημένος στη Γαλλία, πραγματοποίησε τη μέση του εκπαίδευση μακριά από τους γονείς του, στο οικοτροφείο Στόου, στα βορειοδυτικά του Μπάκιγχαμ. Εκεί, πατέρας ενός από τους καλύτερούς του φίλους ήταν ο ντιζάινερ Ντέιβιντ Χικς (1929-1998). Ο Χικς είχε στο πελατολόγιό του από μέλη της βασιλικής οικογένειας του Ηνωμένου Βασιλείου έως τον Βιντάλ Σασούν, ενώ υπήρξε ο εμπνευστής του διακοσμητικού σχεδίου που καλύπτει τα χαλιά του ξενοδοχείου Όβερλουκ στη Λάμψη του Στάνλεϊ Κιούμπρικ (γνωστό ως «Εξάγωνο του Χικς»). Ο συγκεκριμένος άνθρωπος, που ανέλαβε πολλά πρότζεκτ στην Ελλάδα συνεργαζόμενος με τη Βέτα Στεφανίδου-Τσουκαλά, αποδείχθηκε ο πρώτος σύνδεσμος του Ντάναμ με το ντιζάιν αλλά και με τη χώρα μας.
«Κάθε φορά που πήγαινα στο σπίτι του συμμαθητή μου, έβλεπα όλα αυτά τα υπέροχα βιβλία με τις δουλειές του πατέρα του από τις δεκαετίες του 1960 και του 1970. Απεικόνιζαν σπίτια στα οποία οι αντίκες συνυπήρχαν με τα μοντέρνα κομμάτια και τα έργα τέχνης με άλλα όμορφα, ταπεινά πράγματα. Ένα βάζο με αποξηραμένα στάχυα στεκόταν ισάξια δίπλα σε έναν πίνακα του Έλσγουορθ Κέλι», θα μου πει. Βλέποντας τις εικόνες στο δικό του βιβλίο, μου γίνεται εμφανές ότι ο Χικς τού έχει ασκήσει έντονη επιρροή.
Θείος ενός άλλου συμμαθητή του ήταν ο Τζον Στεφανίδης, ο γεννημένος το 1937 στο Κάιρο και εγκατεστημένος στη Βρετανία Έλληνας ντιζάινερ, που τη δεκαετία του 1960 αγόρασε με τον σύντροφό του, τον ζωγράφο Τέντι Μίλινγκτον Ντρέικ, ένα ερειπωμένο αρχοντικό στην Πάτμο και το ανακαίνισε, όπως αργότερα θα έκανε σε δεκάδες άλλα αρχοντικά του νησιού, ενώ θα επιμελείτο επίσης οικίες εφοπλιστών και άλλων επιφανών προσωπικοτήτων της χώρας μας, στην Αθήνα και στις Σπέτσες. Αργότερα, οι δυο τους θα γίνονταν φίλοι και ο Μίλινγκτον Ντρέικ θα τον επηρέαζε στον τρόπο που μπορούσε να δημιουργήσει μια ατμόσφαιρα με την τέχνη του.
Μετά το σχολείο, ο Ντάναμ ξεκίνησε να σπουδάζει Σύγχρονες Γλώσσες στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και, έπειτα, Διοίκηση Επιχειρήσεων στο Αμερικανικό Κολέγιο του Παρισιού. Εκείνη την περίοδο γνώρισε και τον Ζακ Γκρανζ (γεν. 1944), διακοσμητή με πελάτες το δίδυμο Ιβ Σεν Λοράν και Πιερ Μπερζέ, την Παλόμα Πικάσο και την Ιζαμπέλ Ατζανί, μεταξύ άλλων. Όλοι ανεξαιρέτως αυτοί οι σπουδαίοι άνθρωποι για τον κόσμο του ντιζάιν και της διακόσμησης, που χρόνια μετά θα έκανε «τη δουλειά τους», τον είχαν συμβουλέψει να μη γίνει ποτέ διακοσμητής, λέγοντάς του ότι ήταν «ένας φριχτός τρόπος για να βγάζει κανείς το ψωμί του».
Εκείνος πίστεψε ότι του το είπαν επειδή δεν διέκριναν κάποιο ταλέντο πάνω του και, κάπως έτσι, κατέληξε στη Νέα Υόρκη να δουλεύει για δεκαπέντε χρόνια ως μεσίτης ακινήτων. Ένας έρωτας τον οδήγησε στο Λος Άντζελες, αφού είχε ήδη ανακαινίσει μερικά επενδυτικά ακίνητα στη Νέα Υόρκη, μετατρέποντας «τρώγλες» σε ελκυστικά, όμορφα σπίτια. «Τους εμφυσούσα αγάπη», μου λέει. Όταν φωτογραφίες από ένα από αυτά τα ανακαινισμένα σπίτια δημοσιεύτηκαν σε ένα περιοδικό διακόσμησης, άρχισε να δέχεται «αιτήματα βοήθειας».
