Ενα αγόρι και ένα κορίτσι που θρηνούν αγαπημένα τους πρόσωπα. Ένας σαραντάρης λούζερ με απωθημένο το ποδόσφαιρο. Μια οικογένεια ταξιδιωτών που ψάχνουν την «αυθεντική εμπειρία». Παιδιά και έφηβοι που βιώνουν καθοριστικές εμπειρίες ενηλικίωσης. Και ένα βαμπίρ διαφορετικό από αυτά που έχουμε συνηθίσει. Οι ήρωες των ελληνικών ταινιών μικρού μήκους της φετινής εσοδείας είναι πολύπλευροι και συχνά αξιαγάπητοι, οι δημιουργοί τους είναι κινηματογραφικά ταλέντα εν τη γενέσει τους, η ματιά τους είναι καθαρή και τολμηρή. Οι θεματικές που απασχολούν τους μικρομηκάδες τα τελευταία χρόνια είναι σύγχρονες, φλέγουσες και εναρμονισμένες με τις διεθνείς τάσεις· ακόμα και τα πιο παραδοσιακά ζητήματα προσεγγίζονται μέσα από νέες φόρμες, ένα ευρύτερο κοινό έχει αρχίσει να τους αναγνωρίζει, όχι μόνο μέσα από τα φεστιβάλ, εγχώρια και διεθνή, αλλά και από την προβολή των ταινιών τους στις πλατφόρμες streaming. Και το Εθνικό Διαγωνιστικό του 48ου Διεθνούς Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους Δράμας, με τριάντα πέντε ταινίες να διαγωνίζονται για τον Χρυσό Αλέξανδρο και τα υπόλοιπα βραβεία του προγράμματος, μοιάζει πιο ενδιαφέρον από ποτέ.
«Το 2025 είναι μια φανταστική χρονιά για την ελληνική μικρού μήκους ταινία». Έτσι σχολιάζει τη φετινή παραγωγή ο νέος καλλιτεχνικός διευθυντής του φεστιβάλ και επικεφαλής του Εθνικού Διαγωνιστικού προγράμματος, Γιώργος Αγγελόπουλος. Τι αντιπροσωπεύει όμως το μικρού μήκους φορμά για τους ίδιους τους δημιουργούς; Είναι ένας αναγκαίος τρόπος εξάσκησης πριν από το πέρασμα στη μεγάλου μήκους ή στην τηλεόραση; Μια ξεχωριστή φόρμα με δικούς της κώδικες; Ένα διαφορετικό μέσο για να λένε ιστορίες; Όλα αυτά μαζί ή κάτι άλλο; «Είναι ένα ξεχωριστό αφηγηματικό φορμά, με αμέτρητους τρόπους να το προσεγγίσεις. Προσωπικά με γοητεύει, γιατί μοιάζει πιο κοντά στη λογική του διηγήματος», απαντά ο Κωστής Θεοδοσόπουλος, σκηνοθέτης της ταινίας Αυτός που κάποτε υπήρχε. «Έχει τους δικούς του ρυθμούς και κανόνες, σου επιτρέπει να είσαι πιο τολμηρός, να πειραματιστείς, να ρισκάρεις», συμπληρώνει ο Σταύρος Πετρόπουλος, σκηνοθέτης του Pirateland, πρότζεκτ το οποίο μάλιστα αναπτύσσεται αυτή την περίοδο σε μεγάλου μήκους. «Είναι ταινίες που φτιάχνουν παρέες. Κανείς δεν ζει, δυστυχώς, μόνο από τις μικρού μήκους, οπότε οι περισσότεροι που ασχολούνται το κάνουν γιατί αγαπούν τη δουλειά τους», αναφέρει η Σελήνη Παπαγεωργίου, σκηνοθέτρια της ταινίας Η μέρα που γίναμε ήρωες.
