Εδώ και πέντε χρόνια σκεφτόμουν αυτό το ταξίδι. Τρεις φορές το ανέβαλα, και κάθε φορά που έλεγα «φέτος πάω Κολομβία», άκουγα την ίδια αντίδραση: «Πρόσεχε, είναι επικίνδυνα εκεί». Για πολλούς, η χώρα παραμένει συνδεδεμένη με την εποχή του Πάμπλο Εσκομπάρ και τις ζοφερές εικόνες που αναμετέδιδαν κάποτε τα δελτία ειδήσεων. Κι όμως, η πραγματικότητα είναι διαφορετική σήμερα, παρότι οι πληγές δεν έχουν κλείσει. Οι άνθρωποι δεν θέλουν να θυμούνται ή να μιλούν για το καρτέλ του Μεντεγίν και για τα σκοτεινά χρόνια κατά τα οποία είδαν να χάνονται φίλοι και μέλη της οικογένειάς τους.
Η Κολομβία είναι μια τεράστια, πολύχρωμη χώρα που απλώνεται από τις κορυφές των Άνδεων μέχρι τις ακτές της Καραϊβικής και του Ειρηνικού, κι από τις αχανείς σαβάνες μέχρι το δάσος του Αμαζονίου. Είναι τόπος με αμέτρητες φυσικές ομορφιές, μουσικές που σε συνεπαίρνουν, γεύσεις μοναδικές και ανθρώπους που σε αγκαλιάζουν με χαμόγελο. Από τις πιο δυνατές εμπειρίες σε αυτό το οδοιπορικό των δώδεκα ημερών που μας ταξίδεψε από την Μπογκοτά και τον Αμαζόνιο έως την Καρταχένα, ήταν τα φρούτα: στην Κολομβία δοκίμασα πάνω από 15 καινούργια και μερικά, όπως η γουαναμπάνα, η πιτάγια, η γραναδίγια και η ουτσούβα, ήταν από τα καλύτερα που έχω φάει ποτέ.
Μπογκοτά, στα 2.640 μέτρα
Η πρώτη ανάσα σε ξαφνιάζει: Ο αέρας είναι δροσερός, σχεδόν κοφτερός, και το βλέμμα σου φτάνει μακριά, μέχρι τις κορυφές που αγκαλιάζουν την πόλη. Η πρωτεύουσα της Κολομβίας είναι χτισμένη σε υψόμετρο 2.640 μ., κι αυτό της δίνει μια ιδιαίτερη ατμόσφαιρα. Εμείς μείναμε μόνο ένα βράδυ όταν φτάσαμε, και άλλο ένα πριν φύγουμε – πολύ λίγο για να τη γνωρίσουμε, αλλά αρκετό για να μας αφήσει μια δυνατή πρώτη αίσθηση. Διαλέξαμε το W Bogota: καλή επιλογή για ζωντάνια και νεανικό vibe, που ταιριάζει στη διάθεση της πόλης.
Η Κολομβία είναι ένας τόπος με αμέτρητες φυσικές ομορφιές, μουσικές που σε συνεπαίρνουν, γεύσεις μοναδικές και ανθρώπους που σε αγκαλιάζουν με χαμόγελο.
Η ψυχή της Μπογκοτά βρίσκεται στο ιστορικό κέντρο, τη Λα Καντελάρια: στενά πλακόστρωτα δρομάκια, αποικιακά σπίτια με μπαλκόνια γεμάτα λουλούδια, πολύχρωμοι τοίχοι με γκράφιτι που αφηγούνται ιστορίες. Εκεί βρίσκεται και το Μουσείο Μποτέρο, αφιερωμένο στον πιο διάσημο καλλιτέχνη της χώρας, με τις χαρακτηριστικές «γεμάτες» φιγούρες. Αξίζει επίσης να ανεβείτε με το τελεφερίκ στο Μονσεράτε: Η πόλη απλώνεται μπροστά σας σαν χάρτης από φώτα, με τις Άνδεις στο βάθος να θυμίζουν ότι εδώ η φύση και η μητρόπολη ζουν πλάι πλάι. Το Μουσείο Χρυσού –με τη μεγαλύτερη συλλογή προκολομβιανών χρυσών αντικειμένων στον κόσμο– είναι μια εμπειρία που δεν πρέπει να χάσετε.