Οι σπουδαίοι ντιζάινερ και διακοσμητές που γνώρισε ως παιδί και νεαρός ενήλικας τον συμβούλεψαν να μη γίνει ποτέ διακοσμητής, καθώς ήταν «ένας φριχτός τρόπος για να βγάζει κανείς το ψωμί του».
Αυτό συνέβη στα τέλη της δεκαετίας του 1990, όταν η αγορά, όπως μου λέει, ήταν ανοιχτή στην Καλιφόρνια. Ενώ μιλάμε, αντιλαμβάνεται ότι το βλέμμα μου έχει εστιάσει στον λευκό τοίχο πίσω από το γραφείο του, ο οποίος είναι διακοσμημένος με πιάτα ζωγραφισμένα με φιγούρες που μου φαίνονται γνώριμες. «Α, ναι, είναι του Κωνσταντίνου Κακανιά. Αυτός μου είπε ότι πρέπει οπωσδήποτε να σας δώσω αυτή τη συνέντευξη. Τον γνώρισα όταν πήγα στο Λος Άντζελες. Είναι ο καλύτερός μου φίλος, παρότι δεν βλεπόμαστε, πια, τόσο συχνά».
Το χτίσιμο μιας αυτοκρατορίας
Δυόμισι περίπου δεκαετίες μετά, με τη δουλειά του να έχει φιλοξενηθεί σε μερικά από τα σημαντικότερα μέσα –από το Architectural Digest και το Elle Decor έως τη Wall Street Journal– έχει χτίσει τη δική του αυτοκρατορία διακόσμησης και ντιζάιν. Συνεχίζει να ανακαινίζει οικίες ιστορικού ενδιαφέροντος, αλλά και να συνεργάζεται με αρχιτέκτονες για τη διαμόρφωση του χώρου νεόκτιστων ιδιοκτησιών. «Αυτό που πάντα κοιτάω είναι το να δημιουργώ σπίτια με ψυχή. Όσο κι αν ακούγεται κάπως δήθεν, με ενδιαφέρει περισσότερο η ατμόσφαιρα ενός σπιτιού από την εικόνα του. Δεν μου αρέσουν τα πανέμορφα σπίτια που δεν έχουν προσωπικότητα, που δεν μπορεί κάποιος να τα συσχετίσει με τους ανθρώπους που τα ζουν ή να καταλάβει αν βρίσκονται στην Αθήνα ή στη Νέα Υόρκη».
Ο λευκός τοίχος πίσω από το γραφείο του είναι διακοσμημένος με πιάτα ζωγραφισμένα από τον Κωνσταντίνο Κακανιά, με τον οποίο έγιναν φίλοι στο Λος Άντζελες.
Στα παλιά σπίτια, επιμένει, τον ενδιαφέρει η ιστορία τους: «Το ποιοι έζησαν, ποιοι πέθαναν, ποιοι έκαναν έρωτα μέσα στους τοίχους τους». Συχνά, τα εξοπλίζει π.χ. με μπανιέρες, πόρτες και έπιπλα που δίνουν την αίσθηση ότι βρίσκονταν πάντοτε εκεί. «Κάποιος, κάποτε, περιέγραψε το στιλ της δουλειάς μου ως μοντέρνο Merchant Ivory», μου λέει, λόγω της κοινής αισθητικής των σπιτιών που φτιάχνει με τα σκηνικά ταινιών όπως το Δωμάτιο με θέα του 1985, που ήταν παραγωγή της κινηματογραφικής εταιρείας των Ισμαήλ Μέρτσαντ και Τζέιμς Άιβορι. Κατά κάποιον τρόπο, ο Ντάναμ αποτελεί όντως έναν «σκηνογράφο πραγματικών ζωών». Επίσης, θέλει τα πρότζεκτ του να είναι «άχρονα». Συνδυάζει πλακάκια, κεραμίδια, ακόμα και τζάκια από διαφορετικές εποχές, που δένουν μεταξύ τους σαν να ήταν φτιαγμένα το ένα για το άλλο.
