Σεπτέμβρης, και η Πατησίων βράζει. Μια σειρά καταστημάτων με ταμπέλες που υπόσχονται πως όσα ψάχνεις να βρεις δεν κοστίζουν πάνω από 2 ευρώ απλώνεται στο αριστερό μου χέρι. Παιδιά από 15 έως 25 χρόνων τρέχουν αλαφιασμένα
έξω από τις πόρτες τους σε αναζήτηση ενός τέλειου πουκαμίσου∙ ενός τζιν με καλή εφαρμογή∙ ενός φορέματος για κάθε περίσταση∙ ενός τζάκετ που θυμίζει αυτά που φόραγαν οι γονείς τους. Σακούλες και tote bags γεμίζουν.
Η διαδρομή συνεχίζεται. Τα outlets και τα thrift stores (καταστήματα μεταχειρισμένων ειδών) έχουν πλέον την τιμητική τους. Μια τάση που έφτασε κάπως αργοπορημένα στην Ελλάδα, μετατράπηκε σύντομα στον απόλυτο προορισμό αγορών των –όχι πάντα– ευσυνείδητων καταναλωτών. Η vintage και second hand αγορά είναι κάτι περισσότερο από μια παροδική τάση. Εξαπλώνεται σταθερά και ανοδικά τα τελευταία 15 χρόνια στην πόλη, με καταστήματα που διαλέγουν και επιμελούνται τις συλλογές τους, με προσεγμένες boutiques και θεματικά pop-up stores. Οι λόγοι είναι πολλοί. Οι χαμηλότερες τιμές, η καλύτερη ποιότητα, η άρνηση της γρήγορης κατανάλωσης, η βιωσιμότητα και η αισθητική ανακύκλωση τάσεων περασμένων δεκαετιών αρκούν για αρχή. Ο γυναικείος πληθυσμός κινήθηκε, όπως συνηθίζεται στην περίπτωση της μόδας, πρώτος. Τώρα ήρθε η σειρά των ανδρών. Αλλά υπάρχουν αρκετές επιλογές; Καλύπτουν όλα τα γούστα, τα μεγέθη, τις ανάγκες και τις ηλικίες; Κι αν ναι, πού βρίσκονται;
Στάση πρώτη: Κυψέλη
Αναζητώ πρόχειρα στο Google λίστες με vintage καταστήματα ανδρικών ρούχων. Κάποιες προτάσεις με ικανοποιούν, κάποιες άλλες λιγότερο. Μάταια. Συνεχίζω τη διαδρομή μου. Στα δεξιά της Πατησίων, στην Κυψέλη, που αγαπιέται σήμερα πολύ, συναντώ τον Γιάννη και τη Βιβή του Rewear It. Ένα μικρό, πολύχρωμο μαγαζί με διακοσμητικά που σίγουρα θα ρωτήσεις αν πωλούνται βρίσκεται χωμένο στις αρχές της Πιπίνου εδώ και πέντε χρόνια. Στον πρώτο όροφο με περιμένουν και τα ανδρικά. Πουκάμισα όλων των χρωμάτων και των prints, παντελόνια κάθε γραμμής, sportswear, τσάντες, παπούτσια και αξεσουάρ. Ο Γιάννης με ενημερώνει πως «τα αγόρια και κυρίως η Gen Z έρχονται συνήθως για να ψωνίσουν αθλητικά σε χαμηλότερες τιμές. Για πολλούς άνδρες, το vintage δεν είναι κομμάτι του στιλ τους, αλλά το ενσωματώνουν γιατί είναι της μόδας. Βλέπω πως οι περισσότεροι νέοι θέλουν να αναβαθμίσουν το καθημερινό τους ντύσιμο με μαντίλια, αξεσουάρ, τσάντες και ωραία παπούτσια, και σ’ αυτό πιστεύω πως έχουν παίξει ρόλο τα κορίτσια, τα οποία ήταν ήδη εξοικειωμένα με τη vintage αγορά και αισθητική και τώρα έχουν παρασύρει τα αγόρια. Και μην ξεχνάμε πως σήμερα η θηλυκότητα στο ντύσιμο και το fluidity είναι πιο αποδεκτά».
