Οταν τα ρομπότ «εισβάλλουν» στα σπίτια των ανθρώπων

Πριν από λίγο καιρό, ένα πρωί χτύπησα την πόρτα ενός κομψού διώροφου σπιτιού στο Ρέντγουντ Σίτι της Καλιφόρνια. Μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα, την πόρτα άνοιξε ένα ρομπότ χωρίς πρόσωπο, ντυμένο με ένα μπεζ κορμάκι που αγκάλιαζε τη λεπτή μέση και τα μακριά του πόδια. 

Αυτό το καλλίγραμμο ανθρωποειδές με χαιρέτησε με κάτι που έμοιαζε με σκανδιναβική προφορά. Του έτεινα το χέρι μου. Καθώς συναντήθηκαν οι παλάμες μας, είπε: «Έχω σταθερή λαβή».

Όταν ο ιδιοκτήτης του σπιτιού, ένας Νορβηγός μηχανικός ονόματι Μπερντ Μπέρνιχ, ζήτησε ένα μπουκάλι νερό, το ρομπότ γύρισε, περπάτησε στην κουζίνα και άνοιξε το ψυγείο με το ένα χέρι.

Ήδη, η τεχνητή νοημοσύνη οδηγεί αυτοκίνητα, γράφει εκθέσεις και προγραμματίζει κώδικες. Τώρα, τα ανθρωποειδή –μηχανές που έχουν σχήμα ανθρώπου και τροφοδοτούνται από την ΑΙ– είναι έτοιμα να μπουν στα σπίτια μας, για να μας βοηθήσουν με τις καθημερινές δουλειές. 

Ο Μπέρνιχ είναι διευθύνων σύμβουλος και ιδρυτής μιας νεοφυούς εταιρείας με την ονομασία 1X. Πριν από το τέλος του έτους, η εταιρεία του ελπίζει να τοποθετήσει το ρομπότ της, τον Neo, σε περισσότερα από 100 σπίτια στη Σίλικον Βάλεϊ κι αλλού. 

Η startup του είναι μία από τις δεκάδες εταιρείες που σχεδιάζουν να πουλήσουν ανθρωποειδή για οικιακή και επαγγελματική χρήση. Από το 2015, οι επενδυτές έχουν δώσει 7,2 δισεκατομμύρια δολάρια σε περισσότερες από 50 startups, σύμφωνα με το PitchBook (σ.σ.: Πλατφόρμα Δεδομένων Ιδιωτικής Αγοράς και Χρηματοοικονομικής Έρευνας).

Η «τρέλα» για τα ανθρωποειδή κορυφώθηκε πέρυσι, με επενδύσεις που ξεπέρασαν το 1,6 δισ. δολάρια, χωρίς να υπολογίζονται τα δισεκατομμύρια που επενδύουν ο Έλον Μασκ και η Tesla στο δικό τους ανθρωποειδές, το Optimus, το οποίο άρχισαν να κατασκευάζουν το 2021.

Επιχειρηματίες όπως ο Μπέρνιχ και ο Μασκ πιστεύουν ότι τα ανθρωποειδή θα εκτελούν στο μέλλον το μεγαλύτερο μέρος της σωματικής εργασίας που σήμερα κάνουν οι άνθρωποι: δουλειές του σπιτιού ή εργασία σε αποθήκες και εργοστάσια.
Απλούστερα ρομπότ –όπως ρομποτικοί βραχίονες και αυτόνομα καροτσάκια– υπάρχουν εδώ και χρόνια σε αποθήκες και εργοστάσια. Τώρα, οι εταιρείες ποντάρουν στο ότι οι μηχανές μπορούν να κάνουν ακόμη περισσότερα αν μιμούνται τον τρόπο που οι άνθρωποι περπατούν, λυγίζουν, στρίβουν, φτάνουν πράγματα, πιάνουν και γενικά εκτελούν εργασίες.