«Η μικρού μήκους ταινία είναι τόσο αγαπητή γιατί προσεγγίζει την προφορική αφήγηση μιας ιστορίας που διηγούμαστε στις παρέες μας: ένα όνειρο που είδαμε, μια ανάμνηση από το περασμένο καλοκαίρι. Δοκιμάζεις τεχνικές, κάνεις λάθη, μαθαίνεις να κρατάς την ψυχραιμία σου, επιλέγεις συνεργάτες που δουλεύετε μαζί μια ζωή, κερδίζεις όλη την εμπειρία που θα σε βοηθήσει αργότερα. Είναι συχνά το πιο σίγουρο βήμα –αλλά όχι το μόνο– αν θες να κάνεις μια μεγάλου μήκους ταινία», προσθέτει ο Αλέξανδρος Χαντζής, σκηνοθέτης του Φούιτ, για να καταλήξει: «Οι μικρού μήκους ταινίες έχουν το χαρακτηριστικό να αποτελούν την καθαρή εικόνα των θεματικών που απασχολούν την εκάστοτε γενιά».
«Οι μικρού μήκους ταινίες έχουν το χαρακτηριστικό να αποτελούν την καθαρή εικόνα των θεματικών που απασχολούν την εκάστοτε γενιά». -Αλέξανδρος Χαντζής, σκηνοθέτης
Αν συγκρίνουμε τις θεματικές με τις οποίες ασχολούνται οι Έλληνες μικρομηκάδες με τις συμμετοχές του Διεθνούς Διαγωνιστικού, τι συμπεράσματα βγαίνουν; «Υπάρχουν μερικές κοινές τάσεις, όπως, για παράδειγμα, η επιστροφή στο παρελθόν και γενικότερα οι αναμνήσεις και η επαναδιατύπωσή τους, όχι απαραίτητα με διάθεση νοσταλγίας, αλλά και τραύματος. Η διαφορετικότητα επίσης απασχολεί σταθερά τα τελευταία χρόνια τους δημιουργούς, αν και φέτος, τουλάχιστον όσον αφορά τις ελληνικές συμμετοχές, προσεγγίζεται με τη μορφή ανοίκειων ή μυθολογικών προεκτάσεων. Φυσικά οι ταινίες κάθε χρονιάς δίνουν και το στίγμα της επικαιρότητας, όπως στην περίπτωση των διεθνών προγραμμάτων με ταινίες για τη γενοκτονία στην Παλαιστίνη και τον πόλεμο στην Ουκρανία, αλλά και εγχώρια με ταινίες για τη διαφθορά, τον υπερτουρισμό, την άνοδο της ακροδεξιάς κ.ά.», εξηγεί ο Γιώργος Αγγελόπουλος. Οι τάσεις αυτές υπογραμμίζονται, εξάλλου, και στα βραβεία των τελευταίων ετών, τόσο στη Δράμα όσο και στο τμήμα «Ελληνικές Μικρές Ιστορίες» στις Νύχτες Πρεμιέρας, το οποίο παραδοσιακά ακολουθεί τον Οκτώβριο στην Αθήνα (μέχρι την ώρα που γραφόταν το κείμενο, το 31ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας δεν είχε ανακοινώσει ακόμα το φετινό του πρόγραμμα).
Μικρομηκάς στην Ελλάδα
Το να κάνεις κινηματογράφο στην Ελλάδα των περιορισμένων χρηματοδοτήσεων και των αλλεπάλληλων εμποδίων είναι ένα σπορ για λίγους παθιασμένους. Αλλάζει κάτι στο τοπίο ή η ορατότητα παραμένει μηδενική, όπως διατείνεται και η ομώνυμη πρόσφατη συλλογικότητα των Ελλήνων κινηματογραφιστών, ηθοποιών και λοιπών επαγγελματιών του χώρου που επιχειρεί να φέρει τους φορείς και τους θεσμούς προ των ευθυνών τους, θέτοντας όλα τα ζητήματα και τις δυσκολίες που μαστίζουν τον κλάδο και διεκδικώντας ένα σαφές πλαίσιο που να στηρίζει έμπρακτα την κινηματογραφική παραγωγή; «Πρέπει να παραμείνει η αυθεντικότητα και η αλήθεια των δημιουργών γνήσια και ανέπαφη, και να μην καταλήξουμε να κάνουμε ταινίες με σκοπό την αναγνώριση ή τα βραβεία σε ένα ολοένα και πιο ανταγωνιστικό περιβάλλον», επισημαίνει η Λία Τσάλτα, σκηνοθέτρια της ταινίας Το τίποτα και τα πάντα.
