Είναι απορίας άξιο πώς το μυαλό του Έτγκαρ Κέρετ παραμένει τόσο καθαρό. Όταν διάβασε το χειρόγραφο του τελευταίου του βιβλίου του φάνηκε κάπως σκοτεινό, απαισιόδοξο, δυσοίωνο. Κοιμήθηκε και ξημέρωσε η 7η Οκτωβρίου με την επίθεση της Χαμάς. Μετά το βιβλίο τού φαινόταν μια χαρά. Ο Κέρετ γεννήθηκε στη Ραμάτ Γκαν πριν από 58 χρόνια, το καλοκαίρι του Πολέμου των Έξι Ημερών, από γονείς επιζήσαντες του Ολοκαυτώματος. Ένα φοβερό βιογραφικό. Έχει υπάρξει φιλειρηνιστής σε όλη του τη ζωή και σταθερά επικριτικός απέναντι στον Νετανιάχου.
Η λογοτεχνία του, πάντως, δεν είναι στρατευμένη, αν αυτό περίμενε κανείς. Ή ίσως είναι στρατευμένη με το να μην είναι στρατευμένη. Ή είναι τόσο πλαγίως στρατευμένη, που μετά τίθεται απλώς ένα θέμα ερμηνείας. Μέσα από τα διηγήματά του φωνάζει ότι υπάρχει και η ζωή. Αλλά επειδή ζούμε σ’ αυτόν τον κόσμο, ο Κέρετ χρειάστηκε, για να μπορέσει να ακουστεί, να επιστρατεύσει τη σπανιότερη εκ των αρετών ενός πεζογράφου· λέω για το χιούμορ. Αυτό το είδος του χιούμορ που απλώνεται πάνω και ανάμεσα στις λέξεις, επιβάλλει την αλληλουχία των καταστάσεων και τελικά βρίσκεται εν δυνάμει παντού, ακόμα και στις πιο μαύρες στιγμές. Στην τελευταία του συλλογή, λοιπόν, Αυτόματη διόρθωση (εκδ. Καστανιώτη), διαβάζουμε διηγήματα για την επίδραση της τεχνολογίας στη ζωή μας (π.χ. οι ήρωες χρησιμοποιούν το Tinder, οδηγούν ηλεκτρικά αυτοκίνητα – υπάρχει και μια παλαβή ιστορία με το Metaverse), ενίοτε βέβαια ο Κέρετ αφήνεται στην έλξη της υπερβολής με ιστορίες με παράλληλες πραγματικότητες, το τέλος του κόσμου, ακόμα και εξωγήινους.
Οι καλύτερες στιγμές του είναι, όπως πάντα, ανεξαρτήτως περιτυλίγματος, αυτές στις οποίες εστιάζει στις ανθρώπινες σχέσεις. Ο Κέρετ έχει έναν λεπτό τρόπο να κοιτάζει, διακριτικό και ευαίσθητο. Οι φορές που δίνει έμφαση σε κάποιο εύρημα (π.χ. στο ομώνυμο διήγημα) μου φάνηκαν πιο αδιάφορες, προτιμώ τις ιστορίες όπου εμβαθύνει περισσότερο (Γόνδολα, Σκίουροι, Σκύλον αντί σκύλου κ.ά.). Εξακολουθώ, πάντως, να θεωρώ κορυφαίο του διήγημα το Pineapple crush από τη συλλογή Αναποδιά στην άκρη του γαλαξία. Θαυμάσιο είναι και το Επτά χρόνια ευτυχίας, αυτοβιογραφικό.
*Τα βιβλία του Ετγκαρ Κέρετ κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Καστανιώτη. Τη μετάφραση της συλλογής Αυτόματη διόρθωση υπογράφει η Χρυσούλα Κ. Παπαδοπούλου.