Γιατί ανθρωποειδή;

Επειδή τα σπίτια, τα γραφεία και οι αποθήκες είναι ήδη σχεδιασμένα για ανθρώπους, οι κατασκευαστές πιστεύουν ότι τα ανθρωποειδή είναι καλύτερα εξοπλισμένα για να κινηθούν σ’ αυτό το περιβάλλον από οποιοδήποτε άλλο είδος ρομπότ.

Η ένταξη των ανθρωποειδών στον χώρο της εργασίας επιταχύνεται εδώ και χρόνια, χάρη στην πρόοδο τόσο στο hardware όσο και στην ΑΙ. Όμως τα ανθρωποειδή είναι ακόμα εν μέρει μια ψευδαίσθηση.

Αν και στο διαδίκτυο κυκλοφορούν βίντεο που τα δείχνουν να έχουν εντυπωσιακές ικανότητες, τα περισσότερα από αυτά καθοδηγούνται εξ αποστάσεως από ανθρώπους. Ακόμη και απλές εργασίες –όπως το να γεμίσει ένα πλυντήριο πιάτων– αποδεικνύονται εξαιρετικά δύσκολες. 

«Υπάρχουν πολλά βίντεο που δίνουν μια ψευδή εντύπωση για τις δυνατότητες αυτών των ρομπότ», λέει ο Κεν Γκόλντμπεργκ, καθηγητής ρομποτικής στο Πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϊ. «Αν και μοιάζουν με ανθρώπους, δεν λειτουργούν πάντα σαν άνθρωποι».

Ο Neo είπε «γεια» με σκανδιναβική προφορά επειδή τον χειριζόταν ένας Νορβηγός τεχνικός από το υπόγειο του σπιτιού του Μπέρνιχ. (Η εταιρεία σχεδιάζει στο μέλλον να έχει τηλεφωνικά κέντρα απ’ όπου δεκάδες τεχνικοί θα υποστηρίζουν εξ αποστάσεως τα ρομπότ.)

«Αν και μοιάζουν με ανθρώπους, δεν λειτουργούν πάντα σαν άνθρωποι». ―Κεν Γκόλντμπεργκ, καθηγητής ρομποτικής στο Πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϊ

Ο Neo περπατούσε αυτόνομα, αλλά ο τεχνικός μιλούσε εξ ονόματός του και χειριζόταν τα χέρια του μέσω ενός headset εικονικής πραγματικότητας και δύο ασύρματων μοχλών. Τα ρομπότ ακόμα μαθαίνουν πώς να κινούνται μόνα τους στον κόσμο – και χρειάζονται πολλή βοήθεια. Τουλάχιστον προς το παρόν.

Εφικτή τεχνολογία

Πρώτη φορά επισκέφθηκα τα γραφεία της 1X στη Σίλικον Βάλεϊ σχεδόν πριν από έναν χρόνο. Όταν ένα ρομπότ ονόματι Eve μπήκε στο δωμάτιο, ανοίγοντας και κλείνοντας την πόρτα, είχα την αίσθηση ότι πρόκειται για μεταμφιεσμένο άνθρωπο.

Η Eve κινούνταν με ρόδες και όχι με πόδια. Και όμως, φαινόταν ανθρώπινο. Μου θύμισε την ταινία επιστημονικής φαντασίας Sleeper του Γούντι Άλεν, που ήταν γεμάτη με ρομποτικούς μπάτλερ.

Το Neo είχε ήδη κατασκευαστεί, αλλά δεν είχε μάθει να περπατά. Ένα πρώιμο μοντέλο ήταν κρεμασμένο στον τοίχο του εργαστηρίου.

