Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη της Τράπεζας Πειραιώς που εξετάζει 37 χώρες του ΟΟΣΑ, η Ελλάδα κατατάσσεται στους «top performers» ως προς τα κριτήρια ESG για την περίοδο 2020-2025. Η λίστα αφορά την καλύτερη ετήσια θετική μεταβολή στις επιδόσεις των κριτηρίων ESG αλλά και το μομέντουμ για τα εξεταζόμενα χρόνια. Πιο συγκεκριμένα, η χώρα μας βρίσκεται στη δεύτερη θέση της σχετικής κατάταξης, πίσω από την Ιταλία και μπροστά από το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ιρλανδία. Βέβαια, σε απόλυτους αριθμούς, η Ελλάδα κατατάσσεται στην 25η θέση, τελευταία στο κλαμπ των ανεπτυγμένων, πάνω όμως από όλες τις αναπτυσσόμενες χώρες.
Πώς όμως προκύπτουν τα αποτελέσματα; Η μελέτη βασίζεται σε 37 δημόσια διαθέσιμες μεταβλητές, οι οποίες αξιολογούν τις χώρες με κριτήρια περιβαλλοντικά (Εnvironmental), κοινωνικά (Social) και διακυβέρνησης (Governance) – από όπου προκύπτει και το αρκτικόλεξο ESG. Το δείγμα περιλαμβάνει 37 χώρες-μέλη του ΟΟΣΑ. Ως «κορυφαίες» χαρακτηρίζονται εκείνες που έχουν βαθμολογία πάνω από 50 και θετική δυναμική τα τελευταία πέντε χρόνια. Τα κράτη με χαμηλές βαθμολογίες ESG και αρνητική δυναμική χαρακτηρίζονται «χαμηλών επιδόσεων».
Σταδιακή βελτίωση με «αγκάθι» το περιβάλλον
Όσον αφορά την Ελλάδα, οι κοινωνικοί και περιβαλλοντικοί δείκτες έχουν βελτιωθεί τα τελευταία πέντε χρόνια, με τους πρώτους να κορυφώνονται το 2025 – από βαθμολογία 68,32 στην αρχή της πενταετίας, σε 72,18 φέτος. Η τάση αυτή αποδίδεται κυρίως στη μείωση του ποσοστού ανεργίας και στην αύξηση του ΑΕΠ. Ωστόσο, οι περιβαλλοντικές προκλήσεις αποτελούν ακόμα «πληγή» για τη χώρα μας.
Παρά τις μέτριες βελτιώσεις στις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, την πρόθεση υιοθέτησης μέτρων για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και την πρόοδο στις εξαγωγές υψηλής τεχνολογίας, ελάχιστη πρόοδος δυστυχώς έχει καταγραφεί στην προστασία των χερσαίων και θαλάσσιων απειλούμενων περιοχών, καθώς και στην παραγωγικότητα του νερού (παραγόμενη οικονομική αξία ανά κυβικό μέτρο άντλησης γλυκού νερού), γεγονός που υποδηλώνει συνεχιζόμενη αναποτελεσματικότητα στη χρήση του. Παράλληλα, κατά την περίοδο 2020-2025 οι επενδύσεις για έρευνα και ανάπτυξη (R&D) μειώθηκαν.
Έτσι, λοιπόν, η Ελλάδα καταγράφει βελτίωση στη βαθμολογία της με κριτήρια ESG από το 2020 έως και το 2025, πετυχαίνοντας τη δεύτερη καλύτερη τάση ανάμεσα στις ανεπτυγμένες οικονομίες, με την Ιταλία να είναι πρώτη. Τα τελευταία χρόνια, η δυναμική της Ελλάδας είναι ελαφρώς υψηλότερη από τον μέσο όρο των χωρών της Νότιας Ευρώπης, γεγονός που οδηγεί σε σταδιακή αλλά σταθερή σύγκλιση.
Οι παγκόσμιες τάσεις
Σύμφωνα με τη μελέτη, οι χώρες της Βόρειας και της Κεντρικής Ευρώπης συνεχίζουν να κατατάσσονται υψηλά στο μοντέλο αξιολόγησης κρατών βάσει χαρακτηριστικών ESG, διατηρώντας το πλεονέκτημά τους όσον αφορά τις απόλυτες βαθμολογίες, ενώ οι αναδυόμενες αγορές υστερούν. Η πλειονότητα των αναδυόμενων χωρών βελτίωσαν σημαντικά τη συνολική βαθμολογία ESG την περίοδο 2010-2020, αλλά για την περίοδο 2020-2025 μόνο η Ινδία και η Ταϊλάνδη συνέχισαν με θετικά αποτελέσματα. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι η Δανία, η Ιρλανδία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ιαπωνία ανέβηκαν στη σχετική κατάταξη, ενώ οι χώρες της Νότιας Ευρώπης διατήρησαν σε μεγάλο βαθμό τη θέση τους στη συνολική κατάταξη. Μεταξύ των χωρών με χαμηλότερες βαθμολογίες, το πιο «ενδιαφέρον» οξύμωρο παρατηρείται στην περίπτωση της Ινδίας, η οποία, αν και σημείωσε μεγάλη βελτίωση, παραμένει σημαντικά χαμηλότερα στην κατάταξη σε σχέση με την Κίνα, τη Βραζιλία και το Μεξικό.
