«Την είχα δει στο φεστιβάλ Sónar τον Ιούνιο του 2018, πριν γίνει διάσημη. Είχε μερικές εκατοντάδες κόσμο μόνο, δεν μου άρεσε πολύ ο φλαμένκο ήχος της και έφυγα. Λίγο μετά έγινε σούπερ σταρ». Πριν από μερικούς μήνες είχα βρεθεί σε ένα ανεξάρτητο δισκάδικο της Πόμπλε Νόου, στη Βαρκελώνη, και είχα πιάσει την κουβέντα για τη Ροσαλία με την πωλήτρια, καθώς οι δίσκοι της κατείχαν εξέχουσα θέση στις προθήκες του. Θυμήθηκα τα λόγια της με το που άκουσα το Berghain. Πρόκειται για μια «θεοπάλαβη μουσική συμφωνία» διάρκειας τριών λεπτών, που ξεκινά με βιολιά α λα Βιβάλντι και Ραμό, συνεχίζει χορωδιακά-οπερατικά, με τη Ροσαλία να εκπλήσσει με τις ικανότητές της ως κολορατούρα σοπράνο, εξελίσσεται indie-αισθαντικά με τη συμμετοχή της Μπγιόρκ και τελειώνει δραματικά με τη φράση «I’ll fuck you till you love me» του Ιβ Τιούμορ, ανφάν τερίμπλ της πειραματικής μουσικής. Το βιντεοκλίπ του, που γυρίστηκε στη Βαρσοβία και φέρει την υπογραφή του τακτικού συνεργάτη της Νικολάς Μέντεθ, αποτελεί ένα άψογο σουρεαλιστικό μελάνζ ψυχολογικού θρίλερ και της Χιονάτης της Disney. Ναι, υπάρχει λόγος για να ασχοληθούμε με τη Ροσαλία αυτή τη στιγμή, που γράφει ένα καινούργιο κεφάλαιο στην καριέρα της, το οποίο ενδεχομένως δεν είχε δει κανείς να έρχεται.
Τραγουδώντας σε γάμους για 80 ευρώ
Ο δρόμος της Ροσαλία Βίλα Τομπέγια ήταν αυτός ενός μη-προνομιούχου, όμορφου κοριτσιού με τεράστιο ταλέντο. Γεννήθηκε στο Γενικό Νοσοκομείο της Καταλονίας στις 25 Σεπτεμβρίου του 1992 και μεγάλωσε στη Βαρκελώνη, επιδεικνύοντας από μικρή ηλικία τις ικανότητές της στη μουσική. Οι γονείς της ήταν εργατικής καταγωγής και χώρισαν το 2019. H αδερφή της, Πιλάρ, είναι σήμερα η στιλίστριά της. Το μάνατζμέντ της το καλοκαίρι το ανέλαβε το γραφείο του Τζόναθαν Ντίκινς, γνωστού από τη συνεργασία του με την Αντέλ. Πριν από εκείνον, τη μανατζάριζε η Τζέιμι Λεβάιν, πρώην δεξί χέρι της Σακίρα. Μέχρι να τη μάθει ο πολύς κόσμος, κάτι που συνέβη στην εκπνοή του 2018, τραγουδούσε μεταξύ άλλων σε γάμους, με αντάλλαγμα φαγητά ή μια αμοιβή πάνω-κάτω στα 80 ευρώ.
Το Berghain είναι μια «θεοπάλαβη μουσική συμφωνία» διάρκειας τριών λεπτών, που ξεκινά με βιολιά α λα Βιβάλντι, συνεχίζει οπερατικά, εξελίσσεται αισθαντικά και τελειώνει δραματικά.
Ας επιστρέψουμε, όμως, στο φεστιβάλ Sónar. Τότε, η Ροσαλία ήταν 26 ετών και είχε κυκλοφορήσει μόλις ένα άλμπουμ, με «συνέταιρο» στην τρέλα της τον Ραούλ Ρεφρέ. Οι δυο τους δημιούργησαν από κοινού ένα ξεχωριστό μουσικό σύμπαν που η Ροσαλία τού έδωσε πνοή με τη φωνή της. Ο τίτλος του ήταν Los Ángeles και περιλάμβανε, κυρίως, «πειραγμένα» παραδοσιακά φλαμένκο που μιλούσαν, όλα, για τον θάνατο. Η Ροσαλία τα ερμήνευσε με εκφραστικότητα και μινιμαλιστική προσέγγιση. Οι ενορχηστρώσεις τους τα έκαναν να ακούγονται στο σημείο συνάντησης της παράδοσης με την indie, παρότι το άλμπουμ περιλάμβανε και πιο ποπ στιγμές, όπως το τελευταίο τραγούδι του, το I see darkness, το μόνο που είπε στα αγγλικά. Ξεχώρισαν δύο από τα τραγούδια του και έγιναν βιντεοκλίπ: το De plata και το Catalina, που έκαναν σαφές ότι η Ροσαλία ήταν μια «οπτικοακουστική» ερμηνεύτρια με ισχυρή άποψη για το ίματζ της.