To 2022, o Mπέρνιχ είχε μια πρώτη κλήση μέσω Zoom με τον ερευνητή τεχνητής νοημοσύνης, Έρικ Ζανγκ. Δεν είχαν συναντηθεί ποτέ. O Ζανγκ, 30 ετών τότε, εργαζόταν σε ένα εργαστήριο ρομποτικής στα κεντρικά της Google στη Σίλικον Βάλεϊ, και ο Μπέρνιχ, 42 ετών, «έτρεχε» μια startup στη Νορβηγία με την ονομασία Halodi Robotics. Ένας πιθανός ερευνητής είχε ζητήσει από τον Ζανγκ πληροφορίες γύρω από τη νορβηγική startup, με σκοπό να δει αν άξιζε ή όχι να επενδύσει. Ο Μπέρνιχ παρουσίασε το μοντέλο Eve με καμάρι. Ήταν κάτι που ονειρευόταν να κατασκευάσει ήδη από την εφηβεία του, αντλώντας έμπνευση –όπως συμβαίνει με πολλούς ρομποτιστές– από την επιστημονική φαντασία. (Αγαπημένη του ταινία; Τo Blade Runner του 1982.) 

Ο Ζανγκ μαγεύτηκε από τον τρόπο με τον οποίο κινιόταν η Eve. Συνέκρινε την κλήση μέσω Zoom με την τηλεοπτική σειρά Westworld, όπου ένας άνδρας σοκάρεται όταν αντιλαμβάνεται ότι όλοι όσοι συμμετέχουν στο cocktail party είναι ρομπότ. «Είδα με τα ίδια μου τα μάτια ένα επίπεδo hardware τεχνογνωσίας, το οποίο δεν ήξερα ότι υπήρχε», είπε ο Ζανγκ. Τελικά, ο πιθανός επενδυτής δεν επένδυσε στη Halodi Robotics. O Ζανγκ όμως σύντομα έπεισε τον Μπέρνιχ να ενώσουν τις δυνάμεις τους.

O Ζανγκ ήταν μέλος μιας ομάδας της Google που δίδασκε νέες δεξιότητες στα ρομπότ χρησιμοποιώντας μαθηματικά συστήματα που ονομάζονται νευρωνικά δίκτυα, τα οποία τους δίνουν τη δυνατότητα να μαθαίνουν από δεδομένα που απεικονίζουν εργασίες σε πραγματικό τόπο και χρόνο. Έτσι, όταν είδε την Eve, πρότεινε στον Μπέρνιχ να εφαρμόσουν την ίδια τεχνική σε ανθρωποειδή. Το αποτέλεσμα ήταν μια διατλαντική εταιρεία, την οποία μετονόμασαν σε 1Χ. Η startup, με κοντά στους 200 υπαλλήλους πια, έχει χρηματοδοτηθεί με περισσότερα από 125 εκατομμύρια δολάρια από επενδυτές όπως η OpenAI και η Tiger Global.

Συμπεριφορές που μαθαίνονται

Όταν ξαναπήγα στο εργαστήριο της εταιρείας, είδα τον Neo να περπατά. Είχε μάθει να περπατά αποκλειστικά μέσα σε έναν ψηφιακό κόσμο. Μέσω προσομοιώσεων, ο ψηφιακός Neo έμαθε να ισορροπεί, να στέκεται και τελικά να περπατά.

Μετά από μήνες εκπαίδευσης, οι γνώσεις του μεταφέρθηκαν στο πραγματικό ρομπότ. Αν στεκόμουν στο μονοπάτι του, σταματούσε και με προσπερνούσε. Αν το έσπρωχνα, δεν έπεφτε. Κάποιες φορές, παραπατούσε ή δεν ήξερε ακριβώς τι να κάνει. Μπορούσε, όμως, να περπατήσει γύρω από το δωμάτιο όπως κάνουν οι περισσότεροι άνθρωποι.

«Όλα αυτά είναι εκπαιδευμένες συμπεριφορές», είπε ο Ζανγκ, καθώς κάθε βήμα του Neo ακούγοταν με έναν μικρό «κλικ» στο δωμάτιο. «Σε οποιοδήποτε περιβάλλον και αν το βάλουμε, θα πρέπει να ξέρει πώς να περπατήσει». 