«Είναι πολύ δύσκολο να κάνεις ταινίες στην Ελλάδα ενώ ταυτόχρονα πρέπει να βιοποριστείς. Το έχουμε συνέχεια στο μυαλό μας και μας τρώει λίγο λίγο. Ξέρεις πως αυτό που γράφεις στην καλύτερη περίπτωση, αν πάρει χρηματοδότηση, θα είναι μια διαδικασία που κρατάει τρία τέσσερα χρόνια. Είναι μια δέσμευση και πρέπει να θες πολύ να κάνεις τη συγκεκριμένη ταινία για να μείνεις μαζί της για τόσο μεγάλο διάστημα», συμπληρώνει η Γεύη Δημητρακοπούλου, σκηνοθέτρια της ταινίας Μίτση, ενώ δεν παραλείπει να αναφερθεί και στον σεξισμό της βιομηχανίας: «Αν είσαι γυναίκα, θηλυκότητα, queer άτομο, είναι ακόμα πιο δύσκολο. Έχει συμβεί να ρωτάω ευθέως εταιρείες παραγωγής “γιατί δεν μου δίνεις κάτι πιο μεγάλο, αφού βλέπεις πως ό,τι σου κάνω είναι καλό;” και η απάντηση να είναι: “Δεν μπορώ να σε παρουσιάσω στον πελάτη, δεν θα σου έχουν εμπιστοσύνη επειδή είσαι γυναίκα”». Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφερθεί ότι στο φετινό Εθνικό Διαγωνιστικό συμμετέχουν δεκατρείς γυναίκες και ένα non-binary άτομο. Ο Νεριτάν Ζιντζιρία, σκηνοθέτης του Noi, συνοψίζει: «Η απαιτούμενη υπευθυνότητα από τους δημιουργούς είναι εκεί – από τους ιθύνοντες των χρηματοδοτικών απουσιάζει. Είμαστε όμως αποτέλεσμα της επιμονής και της υπομονής μας, και όσο και να δυσκολεύει η πραγματικότητα, θα συνεχίζουμε να ελπίζουμε».
Το παρόν και το μέλλον του θεσμού
Μετά την παύση του Γιάννη Σακαρίδη από το τιμόνι της Δράμας, πριν από μερικούς μήνες, τη συνακόλουθη αποχώρηση και άλλων συνεργατών του φεστιβάλ από κομβικά πόστα και τις δυσοίωνες προβλέψεις για το μέλλον του θεσμού, η ανάληψη καθηκόντων από τον Γιώργο Αγγελόπουλο φαντάζει ελπιδοφόρα και ο ρόλος του, εκτός από αμιγώς καλλιτεχνικός και θεσμικός, φαίνεται πως θα είναι και «ενωτικός». Ο ίδιος σχολιάζει σχετικά: «Διαδέχομαι μια κατάσταση που προκαλεί αμηχανία, αλλά οι προθέσεις μου για τη βελτίωση του κινηματογραφικού χώρου και οι αξίες τις οποίες θεωρώ σημαντικές, είναι γνωστές στην κινηματογραφική κοινότητα από τη θητεία μου στο Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου. Οπότε είχα πίστη στην ενότητα του χώρου και είμαι ευγνώμων για την εμπιστοσύνη που έδειξε στο πρόσωπό μου. Το σίγουρο είναι ότι θα κάνω το καλύτερο δυνατό για να εξελιχθεί ο θεσμός και πιστεύω πως και η διοίκηση μοιράζεται την ίδια επιθυμία».
