Παρακολουθούσα τις προάλλες την παράσταση ενός stand-up κωμικού (της δικής μου γενιάς) που ασχολείται συχνά με τον καλύτερο φίλο του ανθρώπου. Ο τίτλος της τελευταίας του δουλειάς είναι Τα σκυλιά του Χίτλερ. Καταλαβαίνετε τώρα. Σε μια αποστροφή του μονολόγου του, λοιπόν, λίγο πριν από το αιρετικό φινάλε, είπε: «Ξέρω πολύ καλά τι άποψη είχε ο υπόλοιπος πλανήτης για τον Χίτλερ. Ξέρω όμως επίσης ότι, κάποια στιγμή, εκεί έξω υπήρξε ένα σκυλί που, αν μπορούσε να μιλήσει, θα έλεγε: “Ο Χίτλερ; Τι μου λέτε τώρα! Ο καλύτερος άνθρωπος του κόσμου!”. Και τώρα καταλαβαίνετε γιατί απαγορεύεται και η ηχογράφηση των παραστάσεών μου…».
Είχε απόλυτο δίκιο. Η άποψη ότι τα σκυλιά είναι άριστοι κριτές χαρακτήρων απασχολεί πολύ κόσμο στα όρια της εμμονής. Είναι αλήθεια; Ψέμα; Ή κάτι ανάμεσα στα δύο; Η επιστήμη έχει ήδη απαντήσει.
Βλέπετε, τα σκυλιά αδιαφορούν παντελώς για τον οποιονδήποτε «χαρακτήρα». Είναι όμως άριστοι ανιχνευτές της χημείας και σαρωτές της συμπεριφοράς. Στην πρώτη τους επαφή με έναν άγνωστο, ανεξάρτητα από το εάν το αφεντικό τους είναι παρόν και τον συστήνει ως «μη απειλή», οι αισθητήρες τους παίρνουν φωτιά. Τα σκυλιά, καθώς έχουν εξελιχθεί διαμέσου χιλιετιών να μας παρατηρούν επιτατικά, ανιχνεύουν ταυτόχρονα:
Τη στάση μας. Αποπνέει αυτοπεποίθηση ή ανασφάλεια; Είναι επιθετική, ουδέτερη ή υποτακτική;
Τη γλώσσα του σώματός μας. Τις εκφράσεις του προσώπου μας. Τους μικροσπασμούς στους μυς μας. Τις ακούσιες χειρονομίες μας.
Τον τόνο, τον ρυθμό, την ένταση και τη σταθερότητα της ομιλίας μας. Όλους τους ασυνείδητους δισταγμούς στην προφορική μας επικοινωνία.
Την ορμονική μας αποφορά. Ο φόβος «βρομάει» στα σκυλιά μας. Η κορτιζόλη-ορμόνη του στρες, η απότομη παραγωγή αδρεναλίνης, ο κρύος ιδρώτας, όλα μυρίζουν κίνδυνο και συνιστούν επιφυλακή.
Επιπλέον, τα σκυλιά μαθαίνουν τον κόσμο γύρω τους μέσα από παγιωμένα μοτίβα. Αν κάποια συμπεριφορά ή στοιχείο τούς θυμίζει μια δυσάρεστη εμπειρία από το παρελθόν, θα αντιμετωπίσουν το πρόσωπο αυτό με τον ίδιο τρόπο που αντέδρασαν και τότε. Κι αυτά μπορεί να είναι από μια επίμονη ματιά που εκλαμβάνεται ως πρόκληση μέχρι ένα συγκεκριμένο άρωμα που έχει συνδεθεί με μια συγκεκριμένη, παρελθοντική απειλή. Με άλλα λόγια, όχι, αγαπητέ αναγνώστη, τα σκυλιά δεν βλέπουν «βαθιά μέσα στην ανθρώπινη ψυχή». Αξιολογούν όμως, με όλα τα εργαλεία που τους προίκισε η φύση, τη συναισθηματική σταθερότητα, την προβλεψιμότητα της επόμενης κίνησης, την αυτοπεποίθηση, τη φιλική διάθεση και το επίπεδο ενδεχόμενου κινδύνου, σε κάθε νέο πρόσωπο που εισέρχεται στον ζωτικό τους χώρο.
Πολύ συχνά, όλα τα παραπάνω ευθυγραμμίζονται με αυτό που εμείς οι άνθρωποι ονομάζουμε χαρακτήρα. Και ίσως γι’ αυτό ο σχετικός μύθος επιβιώνει μέχρι σήμερα. Σίγουρα, πάντως, είναι ένας καλός λόγος που η φουκαριάρα η Μπλόντι λάτρευε τον Αδόλφο…