Αμαζόνιος, εμπειρία ζωής
Από την Μπογκοτά βρεθήκαμε αεροπορικώς σε λιγότερο από δύο ώρες σε έναν άλλο κόσμο: τον Αμαζόνιο. Στη Λετίσια, την πόλη στα σύνορα Κολομβίας, Περού και Βραζιλίας, όλα αλλάζουν. Ο αέρας είναι υγρός και πυκνός, το πράσινο απλώνεται παντού. Από την πρώτη στιγμή της άφιξής σου καταλαβαίνεις ότι οι ρυθμοί είναι διαφορετικοί.
Με μια παραδοσιακή βάρκα, πλέοντας για μιάμιση ώρα στο ποτάμι, μέσα στη ζούγκλα, φτάσαμε στο Calanoa Amazonas, έναν χώρο φιλοξενίας όπου οι ταξιδιώτες συναντούν τη φύση με σεβασμό.
Δημιούργημα του Κολομβιανού καλλιτέχνη και αρχιτέκτονα Ντιέγκο Σαμπέρ και της γυναίκας του, Μαρλέν, βραβεύεται σχεδόν κάθε χρόνο από το Condé Nast Traveller, είναι χτισμένο με φυσικά υλικά και σχεδιασμένο με τέτοιον τρόπο ώστε να «αναπνέει» μαζί με το περιβάλλον.
«Ήρθα στη ζούγκλα για να ζήσω σε βάθος. Το Calanoa είναι ένα εργαστήριο ζωής στον Αμαζόνιο· μια πρωτοβουλία προστασίας του δάσους και των ανθρώπων του, αλλά και ένας τόπος δημιουργίας μέσα από την τέχνη και τη φύση», έχει δηλώσει χαρακτηριστικά ο Σαμπέρ.
Οι μέρες εδώ κυλούν με βόλτες με κανό, περιπάτους στη ζούγκλα, παρατήρηση πουλιών και αναζήτηση των μοναδικών στον κόσμο ροζ δελφινιών. Το πιο ενδιαφέρον κομμάτι είναι η επαφή με τις τοπικές κοινότητες, όπως στο χωριό Μοκάγουα, όπου οι κάτοικοι έχουν οργανώσει συλλογικά δραστηριότητες και ξενώνες, κρατώντας ζωντανές τις παραδόσεις τους αλλά και δημιουργώντας ένα μοντέλο βιώσιμης ανάπτυξης.
Καρταχένα: Φρούτα, μουσική και χορός
H Καρταχένα, η παραθαλάσσια πόλη στο βόρειο άκρο της χώρας, που το λιμάνι της βλέπει στη θάλασσα της Καραϊβικής, απέχει περίπου 1.000 χλμ. από την Μπογκοτά και διεκδικεί –όχι άδικα– τον άτυπο τίτλο της πιο «χαρούμενης» πόλης της χώρας: αποικιακή αρχιτεκτονική, γεύσεις που συναρπάζουν με φρούτα και λαχανικά που δεν είχαμε ξαναδοκιμάσει, μουσική που δεν σταματά ποτέ. Στην παλιά πόλη και στη ζωντανή γειτονιά Γετσεμανί, ο χορός και η σάλσα σε παρασύρουν· εμείς βρεθήκαμε να χορεύουμε μαζί με ντόπιους στο Donde Fidel και σε μικρές πλατείες με καλλιτέχνες του δρόμου.
«Η Καρταχένα είναι ένας μοναδικός συνδυασμός λατινικών, αφρικανικών και ευρωπαϊκών επιρροών· ένας προορισμός παγκόσμιας φήμης, που όμως παραμένει αυθεντικά ζωντανός. Έχει εξαιρετική γαστρονομία, έντονη νυχτερινή ζωή, φεστιβάλ διεθνούς κύρους και πάντα κάτι καινούργιο να ανακαλύψεις», μας είπε η Πόρσια Χαρτ, ιδρύτρια της εταιρείας Hart Hospitality και της ένωσης Nuestra Cartagena για τη βιώσιμη ανάπτυξη της πόλης.