Το 48ο Διεθνές Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους Δράμας θα διεξαχθεί από τις 8 έως τις 14 Σεπτεμβρίου. Όλες οι ταινίες θα είναι διαθέσιμες δωρεάν στην πλατφόρμα του φεστιβάλ. Περισσότερα στο drama filmfestival.gr
Pirateland
Σταύρος Πετρόπουλος
Στο Pirateland, σε σενάριο Γιώργου Τελτζίδη, που συμμετέχει επίσης και στο φετινό Διεθνές Διαγωνιστικό της Δράμας, έχοντας ήδη προβληθεί σε Tribeca και Clermont-Ferrand, μια οικογένεια Νορβηγών καταφθάνει στο τέλος της τουριστικής σεζόν σε μια πανσιόν στην Κρήτη, διεκδικώντας από τους Έλληνες οικοδεσπότες μια αυθεντική εμπειρία πειρατικής βίας. Η ταινία είναι, μεταξύ άλλων, μια αστεία σάτιρα του μύθου του ελληνικού καλοκαιριού και του υπερτουρισμού, η οποία διαθέτει μερικές έντονα weird πινελιές και μια κορύφωση που φέρνει στο μυαλό ακόμα και το Funny Games του Χάνεκε. Πόσο έχουν, πλέον, «χωνέψει» οι δημιουργοί της νέας γενιάς τις επιρροές από το Greek weird wave; «Το ρεύμα αυτό άνοιξε έναν δρόμο: μας έδειξε ότι μπορούμε να μιλήσουμε για την ελληνική πραγματικότητα όχι με ρεαλισμό, αλλά με αλληγορία, με παραξενιά, με χιούμορ που φλερτάρει με το σκοτάδι. Αυτή η ελευθερία έχει επηρεάσει σίγουρα πολλούς νεότερους δημιουργούς και εμένα τον ίδιο», σχολιάζει ο Σταύρος Πετρόπουλος, του οποίου η προηγούμενη ταινία (Μικροβίωμα) επίσης είχε ταξιδέψει εκτός συνόρων, στο Φεστιβάλ του Σεράγεβο και σε άλλες διοργανώσεις. «Ίσως βέβαια στη σημερινή Ελλάδα να υπάρχει περισσότερη βιτρίνα, περισσότερη ψευδαίσθηση ανάπτυξης, κάτι που πιστεύω ότι φέρνει με τη σειρά του νέες αφηγήσεις και εργαλεία, και σίγουρα ακόμα περισσότερο χώρο για χιούμορ και αυτοσαρκασμό».
Η ταινία του Πετρόπουλου εκτυλίσσεται σε μερικά από τα πιο ινσταγκραμικά τοπία της Κρήτης, όπως το Σεϊτάν Λιμάνι, η Γραμβούσα και ο Μπάλος, μέρη που, ως συλλογική εικονογραφία, τα έχουμε συνηθίσει να κατακλύζονται από κόσμο, ενώ εδώ είναι κινηματογραφημένα στην απόλυτη off-season μοναξιά. «Μεγάλωσα στη Ζάκυνθο και κρατάω πολύ έντονες αναμνήσεις από τη μετάλλαξη του τόπου από χειμώνα σε καλοκαίρι. Τα μέρη που το καλοκαίρι έσφυζαν από τουρισμό, τον χειμώνα μετατρέπονταν σε φαντάσματα, κάτι που πάντα μου φαινόταν γοητευτικό».