Η Βιβή σπεύδει να προσθέσει: «Οι άνδρες μπορεί να έρχονται λιγότερο, αλλά ψωνίζουν περισσότερο. Έχουν σκοπό και ξέρουν τι ψάχνουν». Τι ψάχνουν; ’90s πουκάμισα με prints, ψηλόμεσα ’80s παντελόνια με πιέτες, τζάκετ και δερμάτινα ρούχα για clubbing. Τελικά, οι άνδρες σήμερα επιλέγουν vintage κομμάτια για λόγους αισθητικής ή για λόγους βιωσιμότητας; Ο Γιάννης πιστεύει πως δρουν και τα δύο παράλληλα, με πολλούς πελάτες του να έχουν ξεκινήσει να μεταπωλούν παλιά τους ρούχα σε πλατφόρμες, προκειμένου να μη γεμίζουν τις ντουλάπες τους με αφόρετα ή μη φορέσιμα πλέον ρούχα.
«Οι άνδρες μπορεί να έρχονται λιγότερο, αλλά ψωνίζουν περισσότερο. Έχουν σκοπό και ξέρουν τι ψάχνουν», λέει η Βιβή του Rewear It στην Κυψέλη.
Στάση δεύτερη: Πραξιτέλους
Φτάνοντας στην Πραξιτέλους, στον τέταρτο όροφο μιας στοάς ανάμεσα σε καφέ, μπαράκια και καλλιτεχνικά εργαστήρια, βρίσκεται το L’ On Space. Ένας φωτεινός χώρος που σε μεταφέρει σε νησί και όπου όλα συνυπάρχουν αρμονικά κάτω από το βλέμμα της Μαριλένας. Οι επιλογές της σε πουκάμισα, σακάκια και παντελόνια είναι βγαλμένες από εικόνες που συχνά αποθηκεύουμε για στιλιστική έμπνευση. «Αν με ρωτάς, για μένα το ιδανικό ανδρικό στιλ είναι αυτό που είχε ο ίδιος ο Αρμάνι στην καθημερινότητά του. Πρόσφατα, μετά τον θάνατό του, έπεσα σε μια φωτογραφία του από τα ’90s, όπου φορούσε μια απλή βερμούδα, ένα λευκό πουκάμισο και είχε μια μαρινιέρα δεμένη στη μέση. Οι άνδρες σήμερα έχουν επαφή με την αισθητική και προσέχουν την εικόνα τους. Βλέπω πολύ συχνά καλοντυμένα αγόρια και κυρίους, αλλά πιστεύω πως αυτή η στιλιστική κατεύθυνση δεν είναι καινούργια. Οι άνδρες βρίσκονταν ήδη εκεί από παλιά. Δηλαδή, εγώ θυμάμαι τον μπαμπά μου να ντύνεται έτσι και χαίρομαι που σήμερα το βλέπω να επιστρέφει. Οι άνδρες που ψωνίζουν από μένα είναι ανάμεσα στα 30 και τα 50. Ψάχνουν κλασικά πουκάμισα τύπου Ralph Lauren και τζιν καλής ποιότητας σε ίσιες γραμμές, γι’ αυτό προσπαθώ να φέρνω αφόρετα (deadstock) κομμάτια, ώστε το ύφασμά τους να μην είναι φθαρμένο. Εγώ βρίσκομαι πέντε χρόνια εδώ και βλέπω πως η vintage αγορά –και η ανδρική μαζί– έχει μεγαλώσει. Είναι φυσικά ένα κομμάτι αισθητικής, αλλά σίγουρα έχουμε αρχίσει να ψάχνουμε ξανά all-time classic κομμάτια καλής ποιότητας». Την ώρα που μου δείχνει ένα ψηλόμεσο τζιν με εμφανείς ραφές, δύο άνδρες στα 50 τους μπαίνουν στο μαγαζί και στέκονται σχεδόν απευθείας μπροστά από τη ράγα με τα πουκάμισα. Επιλέγουν δύο. Δεν τη ρωτάνε για νούμερο ούτε χρησιμοποιούν το δοκιμαστήριο. Ξέρουν τι θέλουν και τι τους ταιριάζει.