Στο Γετσεμανί περπατήσαμε σε δρόμους γεμάτους street art και σε πλατείες που το βράδυ γίνονται σκηνές με μουσική και χορό. Μπήκαμε σε μικρά, πολύχρωμα μπαρ, αγοράσαμε έναν πίνακα ζωγραφικής από τον πάγκο ενός πλανόδιου καλλιτέχνη και καταλήξαμε στο εστιατόριο Salón Tropical, όπου δοκιμάσαμε ίσως το καλύτερο ψάρι του ταξιδιού.
Από εκεί συνεχίσαμε για τα νησιά της Καραϊβικής. Στο Κορόνα απολαύσαμε την ονειρική λευκή παραλία και την ηρεμία στις καλύβες πάνω στην άμμο. Στα νησιά Ροσάριο νοικιάσαμε σκάφος, σταματούσαμε σε μικρά κολπάκια, κολυμπούσαμε στα κρυστάλλινα νερά και έπειτα φεύγαμε για τον επόμενο προορισμό. Τέλος, στο νησί Τιέρα Μπόμπα βρεθήκαμε στο Blue Apple Beach, ένα μπουτίκ beach club χαλαρής πολυτέλειας με εξαιρετική κουζίνα από τον σεφ Πέδρο Μοσκέδα, ήδη στον Michelin Hotel Guide 2025.
Μεντεγίν, η «πόλη της αιώνιας άνοιξης»
Χτισμένο σε μια στενή κοιλάδα των Άνδεων, σε υψόμετρο 1.500 μ., ανάμεσα στα ψηλά βουνά και στην πυκνή βλάστηση, το Μεντεγίν σού δίνει από την πρώτη στιγμή την αίσθηση του πόσο «πράσινο» είναι. Ο καλός καιρός που έχει όλο τον χρόνο τού έχει χαρίσει το προσωνύμιο «πόλη της αιώνιας άνοιξης», ενώ σήμερα θεωρείται η πιο μοντέρνα και δυναμική πόλη της Λατινικής Αμερικής.
Τη νύχτα οι ουρανοξύστες μοιάζουν να κρέμονται από ψηλά μέσα στη ζούγκλα. Παρά τη σύγχρονη εικόνα, οι μνήμες από την εποχή του Εσκομπάρ παραμένουν ακόμη νωπές. Ο Αντρές, ανιψιός φίλου μας που μας ξεναγεί, μας λέει πόσο τον ενοχλεί που οι τουρίστες έχουν θεοποιήσει τον Εσκομπάρ μέσα από τις ταινίες και τις σειρές. «Σκότωσε πάρα πολλούς ανθρώπους, ολόκληρες οικογένειες. Ήταν μια πολύ δύσκολη εποχή για εμάς», μας εξομολογείται.
Τη νύχτα οι ουρανοξύστες του Μεντεγίν μοιάζουν να κρέμονται από ψηλά μέσα στη ζούγκλα. Παρά τη σύγχρονη εικόνα, οι μνήμες από την εποχή του Εσκομπάρ παραμένουν ακόμη νωπές.
Η πρώτη μας στάση είναι η Κομούνα 13, το σύμβολο αναγέννησης της πόλης. Στη δεκαετία του 1990 ήταν το επίκεντρο της βίας των καρτέλ. Σε έναν δρόμο υπάρχουν ακόμα φωτογραφίες όσων σκοτώθηκαν από τις συμμορίες. Τότε η περιοχή είχε τη φήμη της πιο επικίνδυνης γειτονιάς του κόσμου. Σήμερα, χάρη στις κοινότητες και στην τέχνη, έχει αλλάξει εντελώς πρόσωπο. Πολύχρωμα murals, τεράστια γλυπτά, street performances και χοροί στους δρόμους δημιουργούν μια ζωντανή ατμόσφαιρα. Η εγκατάσταση κυλιόμενων κλιμάκων που φτάνουν μέχρι τα τελευταία σπίτια στα βουνά έδωσε πρόσβαση και νέα ζωή στην περιοχή, που πλέον είναι ένα από τα πιο δημοφιλή τουριστικά αξιοθέατα.
Άλλη εμβληματική στάση είναι η πλατεία Μποτέρο, μπροστά από το Μουσείο της Αντιόχειας. Η πλατεία είναι γεμάτη με τα εντυπωσιακά γλυπτά του Φερνάντο Μποτέρο, ενώ το μουσείο στεγάζει τη μεγαλύτερη συλλογή έργων του. Ο ίδιος δώρισε πολλά δύο χρόνια πριν πεθάνει, αφήνοντας ως παρακαταθήκη την καλλιτεχνική του κληρονομιά. Το κτίριο, όμορφο με εσωτερικές αυλές, φιλοξενεί επίσης ενδιαφέρουσες συλλογές σύγχρονων Κολομβιανών εικαστικών.