Ο δίσκος έκανε εντύπωση ανάμεσα στους μουσικοκριτικούς και τους cognoscenti, με την El País να τον προτείνει στα δέκα καλύτερα άλμπουμ εκείνης της χρονιάς και τα Λάτιν Γκράμι να συμπεριλαμβάνουν τη Ροσαλία στις υποψηφιότητές τους για καλύτερη πρωτοεμφανιζόμενη. Δεν έκανε, όμως, γκελ στο ευρύ κοινό. Στο τέλος του χρόνου πλασαρίστηκε στην 92η θέση των πιο εμπορικών άλμπουμ της Ισπανίας, παρότι, όταν η καριέρα της Ροσαλία άρχισε να απογειώνεται, ανέβηκε ξανά στα ισπανικά charts όπου έμεινε έως το 2020. Επιτυχία και σκάνδαλα, βέβαια, πάνε μαζί, και το πρώτο δικό της είχε να κάνει με την κατηγορία πως ήταν μια λευκή γυναίκα η οποία οικειοποιούνταν πολιτισμικά την κουλτούρα των χιτάνος, των Ισπανών Ρομά.
Μεσαιωνική λογοτεχνία και ρεγκετόν
Τον Νοέμβριο του 2018 κυκλοφόρησε το δεύτερο άλμπουμ της, το El mal querer, που σε ελεύθερη μετάφραση μπορεί να αποδοθεί ως «η τοξική αγάπη». Περιλαμβάνει έντεκα τραγούδια και έχει διάρκεια τριάντα λεπτά. Το σινγκλ-προπομπός του, το Malamente, είχε κυκλοφορήσει λίγο πριν από την εμφάνιση της Ροσαλία στο Sónar και ήταν τo πρώτο από τα έξι του που έγιναν βιντεοκλίπ, και μάλιστα viral. Mια κίνηση-ματ βοήθησε το promotion του: Η εν τη γενέσει της σούπερ σταρ κυκλοφόρησε δύο μίνι κολεξιόν με έμπνευση από τα βιντεοκλίπ της, σε συνεργασία με την ισπανική αλυσίδα προσιτής μόδας Pull & Bear, που είναι δημοφιλής ανάμεσα στους εφήβους, ένα ηλικιακό γκρουπ που διαμορφώνει τις τάσεις στην ποπ μουσική.
Το El mal querer αποτελεί case study για έναν ακόμα λόγο: Δεν αποτελεί απλώς έναν δίσκο που σημείωσε εμπορική επιτυχία, αλλά ήταν επίσης το πρότζεκτ που κατέθεσε η Ροσαλία για να αποφοιτήσει από το Κολέγιο Μουσικής της Καταλονίας στο οποίο φοιτούσε – και μάλιστα με άριστα. Δύο χρόνια αργότερα, το περιοδικό Rolling Stone θα το συμπεριλάμβανε στη λίστα του με τα 500 καλύτερα άλμπουμ όλων των εποχών, κατατάσσοντάς το στην 315η θέση. Κάθε του τραγούδι αντιστοιχούσε σε ένα από τα κεφάλαια της Φλαμένκα, ενός μεσαιωνικού οξιτανικού μυθιστορήματος ανώνυμου συγγραφέως, το οποίο μετά την κυκλοφορία του άλμπουμ ανατυπώθηκε. Ο ήχος του ήταν πιο πειραματικός και urban, ενώ η εικονογραφία που συνεισέφερε στην πρόσληψή του (εξώφυλλο, φωτογραφίσεις, βιντεοκλίπ κ.λπ.) παρέπεμπε στην καθολική παράδοση.