Φούιτ
Αλέξανδρος Χαντζής
Στο Φούιτ, ένας άνθρωπος αόρατος γίνεται ένας από τους πιο συμπαθείς χαρακτήρες της πρόσφατης κινηματογραφικής μνήμης, μέσω προσεγμένου comic relief, χωρίς να προκαλεί τη λύπηση. Ο Σπύρος ζει στην επαρχία με την ηλικιωμένη μητέρα του και μαζί δουλεύουν ένα παλιό αναψυκτήριο. Όνειρό του είναι να παίξει στην τοπική ομάδα ποδοσφαίρου. «Αυτός ο χαρακτήρας είχε όνομα, επώνυμο κι υπήρξε για τριάντα χρόνια θείος μου. Φέρει όλα τα χαρακτηριστικά ενός ανθρώπου που προσπαθεί, αλλά δεν τα καταφέρνει. Και τέτοιοι χαρακτήρες έχουν πάντα τη συμπάθειά μου και την αγάπη μου. Οι άνθρωποι αυτοί, ιδιαίτερα μόνοι, συχνά ανάμεσα στα νεύρα και στη θλίψη τους, δεν ανήκουν ακριβώς σε καμία προφανή ευάλωτη ομάδα, κι αυτό τους κάνει αόρατους. Η πραγματική ιστορία του θείου μου δεν είχε θετική κατάληξη και μάλλον στην ταινία ήθελα να πάρω εκδίκηση από τη ζωή την ίδια, να αλλάξουμε την αφήγηση, να δημιουργήσουμε ένα εναλλακτικό τέλος», περιγράφει ο Αλέξανδρος Χαντζής, του οποίου οι προηγούμενες ταινίες (Κατάληψη, Τσέλσι-Μπαρτσελόνα) έχουν βραβευτεί στη Δράμα.
«Η καταγωγή μου είναι από δύο επαρχιακές πόλεις: το Αγρίνιο, όπου μεγάλωσα, και τα Γρεβενά, όπου πηγαίναμε στις διακοπές μας. Επειδή έχω αγαπήσει και αγαπώ ακόμα αυτούς τους τόπους, μου είναι εύκολο να τους αποτυπώσω. Γνωρίζω τους ανθρώπους τους, τις γωνιές τους, τα στραβά τους, τα στερεότυπά τους, τα κλειστά και τα ανοιχτά τους. Υποκοριστικά, ελαφρά γέλια, ψίθυροι, κοιτάγματα, όλα γίνονται στο πλαίσιο της πλάκας ή της ελαφρότητας, αλλά αυτά είναι που πληγώνουν περισσότερο».
Μίτση
Γεύη Δημητρακοπούλου
Η Μίτση, ένα 13χρονο αγοροκόριτσο, και η 7χρονη αδερφή της, Μαρία, περνούν το καλοκαίρι τους με τη γιαγιά στο χωριό. Η Μίτση αδιαθετεί για πρώτη φορά. Το έθιμο, όμως, όταν σου έρχεται για πρώτη φορά περίοδος είναι να φας ένα χαστούκι, «για να είσαι δυνατή και να μπορείς να αντέχεις τον πόνο τώρα που έγινες γυναίκα». Στην ταινία Μίτση, λοιπόν, η Γεύη Δημητρακοπούλου καταφέρνει να σχολιάσει το γυναικείο βίωμα μπλέκοντας ευφάνταστα πολλά διαφορετικά είδη σε τόσο μικρή διάρκεια: folk παραμύθι, ιστορία γυναικείας ενηλικίωσης, μεταφυσικό θρίλερ, σάτιρα για τις δοξασίες της επαρχίας. «Από μικρή ήμουν από τα παιδιά που κάθε μέρα πήγαιναν στα βιντεοκλάμπ και νοίκιαζαν ταινίες. Ήμουν γραμμένη σε τέσσερα. Τυχαία, με βάση το εξώφυλλο ή τη σύνοψη, διάλεγα ταινίες όλων των ειδών και έβλεπα δύο την ημέρα: το Ένας τραγουδιστής για τον γάμο μου και έπειτα τη Θυσία. Καθώς περνούσαν τα χρόνια, ανακάλυψα μια έλλειψη σε ιστορίες που θα ήθελα να υπάρχουν. Πού ήταν τα κορίτσια σαν εμένα; Μετά μεγάλωσα και κατανόησα τι σημαίνει να ζεις μέσα σε μια καπιταλιστική, πατριαρχική δυτική κοινωνία όπου το 99% των ταινιών ήταν γραμμένες και σκηνοθετημένες από άντρες. Όταν άρχισα να γράφω τη Μίτση, είχα μπροστά μου μια θεματική που με ενδιέφερε, δηλαδή το πώς είναι να μεγαλώνεις ως αγοροκόριτσο στην Ελλάδα και πώς οι παραδόσεις από τη μία μπορεί να είναι μια μορφή καταπίεσης, αλλά ταυτόχρονα, μέσα από ένα άλλο βλέμμα, μπορεί να μεταμορφωθούν και σε μορφές ενδυνάμωσης».
