Η Αζάρ Ναφίσι ήταν 31 ετών όταν ξεκίνησε η Επανάσταση στο Ιράν (1979), με διδακτορικές σπουδές στις Ηνωμένες Πολιτείες και μια θέση καθηγήτριας λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο της Τεχεράνης. Όταν αρνήθηκε να φορέσει μαντίλα, απολύθηκε. Έμεινε άλλα 18 χρόνια στο καινούργιο Ιράν του Ρουχολάχ Χομεϊνί, μέχρι που έφυγε οριστικά από τη χώρα της το 1997 και εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Αμερική, γράφοντας λίγο αργότερα το περίφημο μπεστ σέλερ Διαβάζοντας τη Λολίτα στην Τεχεράνη, μια μυθιστορηματική αυτοβιογραφία που θαυμάστηκε και επικρίθηκε πολύ, όπως ακριβώς αναμενόταν, ειδικά σε μια στιγμή (2003) που βρισκόταν στην κορύφωσή του ο «πόλεμος κατά της τρομοκρατίας», με την εισβολή των Αμερικανών στο Ιράκ. Το βιβλίο κυκλοφόρησε τότε και στα ελληνικά από τις εκδόσεις Λιβάνη, αλλά είναι σήμερα εξαντλημένο.
Η είδηση είναι ότι πλέον μπορεί κανείς να παρακολουθήσει την ιστορία της Ναφίσι στο σινεμά, με την ομώνυμη ταινία να έρχεται στις ελληνικές αίθουσες στο τέλος του μήνα. Στον πυρήνα της αφήγησης βρίσκεται η «λέσχη ανάγνωσης» που δημιουργεί η Ναφίσι στο σπίτι της στην Τεχεράνη με επτά μαθήτριές της, μαζί με τις οποίες διαβάζουν «απαγορευμένα» έργα της δυτικής λογοτεχνίας, από τη Λολίτα του Ναμπόκοφ και τον Μεγάλο Γκάτσμπι του Φιτζέραλντ μέχρι τα μυθιστορήματα του Χένρι Τζέιμς και της Τζέιν Όστιν. Εκτός από την προφανή κριτική στο καθεστώς και τη ρητορική ενδυνάμωσης για τις γυναίκες του Ιράν, μέσα από την αφήγηση της ζωής της η Ναφίσι φέρνει στο προσκήνιο τη μεγάλη δύναμη της λογοτεχνίας, τον ενωτικό και απελευθερωτικό της χαρακτήρα.
Οι γυναίκες της ιστορίας δεν διαβάζουν απλώς τα βιβλία που τους δίνει η καθηγήτριά τους, αλλά ζουν μέσα από αυτά. Σκεφτείτε τον τίτλο. Δεν διαβάζουν απλώς «τη Λολίτα στην Τεχεράνη», αλλά, όπως υπονοεί η Ναφίσι, υπάρχει ένας παραλληλισμός: το καθεστώς είναι ο Χάμπερτ Χάμπερτ. Επιβάλλεται, εκμεταλλεύεται, εγκληματεί. Μια άλλη ενδιαφέρουσα παράμετρος είναι ότι ο σκηνοθέτης της ταινίας, Εράν Ρίκλις, είναι Ισραηλινός. Όπως σχολίασε ο Αράς Αζίσι στο Atlantic, αφού παρακολούθησε την ταινία σε μια αίθουσα με Ισραηλινούς και Ιρανούς, «αυτό που είχαμε κοινό ήταν η εμπειρία τού να μας συνεπαίρνει μια ιστορία για την ικανότητα της λογοτεχνίας να αποκαλύπτει τον έναν στον άλλον ως σκοπό και όχι ως μέσο». Λίγη καντιανή ηθική για να αρχίσει καλά η μέρα.
Η ταινία Διαβάζοντας τη Λολίτα στην Τεχεράνη προσεχώς στα ελληνικά σινεμά από τη Feelgood.