Το άλμπουμ κατέκτησε την πρώτη θέση του ισπανικού τσαρτ, έκανε αίσθηση σε αρκετές χώρες και η ίδια το προώθησε διεθνώς με εμφανίσεις, μεταξύ άλλων, στην Κοατσέλα και στο Γκλαστονμπέρι. Και πάλι, οι κριτικοί το αγάπησαν περισσότερο από το κοινό. Ενδεικτικά, ενώ στην Αμερική μπήκε μόνο στα λάτιν και όχι στα γενικά charts, οι New York Times και το Pitchfork το κατέταξαν, αμφότερα, στην έκτη θέση της λίστας τους με τα καλύτερα άλμπουμ του 2018. Επίσης, στα Λάτιν Γκράμι κέρδισε το βραβείο του καλύτερου άλμπουμ, με τη Ροσαλία να αποτελεί τη δεύτερη γυναίκα που νικά στη συγκεκριμένη κατηγορία – η πρώτη ήταν η Σακίρα, με το Fijación Oral, Vol. 1, το 2005. Την ίδια χρονιά, στην προσωπική της ζωή επικρατούσε αναβρασμός. Χώρισε από τον Ισπανό ράπερ C. Tangana, με τον οποίο διατηρούσε σχέση από το 2016, και για ένα ολιγόμηνο διάστημα συνδέθηκε ερωτικά με την Αμερικανίδα ηθοποιό Χάντερ Σέιφερ, πριν αρραβωνιαστεί τον Πορτορικανό τραγουδιστή Ράου Αλεχάντρο.
Μοτοσικλέτες και κοτόπουλα τεριγιάκι
Στο μεσοδιάστημα έκανε ένα πέρασμα από το Πόνος και δόξα του Πέδρο Αλμοδόβαρ, ενώ ανάμεσα στα προσωπικά άλμπουμ της, μέχρι σήμερα, συνηθίζει να κυκλοφορεί αρκετά σινγκλ, σόλο και συνεργατικά, τα οποία δεν συμπεριλαμβάνει στους δίσκους της. Το 2019, το Con altura, που ερμήνευσε με τον Κολομβιανό J Balvin, έγινε φαινόμενο και το βιντεοκλίπ του στο YouTube μετράει αυτή τη στιγμή πάνω από 2,2 δισεκατομμύρια προβολές. Έναν χρόνο μετά, στον απόηχο της δολοφονίας του Τζορτζ Φλόιντ, βγήκε στους δρόμους του Μαϊάμι, όπου είχε «ξεμείνει» λόγω κορωνοϊού, για να διαδηλώσει κατά των φυλετικών διακρίσεων. Το 2022, το τρίτο της άλμπουμ, Motomami, αποδείχθηκε πολύ πιο «επιθετικό» απ’ ό,τι είχε κυκλοφορήσει μέχρι τότε. Τα λόγια των τραγουδιών του μιλούσαν έως και για κοτόπουλα τεριγιάκι. Ο ήχος του ήταν πιο ρεγκετόν και λατινοαμερικανικός, παρότι η ίδια συνέχισε να πειραματίζεται με διάφορα μουσικά είδη.
Ο πιο μέινστριμ προσανατολισμός του Motomami, αλλά και το ντουέτο της με τον The Weeknd στο La fama έκαναν το άλμπουμ να φιγουράρει στα charts δεκαεννιά χωρών και να ακουστεί πολύ στον «αγγλοσαξονικό κόσμο», μπαίνοντας στο Top 40 του Billboard αλλά και του Ηνωμένου Βασιλείου. Πήρε, όπως ήταν αναμενόμενο, το βραβείο του καλύτερου άλμπουμ στα Λάτιν Γκράμι, ενώ ο Independent, το Variety και η Washington Post το κατέταξαν πρώτο στις λίστες τους με τα καλύτερα άλμπουμ του 2022 και οι New York Times δεύτερο. Στον, δε, απόηχο της επιτυχίας του, η Ροσαλία κατέφθασε τον Ιούνιο της επόμενης χρονιάς, στο απόγειο της δόξας της, στην πλατεία Νερού στο Παλαιό Φάληρο, στο πλαίσιο του Release, όπου κάθε καρυδιάς καρύδι λίκνισε το κορμί του στον ρυθμό του «saoko, papi, saoko». Έναν μήνα μετά, θα γινόταν γνωστό το τέλος του αρραβώνα της με τον Αλεχάντρο, με τον οποίο είχε προλάβει να κυκλοφορήσει ένα EP, το RR. Ακολούθησε ένας δεσμός με τον ηθοποιό Τζέρεμι Άλεν Γουάιτ και, πλέον, είναι ζευγάρι με τον Γερμανό ηθοποιό και τραγουδιστή Εμίλιο.