Το τίποτα και τα πάντα
Λία Τσάλτα
Στην ταινία Το τίποτα και τα πάντα, δύο γυναίκες, στις τελευταίες στιγμές της σχέσης τους, επιδίδονται σε μια τρυφερή τελετή αποχαιρετισμού, με αναφορές από τις ταινίες του Μπέργκμαν και του Ρομέρ. «Θέλησα να αναδείξω μια σχέση μεταξύ δύο γυναικών και το πώς αλληλεπιδρούν καθώς γνωρίζουν ότι η μία από τις δύο αργοπεθαίνει, χωρίς να βλέπουμε ποτέ το γιατί, εστιάζοντας σε μικρές, απλές, ανεπαίσθητες χειρονομίες, ενόσω λένε το δικό τους αντίο, εμπνεόμενη κυρίως από την προετοιμασία που πραγματοποιούμε σε ένα σώμα όταν αυτό “φύγει” και εντάσσοντάς τη σε ένα πιο καθημερινό πλαίσιο, όπως το μπάνιο ή το κόψιμο μαλλιών και νυχιών. Φροντίζουν η μία την άλλη, και αυτό συμβαίνει και με φιλικές σχέσεις και με αδελφικές», αναφέρει η Λία Τσάλτα, της οποίας οι προηγούμενες ταινίες (Το δάσος, Μάγμα) έχουν διακριθεί σε Ελλάδα και εξωτερικό. «Προτίμησα η σχέση τους να υπονοείται ως συντροφική, για να αναδειχθεί η δυσκολία του θέματος αλλά και η συνειδητοποίηση των δύο χαρακτήρων απέναντι στο εφήμερο της ζωής και στη συγκατάβαση στον θάνατο. Ακόμη κι έτσι, σίγουρα η επιλογή αυτή έγινε γιατί νιώθω ότι χρειαζόμαστε περισσότερες γυναίκες ηρωίδες στον κινηματογράφο και η πολύπλοκη γυναικεία προσωπικότητα συχνά δεν αναπαρίσταται όπως της πρέπει».