Κάτι άλλο που τον ενδιαφέρει ως διακοσμητή είναι τα σπίτια να είναι φιλόξενα για τους καλεσμένους των ιδιοκτητών τους. Μου αναφέρει ως ευτυχές παράδειγμα την περίπτωση ενός από τους πλουσιότερους πελάτες του, ιδιοκτήτη ομάδας ποδοσφαίρου και σημαντικού συλλέκτη έργων τέχνης. Του ανέθεσε να αναδιαμορφώσει ένα σπίτι σχεδιασμένο από τον Πολ Ρ. Γουίλιαμς (1894-1980), Αφροαμερικανό «αρχιτέκτονα των σταρ», στην πελατεία του οποίου περιλαμβανόταν ο Φρανκ Σινάτρα. Όπως μου λέει, το συγκεκριμένο σπίτι είναι πάντα γεμάτο από νέους ανθρώπους, καλλιτέχνες, ηθοποιούς κ.λπ., τους οποίους ο πελάτης του φιλοξενεί ή καλεί για δείπνο ή για την προβολή κάποιας ταινίας. Γι’ αυτό και δεν έχει κανένα στοιχείο εντυπωσιασμού. Το σπίτι φτιάχτηκε για να νιώθουν άνετα οι καλεσμένοι του, όχι για να φοβούνται να τον πλησιάσουν.
Ο Ντάναμ, βέβαια, δεν είναι μόνο διακοσμητής. Πέντε χρόνια μετά την άφιξή του στο Λος Άντζελες, διεύρυνε το πεδίο των δραστηριοτήτων του, ιδρύοντας το brand Peter Dunham Textiles & Wallpapers, μέσω του οποίου εμπορεύεται υφάσματα και ταπετσαρίες με δικά του prints. Έως έναν βαθμό, μου λέει, έγινε επαγγελματίας των υφασμάτων επειδή δεν έβρισκε στην αγορά τα υφάσματα που ήθελε. Οπότε, τα σχεδίασε ο ίδιος. Λίγα χρόνια μετά, το 2007, άνοιξε το κατάστημα Hollywood at Home, από το οποίο μπορεί κανείς να αγοράσει από sur mesure, χειροποίητα έπιπλα και βίντατζ φωτιστικά έως πιάτα διακοσμημένα με μοτίβα εμπνευσμένα από τη φύση.
Τα υφάσματα τα λάτρευε πριν καν γνωρίσει τον Ντέιβιντ Χικς, που ήταν ο Βασιλιάς των Υφασμάτων. «Αγαπάω τα βίντατζ, τα ιστορικά, τα τράιμπαλ πανιά και τα γεωμετρικά σχέδια που παραπέμπουν στη φύση», μου λέει. Στη συνέχεια, σηκώνεται από το γραφείο του και μου κάνει μέσω Zoom μια ξενάγηση στο πανέμορφο σπίτι του. Μου εξηγεί ότι κάποιους τοίχους τούς άφησε λευκούς για να κρεμάσει έργα τέχνης, ενώ άλλους τους «ζωντάνεψε» με ταπετσαρίες.
Η Αθήνα και το Χόλιγουντ
Στην Ελλάδα δεν έχει δουλέψει ποτέ, παρότι έχει ταξιδέψει πολλές φορές στη χώρα μας. Ένα από τα πιο όμορφα σπίτια στα οποία φιλοξενήθηκε ποτέ στη ζωή του, μου λέει, βρίσκεται στο Μετς. Κάποιο καλοκαίρι, έχοντας χάσει το πλοίο για την Πάτμο όπου πήγαιναν με έναν φίλο του, ξέμειναν στην Αθήνα. Τότε, ο Μίλινγκτον Ντρέικ τούς είπε να πάνε να δουν έναν δικό του φίλο, τον Χάρι Μπλάκμερ. Επρόκειτο για έναν εύπορο Αμερικανό, φοβερό συλλέκτη, που στα τέλη της δεκαετίας του 1970 έχτισε στο Μετς ένα νεοκλασικό σπίτι.
«Από τα παράθυρά του έβλεπες τα όμορφα πεύκα του Α΄ Κοιμητηρίου, είχε κάτι το ποιητικό, μια μοναδική ατμόσφαιρα», θυμάται, πριν προσθέσει ότι αρκετά χρόνια πριν μια εικόνα του φιλοξενήθηκε στο εξώφυλλο του περιοδικού World of Interiors. (Παρότι πήγα σχολείο στη γειτονιά του Μετς και συνήθιζα, ως παιδί, να παρατηρώ τα σπίτια του, καθώς η αρχιτεκτονική τους διάφερε από εκείνη του Παγκρατίου στο οποίο μεγάλωσα, αδυνατώ να φανταστώ ποια από τις οικίες της γειτονιάς μπορεί να είναι του Μπλάκμερ.)