Στάση τρίτη: Αθηνάς
Κατηφορίζω προς του Ψυρρή, εκεί όπου ανέκαθεν χτυπούσε η καρδιά της vintage αγοράς. Στον 5ο όροφο μιας κρυμμένης πολυκατοικίας επί της Αθηνάς, μας ανοίγει την πόρτα του το Rats Vintage. Εδώ η διαλογή δεν κάνει διακρίσεις φύλου. Τα κομμάτια είναι unisex και άμα σου αρέσει και σου κάνει, το παίρνεις, όπως τονίζει η Στέλλα, στο ταμείο. Στις ράγες του Rats, τα αθλητικά μπλέκονται με ντιζάινερ κομμάτια. Ένα διάφανο μπλουζάκι με print από τον Ζαν Πολ Γκοτιέ στέκεται μόνο του στον τοίχο. «Είχα άλλα τρία, αλλά μου τα πήρανε. Άνδρες τα αγόρασαν». Παραδίπλα, ο αγαπημένος σχεδιαστής των νεαρών αγοριών Εντ Χάρντι και ένα μπλουζάκι Dolce & Gabbana με τον Αλ Πατσίνο. Τρεις παρέες τουριστών μπαίνουν στο μαγαζί. Αγόρια και κορίτσια γύρω στα 25 με 30 ξεκινούν το «κυνήγι». «Οι περισσότεροι πελάτες μας, περίπου το 70%, είναι τουρίστες. Έχουν στην κουλτούρα τους πιο εδραιωμένη την ιδέα του second hand και έρχονται πάντα στοχευμένα». Η Αθηνά, η ιδιοκτήτρια, προσθέτει πως «οι άνδρες αποτελούν περίπου το 50% των πελατών. Έρχονται καθημερινά και είναι από 15 έως και 50 χρόνων, αλλά σίγουρα θα δεις και έναν 60άρη. Παίρνουν τα πάντα: από αθλητικά μέχρι high end κομμάτια. Το TikTok και το Instagram έχουν βοηθήσει πολύ σε αυτό. Άνδρες και γυναίκες αγκαλιάζουν σήμερα το vintage με τον ίδιο ενθουσιασμό. Είναι μια σχέση που χτίστηκε κυρίως από την ανάγκη τους για αυθεντικότητα και διαφοροποίηση από τη fast fashion. Το βασικό κίνητρο είναι το aesthetic, ενώ η βιωσιμότητα λειτουργεί περισσότερο ως θετική προσθήκη».
«Οι περισσότεροι πελάτες μας, περίπου το 70%, είναι τουρίστες. Έχουν στην κουλτούρα τους πιο εδραιωμένη την ιδέα του second hand», λέει η Αθηνά του Rats Vintage.