Πάμε ξανά στο Berghain
Μέχρι να την απολαύσουμε, εντός του 2026, ως ηθοποιό στην τρίτη σεζόν του Euphoria, στις 7 Νοεμβρίου θα κυκλοφορήσει το άλμπουμ Lux («φως» στα λατινικά), που ηχογραφήθηκε συνοδεία της Συμφωνικής Ορχήστρας του Λονδίνου. Στις φυσικές του εκδοχές (βινύλιο, CD κ.λπ.) περιλαμβάνει δεκαοκτώ κομμάτια, ενώ στις πλατφόρμες streaming δεκαπέντε. Χωρίζεται σε τέσσερα μέρη και τα τραγούδια του, σύμφωνα με όσα έχουν γίνει μέχρι τώρα γνωστά, εξερευνούν τον γυναικείο μυστικισμό, όπως και τις έννοιες της μεταμόρφωσης και της υπέρβασης, μέσα από ποικίλους ήχους και γλώσσες. Το εξώφυλλό του η Ροσαλία το αποκάλυψε στις 20 Οκτωβρίου στην Πλάθα ντελ Καγιάο, την οποία, έτσι για το εφέ, φρόντισε να συσκοτίσει.
Προσωπικά, εν αναμονή της προακρόασης του δίσκου που έχει εξασφαλίσει το «Κ», αναρωτιέμαι αν έπρεπε να περιμένουμε τον σίφουνα του Berghain ή όχι. Η Ροσαλία είχε συνεργαστεί ξανά, το 2023, με την Μπγιόρκ στο ντουέτο Oral, που ήταν «απλώς καλό», ενώ είχε ευχαριστήσει δημόσια τον Θεό που υπάρχει η Ισλανδή μουσικός. Κι αυτό επειδή πιστεύει όντως στον Θεό, παρότι δεν έχει βαφτιστεί και δεν θεωρεί τον εαυτό της χριστιανή. Λίγες ημέρες πριν από την κυκλοφορία του, δε, ανέβασε στο Instagram ένα βίντεο στο οποίο στερέωνε στα δόντια της ένα ροζάριο, μια πιθανή αναφορά στο Like a prayer, που σήμανε την «ενηλικίωση» της Μαντόνα – η «βασίλισσα της ποπ» φαίνεται να την αναγνώρισε και έσπευσε να της καταθέσει την καρδούλα της.
Είχε ευχαριστήσει δημόσια τον Θεό που υπάρχει η Μπγιόρκ. Κι αυτό επειδή πιστεύει όντως στον Θεό, παρότι δεν έχει βαφτιστεί και δεν θεωρεί τον εαυτό της χριστιανή.
Το Berghain, που πήρε το όνομά του από το βερολινέζικο νάιτ κλαμπ, ξεκινά με ένα «σετ» από γερμανικούς στίχους που στα ελληνικά αποδίδονται ως «ο φόβος του είναι φόβος μου, ο θυμός του είναι θυμός μου, η αγάπη του είναι αγάπη μου, το αίμα του είναι αίμα μου». Κάποιοι έσπευσαν να τους συνδέσουν με το ότι το θρυλικό κλαμπ φέρεται να ακύρωσε πέρυσι μια εμφάνιση του φιλοπαλαιστίνιου Γαλλολιβανέζου ντι τζέι Arabian Panther, λόγω των πολιτικών του απόψεων, κάτι που δεν έχει επιβεβαιωθεί. Η Ροσαλία, που είναι φεμινίστρια και έχει μιλήσει ανοιχτά κατά της ανόδου της ακροδεξιάς στην Ισπανία, μέχρι τον Ιούλιο σιωπούσε απέναντι στον πόλεμο στη Γάζα. Έπειτα από πιέσεις έκανε μια μάλλον διπλωματική δήλωση καταδικάζοντας τα εγκλήματα πολέμου και την αδράνεια εκείνων που έχουν τη δύναμη να δράσουν. Τώρα, ενδεχομένως, να πέταξε μια μουσική μολότοφ για να ταΐσει την πρόκληση. Αναμένουμε εξελίξεις.