Αυτός που κάποτε υπήρξε
Κωστής Θεοδοσόπουλος
«Αν κάτι θα ήθελα σε μεγαλύτερο βαθμό, είναι περισσότερες ταινίες είδους – βέβαια, αυτή είναι μια γενικότερη έλλειψη από το ελληνικό σινεμά», σημειώνει ο Γιώργος Αγγελόπουλος για το φετινό πρόγραμμα. Το Αυτός που κάποτε υπήρξε καλύπτει αυτή την κατηγορία με ευρηματικό τρόπο, ως ένα ιδιότυπο horror που ξαναγράφει τον βαμπιρικό μύθο, εστιάζοντας στο queer-ομοερωτικό στοιχείο του, που συνήθως στις περισσότερες ταινίες με βαμπίρ υπονοείται, αλλά δεν εκδηλώνεται, επιχειρώντας μάλιστα και ένα συνολικότερο σχόλιο γι’ αυτό που θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε ως «γκέι αίμα». «Η σύνδεση ανάμεσα στον βρικόλακα και στο queer στοιχείο υπάρχει από πάντα στη λογοτεχνία και στη γοτθική παράδοση και συχνά μένει στο επίπεδο του υπαινιγμού. Αν δούμε πώς γεννήθηκε ο μύθος, τέρατα της νύχτας όπως τα βαμπίρ εμφανίζονται στις αρχές του 19ου αιώνα ως μυθοπλαστικές εκφράσεις ενός απαγορευμένου “εγώ”, κάτι που μπορούσε να φανερωθεί μόνο μεταμφιεσμένο», επιβεβαιώνει ο σκηνοθέτης Κωστής Θεοδοσόπουλος, του οποίου η προηγούμενη ταινία (Ρουζ) είχε συμμετάσχει στα Φεστιβάλ του Ρότερνταμ και του Παλμ Σπρινγκς και είχε βραβευτεί στη Δράμα. Εδώ συνυπογράφει το σενάριο με τον πρωταγωνιστή Άρη Μπαλή, που υποδύεται ένα drag βαμπίρ-stand up κωμικό. «Η αφετηρία της δικής μας ιδέας δεν ήταν η γοτθική λογοτεχνία, αλλά μια αίθουσα αιμοδοσίας στη σύγχρονη Ελλάδα και μια αληθινή εμπειρία ενός φίλου, μια ιστορία “γκέι αίματος”, όπως είπες, που επιλέξαμε να την αφηγηθούμε μέσα από το φανταστικό. Η ιδέα ενός βαμπίρ το οποίο ψαρεύει μοναχικούς άντρες μέσα από ένα drag show μάς φάνηκε πολύ ελκυστική και μέσα στο πνεύμα του genre».
Στην ταινία οι αναφορές εκτείνονται από το Only lovers left alive του Τζάρμους μέχρι τη Νορβηγία του Βεσλεμέ και η νυχτερινή Ελευσίνα έχει κινηματογραφηθεί εντυπωσιακά ως η ιδανική no man’s land. «Θέλαμε ένα location που να βρίσκεται στο περιθώριο της πόλης, όπως και τα πλάσματα της ταινίας. Ο κόλπος με τα ναυάγια, το εγκαταλελειμμένο ναυπηγείο και τα σιωπηλά τοπία της νυχτερινής Ελευσίνας μάς έδωσαν ακριβώς αυτό το περιβάλλον. Ένα μέρος χωρίς ζωή, παγωμένο μέσα στον χρόνο».