«Διέθετε μία από τις καλύτερες συλλογές βιβλίων για την περιοχή του Λεβάντε, ενώ συνέλεγε απίστευτα πράγματα τα οποία με τον ένα ή τον άλλο τρόπο σχετίζονταν με την Ανατολική Μεσόγειο», με επαναφέρει στη συζήτησή μας ο Ντάναμ. Το δεύτερο αθηναϊκό σπίτι, στο οποίο έμεινε και ξεχωρίζει, βρίσκεται στα Αναφιώτικα. Ανήκει σε μια φίλη του Κωνσταντίνου Κακανιά. Αν έμενε στην Αθήνα, θα ήθελε να μείνει σε αυτή την περιοχή. «Ήταν σαν να ζω σε ένα όνειρο», προσθέτει. «Ένα νησί στο κέντρο της Αθήνας!»
Από την Αθήνα, πάμε στο Χόλιγουντ. Ανάμεσα στους πελάτες του, περιλαμβάνονται σχεδιαστές μόδας και σταρ του σινεμά. Ο ίδιος δεν θεωρεί, όμως, τον εαυτό του «διακοσμητή των επωνύμων», καθώς πολλοί από τους ανθρώπους με τους οποίους έχει περάσει καλά στη δουλειά είναι «ανώνυμοι». «Αυτό που μετράει, ανεξαρτήτως του ποιος είναι αυτός που έχεις απέναντί σου, είναι το να καταφέρεις να μπεις στα παπούτσια του κι εκείνος στα δικά σου, καθώς ο σχεδιασμός ενός χώρου δεν περιλαμβάνει μόνο πολλά πρακτικά ζητήματα –όπως τη διαχείριση του οικονομικού προϋπολογισμού και την κατάρτιση ενός χρονοδιαγράμματος– αλλά και την ικανότητα του να μπορείς να συναισθανθείς τον πελάτη σου».
Αν έμενε στην Αθήνα, θα ήθελε να μένει στα Αναφιώτικα, έχοντας ήδη φιλοξενηθεί σε ένα σπίτι της γειτονιάς. «Ήταν σαν να ζω σε ένα όνειρο, σε ένα νησί στο κέντρο της Αθήνας!»
Η πρώτη σταρ που τον «εντόπισε» και αναπτύχθηκε μεταξύ τους αυτή η απαραίτητη αμοιβαία εμπιστοσύνη ήταν η Τζένιφερ Γκάρνερ, πριν καν γίνει υπολογίσιμη δύναμη του Χόλιγουντ. Ήθελε να του αναθέσει ένα μικρό πρότζεκτ, των 25.000 ευρώ, αλλά ο τότε σύζυγός της, ο ηθοποιός Σκοτ Φόλεϊ, της άλλαξε γνώμη, καθώς δεν ήθελε να ξοδέψουν χρήματα για το συγκεκριμένο σπίτι. «Όταν εκείνη κατάφερε να ξεχωρίσει πραγματικά, επικοινώνησε ξανά μαζί μου και μου ανέθεσε το πρώτο μου πρότζεκτ με πέντε μηδενικά».
Οι ηθοποιοί, μου λέει, ενδεχομένως να αποτελούν ιδιαίτερη κατηγορία ανάμεσα στους πελάτες του επειδή, λόγω του επαγγέλματός τους, περνούν μεγάλα χρονικά διαστήματα, ακόμα και μήνες, μακριά από το σπίτι τους. Κι όταν επιστρέφουν σε αυτό, είναι σαν να επιστρέφουν στο «καταφύγιό» τους. Όσο δούλευε με την Ντρου Μπάριμορ, για παράδειγμα, εκείνη βρισκόταν σε γυρίσματα και δεν υπήρχε τίποτα που να της δίνει μεγαλύτερη χαρά από το να ανοίγει τα πακέτα που της έστελνε με τα δείγματα των υφασμάτων.
Εξαιρετική ήταν, επίσης, η συνεργασία του με τη Μίνι Ντράιβερ, αλλά και με την Τζούλια Λούις Ντρέιφους, της οποίας ο πατέρας είχε μια ιδιαίτερη σχέση με τον αρχιτέκτονα και σχεδιαστή επίπλων Τζορτζ Νακασίμα (1905-1990), που έκανε θαύματα με το ξύλο. Τον ρωτάω αν ξεχωρίζει κάποια από αυτές τις διάσημες με τις οποίες «πέρασε καλά ξοδεύοντας χρήματα» για τα σπίτια τους. «Είσαι τρελός;» εξανίσταται γελώντας. «Είναι όλες τους αγαπημένες μου, δεν πρόκειται να ξεχωρίσω καμία!»
*Τα υφάσματα και οι ταπετσαρίες του Πίτερ Ντάναμ είναι διαθέσιμα σε όλο τον κόσμο μέσω του e-shop peterdunhamtextiles.com. Το βιβλίο The world of Peter Dunham κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Vendome.