Μόλις δύο ώρες έξω από το Μεντεγίν βρίσκεται το εντυπωσιακό βραχώδες βουνό Ελ Πενιόλ. Μετά από ανάβαση 740 σκαλοπατιών φτάνουμε στην κορυφή, όπου απλώνεται μπροστά μας η μαγευτική θέα στη λίμνη Γουαταπέ, με τα νησάκια και τα φιόρδ να σχηματίζουν ένα τοπίο σαν ζωγραφιά.
Στις όχθες της λίμνης, το ομώνυμο χωριό είναι γνωστό για τα πολύχρωμα σπίτια του και τα γραφικά στενά δρομάκια που μοιάζουν με σκηνικό παραμυθιού. Οι άνθρωποι είναι χαμογελαστοί και ζεστοί· βρεθήκαμε, κατά τύχη, σε ένα τοπικό φεστιβάλ, όπου μας κέρασαν πλατάνας (είδος μπανάνας) με τυρί, ένα παραδοσιακό κέρασμα που απογειώνει τη γεύση με την απλότητά του. Η ίδια η διαδρομή έως εκεί, μέσα από τροπική βλάστηση και ορεινά τοπία, είναι από μόνη της μια εμπειρία.
Στον άξονα του καφέ
Στην τελευταία στάση του ταξιδιού μας, πετάξαμε με μια σύντομη πτήση από το Μεντεγίν προς τον Άξονα του Καφέ, όπως είναι γνωστή η περιοχή που συγκεντρώνει τις φυτείες. Προσγειωθήκαμε στην Περέιρα (εναλλακτικά, 4 ώρες οδικώς) και από εκεί ξεκίνησε η γνωριμία μας με τον κόσμο του κολομβιανού καφέ. Μείναμε στο Hacienda Bambusa, το ξενοδοχείο-φάρμα που ενέπνευσε και το σπίτι της ταινίας Encanto (2021) της Ντίσνεϊ. Χτισμένο στην καρδιά των φυτειών, μέσα σε ένα τοπίο με ποτάμια και τροπική βλάστηση, σου δίνει την αίσθηση πως βρίσκεσαι σε έναν παράδεισο ηρεμίας και αυθεντικότητας.
Από τις πιο δυνατές εμπειρίες μας ήταν η επίσκεψη στη φάρμα Σαν Αλμπέρτο, που παράγει τον πιο πολυβραβευμένο καφέ της Κολομβίας. Εκεί μας υποδέχθηκε ο Κριστιάν. Μας έδειξε βήμα βήμα τη διαδικασία παραγωγής και στη συνέχεια μας σέρβιρε τον καφέ σε γυάλινο ποτήρι – «όπως το κρασί», όπως είπε, «για να φαίνεται το χρώμα». Ο καφές είχε άρωμα σοκολάτας και βατόμουρου.
Στην Κολομβία παράγουν σχεδόν αποκλειστικά Arabica. Σε αντίθεση με τον Robusta, που έχει περισσότερη καφεΐνη (περίπου 2%), ο Arabica έχει κάτω από 1%. Είναι πιο απαλός, πιο φρουτώδης και αρωματικός, αλλά και πιο ακριβός στην παραγωγή. Η φάρμα βρίσκεται σε υψόμετρο 1.800 μ., όπου οι κόκκοι αναπτύσσουν πιο σύνθετα αρώματα. Δεν χρησιμοποιούν χημικά· αντ’ αυτών φυτεύουν είδη όπως ιβίσκους, που λειτουργούν ως φυσικά φίλτρα, μια τεχνική εμπνευσμένη από τους Γάλλους οινοπαραγωγούς. Η διαδικασία είναι απολύτως χειροποίητη: οι κόκκοι μαζεύονται μόνο όταν κοκκινίσουν, ένας ένας με το χέρι, και περνούν από πέντε στάδια διαλογής ώστε να μείνουν μόνο οι καλύτεροι.