Τα τελευταία χρόνια, η δυναμική της Ελλάδας είναι ελαφρώς υψηλότερη από τον μέσο όρο των χωρών της Νότιας Ευρώπης, γεγονός που οδηγεί σε σταδιακή αλλά σταθερή σύγκλιση.
Το κρίσιμο μομέντουμ
Η Νορβηγία, ο Καναδάς και η Γερμανία, παρά το ότι σε απόλυτους αριθμούς είναι οι χώρες με τις καλύτερες επιδόσεις, κατατάσσονται μεταξύ των χωρών με τη χαμηλότερη δυναμική ανάμεσα στις ανεπτυγμένες χώρες κατά την ίδια περίοδο. Επίσης, η Νότια Αφρική, η Βραζιλία και σε μικρότερο βαθμό η Κίνα παρουσίασαν σημαντική υποχώρηση της δυναμικής τους. Στον αντίποδα, η Ινδία βελτίωσε τη βαθμολογία της κατά το συγκεκριμένο διάστημα, αν και όπως ήδη αναφέραμε παραμένει σε συγκριτικά χαμηλότερα επίπεδα. Συνολικά, κατά την περίοδο 2020-2025, 27 χώρες βελτίωσαν τη βαθμολογία ESG τους, δύο παρέμειναν αμετάβλητες, ενώ οκτώ παρουσίασαν πτώση.
Ανά κατηγορία
Ειδικότερα σε ό,τι αφορά τις περιβαλλοντικές επιδόσεις τους (Εnvironmental), οι 29 από τις 37 χώρες εμφάνισαν πτώση, με το Περού, τη Βραζιλία, τη Χιλή, τη Νορβηγία και τον Καναδά να καταγράφουν την πιο έντονη αρνητική επίδραση στον τομέα. Οι βασικότερες αιτίες αποδίδονται στην ανθεκτικότητα που εμφανίζει η χρήση των ορυκτών καυσίμων, στην αποψίλωση των δασών και στην αύξηση των καλλιεργειών τροφίμων. Ωστόσο, 21 από αυτές τις χώρες αντιστάθμισαν αυτή την πτώση με βελτίωση στους τομείς της κοινωνίας και της διακυβέρνησης.
Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, στον τομέα του περιβάλλοντος βρέθηκε στην 22η θέση από την 24η το 2020. Αξιοσημείωτη είναι η βελτίωση που κατέγραψε η Ιρλανδία (ανεβαίνοντας στο νούμερο 8 από το νούμερο 15 το 2020) χάρη κυρίως στην ουσιαστική ανάπτυξη των εξαγωγών υψηλής τεχνολογίας ως ποσοστού επί των συνολικών εξαγωγών του κλάδου μεταποίησης.
Στον τομέα της Κοινωνίας (Social), οι ώριμες οικονομίες κατέγραψαν τις υψηλότερες επιδόσεις, καθώς έχουν πολύ πιο ολοκληρωμένα συστήματα κοινωνικής διακυβέρνησης και δομής. Η Ελλάδα φιγουράρει μεταξύ των χωρών με τη μεγαλύτερη βελτίωση στον τομέα αυτόν, μαζί με την Ιρλανδία, την Ισπανία και την Ιταλία.
Τέλος, στον τομέα της Διακυβέρνησης (Governance), η βελτίωση των επιδόσεων για τη Δανία, την Αυστραλία και την Ιαπωνία αποδίδεται εν μέρει στην ισχυρή ανάπτυξη των οικονομιών τους, στην υψηλή συμμετοχή των γυναικών στα εθνικά κοινοβούλια και στις βελτιώσεις σε κρίσιμα ζητήματα, όπως είναι η ελευθερία του λόγου και η ανεξαρτησία του Τύπου. Η χώρα μας βελτίωσε τις επιδόσεις της ανεβαίνοντας μία θέση στην κατάταξη, δυστυχώς όμως παραμένει ουραγός μεταξύ των ανεπτυγμένων οικονομιών του ΟΟΣΑ.