Στάση τέταρτη: Αιόλου
Στην Αιόλου, σαν ξεχασμένος από παλιά, βρίσκεται ένας χώρος-ναός του παπουτσιού και των δερμάτινων αξεσουάρ που ακούει στο όνομα «Σπηλιόπουλος». Τα ράφια εκτείνονται μέχρι το ταβάνι, ενώ ήδη από την είσοδο μια τεράστια γυάλινη προθήκη με σπάνια ζευγάρια παπουτσιών σε προετοιμάζει γι’ αυτό που θα αντικρίσεις στη συνέχεια. Καθώς χαζεύω τη συλλογή με τα δερμάτινα loafers που πιάνουν σχεδόν έναν τοίχο, πέφτω πάνω σε έναν 18χρονο νεαρό που κάθεται στον βελούδινο καναπέ μαζί με τη φίλη του περιμένοντας να έρθει το νούμερο που είχε ζητήσει. «Σήμερα ήρθα πρώτη φορά. Δεν είχα ακούσει για το μαγαζί. Η κοπέλα μου το βρήκε στο TikTok και είπαμε να περάσουμε. Τώρα περιμένω να μου φέρουν κάτι loafers. Παλιά μού φαίνονταν μεγαλίστικα, αλλά πήρα πρόσφατα ένα ζευγάρι για έναν γάμο και από τότε θέλω να τα φοράω συνέχεια. Μου αρέσει η μόδα και το thrifting. Νομίζω μια μέρα ξύπνησα και αποφάσισα πως ήθελα να ντύνομαι πιο ωραία. Να συνδυάζω νέα πράγματα με παλιά και να δοκιμάζω στιλ που παλαιότερα δεν μου άρεσαν καθόλου. Πιστεύω ότι η μόδα μού φτιάχνει τη διάθεση». Η κοπέλα του του γνέφει καταφατικά, ενώ οι υπάλληλοι του καταστήματος μου επιβεβαιώνουν πως, ενώ τα προηγούμενα χρόνια το κοινό τους ήταν κυρίως μεγαλύτεροι σε ηλικία άνδρες, σήμερα τα νεαρά αγόρια αναζητούν όλο και περισσότερο ένα καλό –συνήθως σπορ ή formal– ζευγάρι παπούτσια.
«Καταλαβαίνουν την ιδέα της επένδυσης, τι ψάχνουν και γιατί το ψάχνουν», συμπληρώνει ο Μιχάλης. Στον καλόγερο με τις τσάντες, δύο παιδιά από τη Μασσαλία που διατηρούν το δικό τους second hand κατάστημα ψάχνουν για πιθανό εμπόρευμα, ενώ στη γωνία ένας ψηλός, γκριζομάλλης κύριος με λευκό καπέλο, θα μου πει φεύγοντας ότι δεν ψωνίζει ούτε νέα, μα ούτε και vintage κομμάτια, γιατί φοβάται την αντιγραφή («κλόπι πέιστ», κατά τα λεγόμενά του). Τα ρούχα του είναι κομμένα και ραμμένα στα μέτρα του από τον προσωπικό του μόδιστρο. Και τα παπούτσια του; Αυτά θα μπορούσαν να είχαν κατέβει από κάποιο ράφι εδώ μέσα. «Αυτό δεν μπορώ ούτε να σ’ το διαψεύσω ούτε και να σ’ το επιβεβαιώσω», θα μου απαντήσει λίγα λεπτά αργότερα.
Στάση πέμπτη: Ψυρρή
Ολοκληρώνω αυτή τη βόλτα στο κέντρο με μια τελευταία στάση στο The Real Intellectuals. Εκεί με υποδέχεται μια τεράστια μηχανή και μια σειρά από ρούχα με ένα χαρακτηριστικό print τίγρης. Ο Νίκος, μοτοσικλετιστής ο ίδιος και ιδιοκτήτης του καταστήματος εδώ και 11 χρόνια, παρατηρεί πως αυτό που έχει εδραιωθεί πια είναι η vintage αισθητική και η αναζήτηση ποιοτικών κομματιών. «Πρόκειται για μια αισθητική που συνδέεται άμεσα με την κουλτούρα της μοτοσικλέτας και το κοινό της είναι τεράστιο. Θα δεις άνδρες από 18 έως και 65 χρόνων», σημειώνει, καθώς ένας νεαρός με μοντέρνο ντύσιμο μπαίνει στο δοκιμαστήριο με κάποια μπλουζάκια. Παράλληλα, ένας κύριος γύρω στα 60 δοκιμάζει δερμάτινα γάντια μηχανής. «Τα περισσότερα δερμάτινά μας έχουν vegan δέρμα. Κάποτε φέρναμε και second hand κομμάτια, αλλά έκτοτε δεν έχω βρει κάτι που να ταιριάζει στην αισθητική τη δική μας και των πελατών μας. Η πλειονότητα των ρούχων είναι δικής μας παραγωγής, ενώ τα υπόλοιπα τα εισάγουμε». Το κοινό τους είναι ενημερωμένο και αισθητικά εκπαιδευμένο. Εδώ, η αγορά ενός κομματιού λειτουργεί σαν ένα εισιτήριο διαρκείας σε έναν κόσμο με τους δικούς του στιλιστικούς κώδικες και αντιλήψεις, ενώ η βιωσιμότητα γίνεται συνώνυμο της αργής παραγωγής.
