Έχω αυτή την κακιά συνήθεια: Κάθε πρωί, πριν ανοίξει καλά καλά το μάτι μου, αφού φτιάξω τον πρώτο καφέ και πριν φύγω για το γυμναστήριο (η καλή συνήθεια…), ανοίγω τον υπολογιστή. Στην κεντρική σελίδα του φυλλομετρητή, διάφορες ειδήσεις –και «ειδήσεις»– παρελαύνουν μπροστά από τα μισονυσταγμένα ματάκια μου. Η μία στις πέντε έχει να κάνει με μια «σοβαρή αποκάλυψη» από τον κόσμο των κατοικίδιων ζώων…
Οι κυνηγοί των κλικ έχουν ένα ολόκληρο οπλοστάσιο στα χέρια τους. Αυτοί οι άθλιοι εντυπωσιοθήρες έχουν πλημμυρίσει το διαδίκτυο, καθιστώντας το σχεδόν άχρηστο σε όσους δεν ξέρουν να διακρίνουν ανάμεσα στην πληροφορία και στο σούσουρο· και δεν στιγματίζω τους τελευταίους, τα όρια ανάμεσα στα δύο γίνονται όλο και πιο δυσδιάκριτα ακόμα και σ’ εμάς, τους «επαγγελματίες» της πληροφόρησης. Τι εργαλεία χρησιμοποιούν; Ιδού, ακολουθούν σύντομοι ορισμοί.
Headline bait. Το δόλωμα της επικεφαλίδας. Όπου η επικεφαλίδα όχι μόνο έχει σπανίως σχέση με το περιεχόμενο, αλλά συχνά εξαγγέλλει ακριβώς το αντίθετο.
Sensationalism. Κραυγαλέος ισχυρισμός. Κάτι σαν «τα πέντε σημάδια που αποδεικνύουν ότι τα σκυλιά διαβάζουν τη σκέψη μας» (θα μας έκανε τη ζωή ευκολότερη, αλλά ούτε καν…).
Curiosity gap. Το κενό της φιλοπεριέργειας (που ασυνείδητα θέλεις να καλύψεις) όταν, ας πούμε, διαβάσεις έναν τίτλο που σου φαίνεται εξαρχής πολύ καλός για να ’ναι αληθινός, αλλά λες «βρε, μπας και;». Και κλικάρεις.
Υπάρχουν τουλάχιστον άλλα τόσα βασικά εργαλεία με τον ίδιο στόχο: να χακάρουν, να υποκλέψουν το ενδιαφέρον σας, να κρατήσουν όμηρο την προσοχή σας, όχι για πολύ· όσο χρειάζεται μέχρι να καταγραφεί το κλικ στην ιστοσελίδα και να το αθροίσουν στα υπόλοιπα, ώστε να βγάλουν το μεροκάματο. Παρεμπιπτόντως, έχουν κρατήσει στοιχεία για τις περιηγητικές σας συνήθειες στο διαδίκτυο, ώστε να σας σερβίρουν, από αύριο, κι άλλη, περισσότερη σαβούρα…
Θα μου πείτε: από όλα τα στραβά που συμβαίνουν στον ψηφιακό μας κόσμο, αυτό είναι που θα σπάσει τη ράχη της καμήλας; Που θα ξεχειλίσει το ποτήρι; Που θα σκάσει τον γάιδαρο;
Ίσως όχι. Σκεφτείτε όμως αυτό: Το διαδίκτυο είναι μια αρένα όπου διάφοροι μονομάχοι προσπαθούν να αιχμαλωτίσουν το βλέμμα σας όλη μέρα, κάθε στιγμή, με ένθετες διαφημίσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (το Facebook έχει καταντήσει πλέον αφόρητο), άρθρα κενά πραγματικού περιεχομένου, ειδήσεις που γράφονται από τη φτηνή εκδοχή ενός μοντέλου τεχνητής νοημοσύνης ή από εργάτες του πληκτρολογίου που κακομεταφράζουν και εμπλουτίζουν κατά το δοκούν ψήγματα πραγματικότητας (στην καλύτερη περίπτωση) κάνοντας την τρίχα, τριχιά. Και όσο τους ενθαρρύνουμε, τόσο πιο σωρευτική είναι η επίδρασή τους. Αν τα κλικ δείχνουν ότι «ο κόσμος» θέλει να καταναλώνει feel good ειδήσεις για σκυλιά, γατιά και παπαγαλάκια, αυτά θα του σερβίρουμε. Κι αν δεν είναι αληθινά; Τόσο το χειρότερο για την πραγματικότητα.
Μην κλικάρετε σε παρόμοιες δημοσιεύσεις. Σταδιακά, ο μεγαλοδύναμος αλγόριθμος θα εκτιμήσει ότι δεν τσιμπάτε και θα αποσύρει αυτά τα σκουπίδια από την οθόνη σας. Δεν θα γλιτώσετε εντελώς· θα τα αντικαταστήσει με άλλα σκουπίδια, σε ένα άλλο πεδίο ενδιαφέροντος.
Θα τη σκαπουλάρει όμως, τουλάχιστον, η φιλοζωία. Μέχρι να βρουν έναν άλλο τρόπο.