Το να εκπαιδεύσεις όμως ένα ανθρωποειδές να κάνει δουλειές του σπιτιού, είναι ένα τελείως άλλο θέμα. Η κίνηση του να γεμίζεις ένα πλυντήριο ή να διπλώνεις τα ρούχα δεν προσομοιώνεται εύκολα. Γι’ αυτό η εταιρεία 1X πρέπει να συλλέξει δεδομένα από πραγματικά σπίτια.

Αργότερα, όταν επισκέφθηκα το σπίτι του Μπέρνιχ, ο Neo πάσχιζε να ανοίξει την πόρτα του ψυγείου – είχε χαθεί η σύνδεση του Wi-Fi. Μόλις επανήλθε, ο (κρυμμένος) τεχνικός τον καθοδήγησε με ευκολία. Ο Neo μού έδωσε ένα μπουκάλι νερό.

Τον είδα να γεμίζει το πλυντήριο, σκύβοντας προσεκτικά για να σηκώσει τα ρούχα από ένα καλάθι. Καθώς συζητούσαμε με τον Μπέρνιχ έξω από την κουζίνα, το ανθρωποειδές ρομπότ ξεκίνησε να σκουπίζει τους πάγκους της κουζίνας. Όλα αυτά γίνονταν με τηλεχειρισμό. 

Όμως, ακόμη κι έτσι, μπορεί να ρίξει ένα ποτήρι ή να δυσκολευτεί να πετύχει τη σωστή γωνία για να πετάξει ένα μπουκάλι στον σκουπιδοντενεκέ κάτω από τον νεροχύτη. Αν και τα ανθρωποειδή έχουν κάνει άλματα προόδου την τελευταία δεκαετία, εξακολουθούν να μην είναι τόσο επιδέξια όσο οι άνθρωποι.

Ο Neo δεν μπορεί καν να σηκώσει τα χέρια του πάνω από το κεφάλι του. Και μερικές φορές είναι λίγο τρομακτικός, σαν κάτι που είναι εν μέρει ανθρώπινο και εν μέρει μηχανή. Η συνομιλία μαζί του είναι παράξενη, αφού μιλάς με έναν τεχνικό που χειρίζεται τη φωνή του από μακριά· είναι, δηλαδή, σαν να μιλάς με την κούκλα ενός εγκαστρίμυθου.

Το ταξίδι και ο προορισμός

Καθοδηγώντας τον Neo στις δουλειές του σπιτιού, η ομάδα του Μπέρνιχ συλλέγει δεδομένα –με κάμερες και αισθητήρες πάνω στο ρομπότ– για το πώς εκτελούνται αυτές οι εργασίες. Με αυτά τα δεδομένα, βελτιώνουν τις ικανότητές του. Όπως το ChatGPT μαθαίνει από τα κείμενα με τα οποία το τροφοδοτούμε, έτσι και τα ρομπότ μπορούν να μάθουν παρατηρώντας βίντεο. Η κατασκευή ενός ρομπότ όπως ο Neo κοστίζει όσο η κατασκευή ενός μικρού αυτοκινήτου: δεκάδες χιλιάδες δολάρια.

Για να εξελιχθεί, πρέπει να καταγράφει βίντεο από το εσωτερικό σπιτιών, ενώ οι τεχνικοί μπορούν να παρακολουθούν σε πραγματικό χρόνο. Ουσιαστικά, αυτό είναι ένα ρομπότ που «μαθαίνει εν ώρα εργασίας».

«Αυτό που πουλάμε είναι περισσότερο ένα ταξίδι παρά ένας προορισμός», είπε ο Μπέρνιχ. «Θα είναι ένας δύσκολος δρόμος, αλλά ο Neo θα καταφέρει να κάνει πράγματα που είναι όντως χρήσιμα».