Στάση έκτη: Οι ντουλάπες μας
Επιστρέφοντας στα Εξάρχεια, παρατηρώ κι άλλα, μικρά και μεγάλα, νέα και παλαιότερα, vintage και second hand καταστήματα ρούχων. Στην ντουλάπα μου, ρούχα που έχω «κλέψει» από τη συλλογή του πατέρα μου στοιβάζονται μαζί με νέα κομμάτια. Η ποιότητα είναι διαφορετική, το ίδιο και η εφαρμογή. Σε κάποιο συρτάρι βρίσκω δύο πουκάμισα που είχα θριφτάρει (συνήθης απόδοση του αγγλικού ρήματος thrift, που σημαίνει οικονομία, αποταμίευση) μερικά χρόνια πριν. Ανάμεσά τους υπάρχουν και ρούχα που δεν έχουν φορεθεί και δεν πρόκειται μάλλον να φορεθούν ποτέ. Χαρίζω, δωρίζω, μεταπωλώ και συχνά πετώ μερικά από αυτά. Δεν ξέρω αν ευθύνεται η συζήτηση για τη βιωσιμότητα ή η κατηγορηματική μας στάση απέναντι στην ταχεία παραγωγή μόδας, όμως παρατηρώ πως όλο και περισσότεροι άνδρες ψωνίζουμε συνειδητά και στοχευμένα. Το κριτήριο της ποιότητας και της διαχρονικότητας έρχεται ξανά στο προσκήνιο και τη στιγμή που οι οίκοι μόδας και οι πιο εδραιωμένες ποιοτικές επιλογές φαντάζουν απλησίαστες οικονομικά, η vintage αγορά γίνεται από λύση ανάγκης, επιλογή.
Τι ψάχνουν οι περισσότεροι;
Τζιν παντελόνια ’90s με ίσια γραμμή.
Τι ηλικίες συχνάζουν σ’ αυτά τα μαγαζιά;
Θα δείτε άτομα από 15 έως και 65 χρόνων.
Ξέρουν τι ψάχνουν;
Κάποιοι ναι, είναι εξοικειωμένοι με τη vintage αγορά και αισθητική, ενώ άλλοι είναι πρωτάρηδες.
Έχουν όμως το ίδιο στιλ;
Όχι. Είναι χίπστερ, ροκάδες, κλασικοί, φασαίοι και άνθρωποι που θέλουν απλώς να ντυθούν.
Βρίσκεις οικονομικά ρούχα;
Ίσως. Θα βρείτε κάτι από 5 μέχρι και 1.000 ευρώ.
Rewear it, Πιπίνου 21, Τ/211-2152267
L’ Οn Space, Πραξιτέλους 33, 4ος όροφος
rats.vintageclothing, Αθηνάς 31, Τ/211-1157960
Σπηλιόπουλος, Αιόλου 11, Τ/210-3227590
The Real Intellectuals, Παλλάδος 9, Τ/210-3254462