Στη φάρμα μάθαμε πως ο καφές που στην Ευρώπη ονομάζουμε «καλό», επειδή είναι σκούρος και βαρύς, εδώ δεν θεωρείται ποιοτικός. Πρόκειται για «καμένο» καφέ, που έχει χάσει τα αρώματά του. Ο πραγματικά καλός είναι πιο απαλός, πιο φρουτώδης και αρωματικός. Όπως μας είπε ο Κριστιάν: «Ο καλός καφές δεν χρειάζεται ζάχαρη και ο κακός δεν την αξίζει». Η εμπειρία μας ολοκληρώθηκε με τρίωρη γευστική δοκιμή, που θύμιζε γευσιγνωσία κρασιού ή ελαιολάδου. Φυσικά αγοράσαμε κόκκους και για το σπίτι, που μας τους άλεσαν επιτόπου.
Από εκεί συνεχίσαμε προς το χωριό Σαλέντο και την κοιλάδα Κοκόρα, τοπία που επίσης αποτέλεσαν έμπνευση για την ταινία Encanto. Σε μια συγκλονιστική διαδρομή, περάσαμε από ποτάμια όπου κολυμπούσαν ντόπιοι, ακούσαμε το βουητό του νερού, είδαμε γύρω μας πυκνή βλάστηση και τα τεράστια φοινικόδεντρα της περιοχής, που θεωρούνται το εθνικό δέντρο της Κολομβίας. Πρόκειται για τα ψηλότερα φοινικοειδή στον κόσμο, καθώς φτάνουν μέχρι τα 80 μέτρα και ζουν έως και 200 χρόνια. Στο γραφικό Σαλέντο των περίπου 7.000 κατοίκων, με τα πολύχρωμα σπιτάκια και τις γεμάτες ζωή πλατείες, σταματήσαμε για καφέ και βόλτα. Αν και δεν διανυκτερεύσαμε, θα το προτείναμε ανεπιφύλακτα για τουλάχιστον ένα βράδυ· άλλωστε, ήταν χωρίς αμφιβολία το πιο όμορφο χωριό που συναντήσαμε σε αυτό το πολύ όμορφο ταξίδι σε μια τόσο παρεξηγημένη χώρα.
Σημειωματάριο
Φαγητό
Στην Μπογκοτά
Αndrés Carne de Res: Θρυλικό, πολύχρωμο, γεμάτο μουσική και χορό – δεν είναι απλώς εστιατόριο, αλλά εμπειρία.
Leo: Aπό τα καλύτερα εστιατόρια της Λατινικής Αμερικής, με μενού-ταξίδι σε γεύσεις της χώρας.
El Aquelarre: Μποέμ στέκι με έντονο χαρακτήρα και δημιουργικές γεύσεις, στο ιστορικό κέντρο.
Uro: Κορυφαίο αργεντίνικο εστιατόριο, διάσημο για το κρέας του.
Στην Καρταχένα
Salón Tropical: Για φρέσκο ψάρι και θαλασσινά. Fusion γεύσεις, μια μείξη περουβιανής, καταλανικής και γαλλικής κουζίνας.
Carmen: Από τις γαστρονομικές εμπειρίες που δεν πρέπει να χάσετε, είτε για γεύμα είτε για δείπνο. Το εστιατόριο είναι γνωστό για τις κοπές του και προσφέρει δημιουργική κουζίνα υψηλού επιπέδου σε έναν πολύ ωραίο χώρο.
La Mulata: Απίθανο παραδοσιακό φαγητό με καταπληκτικά κοκτέιλ και αυθεντική ατμόσφαιρα.
Celele: Γεύσεις από την Καραϊβική σε πολύ όμορφο περιβάλλον.
Στο Μεντεγίν
Sambombi Bistró Local: Φροντίστε εγκαίρως για την κράτησή σας και ζητήστε τραπέζι στον κεντρικό χώρο. Πολύ δυνατό στα λαχανικά, με πρώτη ύλη που κάνει τη διαφορά.
Ocio/Oci.mde: Από τα πιο γνωστά fine dining της πόλης, με σύγχρονη προσέγγιση και δημιουργικό μενού. Απαραίτητη η έγκαιρη κράτηση.
Gabo.mde: Μικρό και ατμοσφαιρικό, με signature πιάτα που φέρουν έντονα την υπογραφή του σεφ.