Noi
Νεριτάν Ζιντζιρία
Το Noi, ακόμα μία «διπλή» συμμετοχή σε Εθνικό και Διεθνές Διαγωνιστικό, με παγκόσμια πρεμιέρα στο Raindance του Λονδίνου, μας μεταφέρει στην ορεινή Βόρεια Ελλάδα, στα μέρη όπου συντελείται ακόμα το τελετουργικό της μετακίνησης των αλόγων σε θερμότερα βοσκοτόπια, με πλάνα που φέρνουν στο μυαλό από Παρατζάνοφ μέχρι Χαμαγκούτσι. Όταν ο μεγαλύτερος αδελφός του σκοτώνεται από το αγαπημένο του άλογο, ο μικρότερος πρέπει να αποφασίσει αν θα θανατώσει το ζώο ή θα το συγχωρέσει. «Η ταινία γεννήθηκε από ένα όνειρο – σχεδόν ολόκληρη την είδα στον ύπνο μου. Οι ιδέες έχουν μια αόριστη καταγωγή και ενδεχομένως όσα διαβάζουμε, ακούμε, αγαπάμε, να λειτουργούν ως φίλτρα που διαμορφώνουν την ευαισθησία μας και την εξοικείωση με τη φαντασία και την πρόσληψη της πραγματικότητας. Χτίζονται πέτρα πέτρα», λέει ο Νεριτάν Ζιντζιρία, του οποίου οι προηγούμενες δουλειές (Χαμομήλι, Φως εκ φωτός) συμμετείχαν και βραβεύτηκαν σε πολυάριθμα διεθνή φεστιβάλ. «Από μικρός είχα αδυναμία στους τραγωδούς και στον τρόπο που εξερευνούσαν το οντολογικό ζήτημα. Κάπως έτσι ξεκίνησα να θεμελιώνω κάθε ταινία μου θανατοκεντρικά. Από τις αρχαίες τραγωδίες οδηγήθηκα οργανικά στα δημοτικά τραγούδια: Η εθνογραφία προσφέρει έναν θαυμάσιο τρόπο να εξουδετερώσεις το “εγώ” και να εξετάσεις όλα όσα στέκονται υπερβατικά από πάνω μας και μας συνδέουν σε ένα σώμα. Μέσα από αυτά τα αρχετυπικά μοτίβα συνεχίζω να αναζητώ μια άκρη για τον κόσμο».
Η διαδρομή του πένθους είναι συχνά βουβή και μοναχική, και ένα από τα πιο εντυπωσιακά στοιχεία της ταινίας είναι το γεγονός ότι η αφήγηση και η πορεία προς την κάθαρση δεν περιλαμβάνουν λόγια και διαλόγους. «Στην αλχημική διαδικασία του μοντάζ, εκεί συμβαίνουν όλα. Σαν να αποκτά η ταινία ένα στομάχι δικό της και να ξεκινάει να απαιτεί. Ενώ λοιπόν είχαμε γυρίσει ενότητες με διαλόγους, στην πορεία νιώσαμε πως αφαιρούσαν από τη δυναμική της».
Η μέρα που γίναμε ήρωες
Σελήνη Παπαγεωργίου
Στην ταινία Η μέρα που γίναμε ήρωες, σε σενάριο της Ευδοξίας Χασάπη, τρία εννιάχρονα αψηφούν τις προειδοποιήσεις των γονιών τους και, με στόχο να γίνουν ήρωες, αποφασίζουν να βοηθήσουν τον περιθωριοποιημένο του χωριού που βρίσκουν λιπόθυμο στο δάσος. Η σκηνοθέτρια Σελήνη Παπαγεωργίου βρέθηκε μπροστά στο εξαιρετικά δύσκολο –ειδικά στην Ελλάδα της μηδενικής κινηματογραφικής και θεατρικής σχολικής εκπαίδευσης– task της εύρεσης όχι ενός, αλλά τριών ταλαντούχων παιδιών. «Δεν χρειάζεται μόνο να βρεις το παιδί που έχει ταλέντο, αλλά κι εκείνο που δεν θα ντραπεί να παίξει μπροστά σε είκοσι άτομα συνεργείου, δεν θα κοιτάει την κάμερα και θα έχει αντίληψη του τι κάνουμε ανά πάσα στιγμή. Εμείς νομίζω ήμασταν τυχεροί. Είδαμε κάποια παιδιά από σχολείο όπου κάνουν θεατρικό παιχνίδι και άλλα από γραφείο κάστινγκ. Με αυτά προσπαθήσαμε να βρούμε ποιος συνδυασμός “κουμπώνει” καλύτερα. Έτσι καταλήξαμε στους τρεις πρωταγωνιστές μας και στη συνέχεια τα παιδιά ακολούθησαν την ιστορία, με απλές εξηγήσεις – ακόμη κι αν έκαναν εκατομμύρια ερωτήσεις. Θέλει υπομονή και σίγουρα συνεργάτες που χαίρονται να δουλεύουν με παιδιά».