Brutal: Νεανικό και μοντέρνο, με έντονη ενέργεια και μια πιο «ατίθαση» μαγειρική προσέγγιση.
Καφές & πορτό
Στην Καρταχένα
Townhouse Boutique Art Hotel Rooftop: Για δροσερά κοκτέιλ με θέα στην παλιά πόλη.
Members Only: Τζαζ μπαρ εντός του μπουτίκ ξενοδοχείου Townhouse. Ανοιχτό μόνο Πέμπτη, Παρασκευή και Σάββατο.
El Barón: Από τα καλύτερα κοκτέιλ μπαρ δίπλα στην πλατεία του Σαν Πέδρο, ό,τι πρέπει για χάζι.
Donde Fidel Salsa Bar: Παραδοσιακό μπαρ, διακοσμημένο με φωτογραφίες στους τοίχους. Ξεσηκωτική σάλσα μουσική από τις έξι το απόγευμα.
Havana Club: Θρυλικό μπαρ της Καρταχένα, με ζωντανή σάλσα και εκρηκτική ατμόσφαιρα.
Alquímico: Από τα πιο διάσημα μπαρ στη Λατινική Αμερική· τρεις όροφοι, διαφορετικές μουσικές και κοκτέιλ-εμπειρία.
Αγορές
Στην Μπογκοτά
St. Dom: Κολομβιανοί σχεδιαστές, μαγιό και αξεσουάρ.
Casa Précis: Φιλοξενεί πάνω από 25 νέους Κολομβιανούς δημιουργούς σε έναν καλόγουστο καλλιτεχνικό χώρο.
Ba Hué: Concept store-καφέ με high-fashion μάρκες και ωραία ατμόσφαιρα.
Στο Μεντεγίν
Andrea Landa: Δερμάτινα με πολύ ιδιαίτερο ντιζάιν, για όσους εκτιμούν τη χειροποίητη λεπτομέρεια, στη γειτονιά Ελ Πομπλάδο.
Makena: Έργα ντόπιων σχεδιαστών, με συλλογές που συνδυάζουν παράδοση και μοντέρνο ύφος, στη γειτονιά Ελ Πομπλάδο.
El Tesoro Mall: Το πιο μεγάλο εμπορικό κέντρο της πόλης, χτισμένο ψηλά στο βουνό και περιτριγυρισμένο από δάσος. Εδώ θα βρείτε όλους τους σημαντικούς Κολομβιανούς δημιουργούς αλλά και διεθνή brands. Είναι και το μέρος που προτιμούν οι ντόπιοι για ψώνια.
Στην Καρταχένα
Lucy Jewelry: Οικογενειακό κατάστημα, που εμπορεύεται σμαράγδια και κοσμήματα σε ιδιαίτερα σχέδια.
La Serrezuela: Ένα από τα πιο όμορφα εμπορικά κέντρα στον κόσμο, στεγάζεται μέσα σε παλιά αρένα ταυρομαχιών.
St. Dom: Μπουτίκ με high-end ενδύματα από τοπικούς σχεδιαστές, έχει και «αδελφάκι» στην Μπογκοτά.
Αν βρεθείτε στον Αμαζόνιο
Το Calanoa Amazonas είναι από τα καλύτερα resorts στον Αμαζόνιο και μπορείτε να κανονίσετε τα πάντα με αυτούς για τη μεταφορά σας και για τις δραστηριότητες της επιλογής σας. Διαθέτει μόνο εννέα καλύβες, συνεπώς χρειάζεται έγκαιρη κράτηση. Αξίζει να δοκιμάσετε το παραδοσιακό μασάζ με βότανα από θεραπευτή της κοινότητας.
Σχεδόν κανείς δεν μιλάει αγγλικά· κλείστε αγγλόφωνο οδηγό. Εμείς είχαμε τον Ramiro Romania Perez (WhatsApp τηλ. +57 310 5573228).
Για διαμονή και δραστηριότητες στους ξενώνες της κοινότητας Μοκάγουα ή στη ζούγκλα (με πολύ βασικές παροχές), επικοινωνήστε με τον Bartolomé Moran στο
τηλ. +57 323 6887511.
Μέσα στη ζούγκλα δεν λειτουργούν οι πιστωτικές και χρεωστικές κάρτες – πρέπει να έχετε μετρητά σε τοπικό νόμισμα.
