Οκτακόσιοι συμμετέχοντες, μαθήτριες και μαθητές, φοιτήτριες και φοιτητές, εκπαιδευτικοί και επιχειρηματίες από 40 ευρωπαϊκές χώρες, χειροκρότησαν τους καλύτερους startupers της Γηραιάς Ηπείρου στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Διαγωνισμού Νεανικής Επιχειρηματικότητας Gen-E 2025.
Για ένα τριήμερο η Αθήνα έγινε η πρωτεύουσα της Νεανικής Επιχειρηματικότητας, φιλοξενώντας μια διοργάνωση που επιμελήθηκε ο οργανισμός Junior Achievement Greece, ο οποίος συμπλήρωσε 20 χρόνια δραστηριοποίησης στην Ελλάδα. Στόχος των εκπαιδευτικών του προγραμμάτων, τα οποία υλοποιούνται κάθε χρόνο σε δεκάδες σχολεία σε όλη την Ελλάδα, είναι η εισαγωγή των παιδιών από τη μαθητική ηλικία στις βασικές έννοιες της επιχειρηματικότητας με απλουστευμένο τρόπο και μέσω μιας βιωματικής διαδικασίας.
Τα προγράμματα του Junior Achievement απευθύνονται σε μαθητές Δημοτικού, Γυμνασίου, Λυκείου και σε φοιτητές. Το δημοφιλέστερο παγκοσμίως τιτλοφορείται «Εικονική επιχείρηση» και υλοποιείται από μαθητές 15 έως 18 ετών, οι οποίοι υπό την επίβλεψη ενός ή περισσότερων καθηγητών τους και εθελοντών του Junior Achievement αναλαμβάνουν να «στήσουν» τη δική τους επιχείρηση, ξεκινώντας από την ιδέα, στελεχώνοντας το διοικητικό συμβούλιο και τις υπόλοιπες θέσεις ευθύνης, προχωρώντας στην παραγωγή του προϊόντος ή στον σχεδιασμό της υπηρεσίας.
Στον ευρωπαϊκό διαγωνισμό, τη χώρα μας εκπροσώπησε η μαθητική Εικονική Επιχείρηση Waterloop από το Γενικό Λύκειο Μαγούλας, η οποία ανέπτυξε ένα μοναδικό σύστημα για τη μείωση της σπατάλης νερού. «Με όχημα κυρίως τη βιωματική εκπαίδευση, καλλιεργούμε στους μαθητές ένα περιβάλλον εμπιστοσύνης, συνεργασίας και δημιουργίας, προετοιμάζοντας μια νέα γενιά με αυτοπεποίθηση και αξίες, θέτοντας έτσι τις προϋποθέσεις για να έχουν οι νέοι μας, και ως εκ τούτου και η χώρα, ένα καλύτερο μέλλον. Με αυτόν τον τρόπο συμμετέχουμε ως JA Greece στην προσπάθεια να μπει η Ελλάδα σε έναν διαφορετικό χάρτη, αυτόν της καινοτομίας και της σύγχρονης και υγιούς επιχειρηματικότητας», σημείωσε ο κ. Αιμίλιος Κυριάκου, πρόεδρος ΔΣ JA Greece, διευθύνων σύμβουλος και επικεφαλής Εταιρικής Τραπεζικής Citi Ελλάδας, Μάλτας και Κύπρου.
Ως καλύτερες νεανικές επιχειρήσεις της Ευρώπης για το 2025 αναδείχθηκαν στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση η VerifyID από τη Δανία, στο επιχειρηματικό σκέλος, και η Trawl Tech από τη Νορβηγία, στο σκέλος της καινοτομίας, και στην τριτοβάθμια εκπαίδευση η Lactozen από το Βέλγιο και η Pigi από την Αλβανία αντίστοιχα.
Άννα Ματσιώρη, Πειραματικό Λύκειο Πανεπιστημίου Μακεδονίας
Είναι πιθανότατα από τις παλαιότερες εκπαιδευτικούς που συμμετέχουν στο Junior Achievement Greece (από το 2008). «Ως οικονομολόγος, πίστευα πάντα ότι η επιχειρηματικότητα διδάσκεται αποτελεσματικά μόνο βιωματικά», λέει. «Αυτό που με κέρδισε στο JA ήταν το ότι έδινε στους μαθητές τη δυνατότητα να βιώσουν την επιχειρηματικότητα έξω από τα όρια του σχολείου, να παρουσιάσουν ιδέες, να αποκτήσουν δεξιότητες ζωής και να εμπνευστούν από τη συμμετοχή τους σε εκθέσεις, διαγωνισμούς και διεθνείς δράσεις».
Η συμμετοχή των μαθητών και των μαθητριών αλλάζει ριζικά την οπτική τους για τη μάθηση, τη ζωή και το μέλλον τους. Είναι εμπειρία ζωής –όπως ομολογούν– που τους ενδυναμώνει, τους εμπνέει και τους κινητοποιεί. Η δική μας έρευνα το επιβεβαιώνει με σαφήνεια: καταγράψαμε στατιστικά σημαντική βελτίωση σε κρίσιμες επιχειρηματικές και διά βίου δεξιότητες, ενώ οι μαθητές/τριες δήλωσαν ότι η μεγαλύτερη αξία του προγράμματος ήταν η χαρά, η απόλαυση και η συναισθηματική τους εμπλοκή – δείγμα ότι ενεργοποιήθηκαν βαθιά και ουσιαστικά.
Μετά από πολυετή εμπλοκή σε όλα τα προγράμματα του JA, μπορώ να πω με σιγουριά πως η συμμετοχή σε αυτά είναι βαθιά παιδαγωγική· μια ανάσα δημιουργικότητας μέσα σε ένα εκπαιδευτικό σύστημα καθηλωμένο στη μονοδιάστατη προετοιμασία για τις εξετάσεις. Ως οικονομολόγο εκπαιδευτικό, όλα αυτά τα χρόνια της υποβάθμισης των οικονομικών μαθημάτων μού έδωσαν την πολύτιμη ευκαιρία να διδάξω σύγχρονες, ουσιαστικές έννοιες που απουσιάζουν δυστυχώς από την τυπική εκπαίδευση. Μου έδωσαν ένα αληθινό πεδίο διεπιστημονικής συνάντησης με τους συναδέλφους μου. Πέρα από τις γνώσεις και τις δεξιότητες, αυτό που τελικά χτίζεται είναι κάτι πολύ βαθύτερο: μια εκπαιδευτική κουλτούρα που ενδυναμώνει και εμπνέει. Η αλτρουιστική διάσταση της επιχειρηματικότητας, η δημιουργία αξίας για το κοινωνικό σύνολο, η συνεργασία και η υπευθυνότητα είναι όλα θεμέλια για μια εκπαίδευση με νόημα.
Τα προγράμματα αυτά μεταμορφώνουν το σχολείο σε έναν σύγχρονο, βιωματικό, ανοιχτό και συμμετοχικό χώρο μάθησης. Προσφέρουν ευκαιρίες αυθεντικής μάθησης, κινητοποιούν τη φαντασία και ενισχύουν τη σύνδεση με την τοπική κοινωνία και τον «έξω» κόσμο. Για τη σχολική κοινότητα, ενισχύουν τη συνεργασία μαθητών, εκπαιδευτικών, γονέων και τοπικών φορέων, χτίζοντας σχέσεις εμπιστοσύνης και καθιστώντας το σχολείο κέντρο καινοτομίας και κοινωνικής δράσης.
Η εμπειρία μας όλα αυτά τα χρόνια αποδεικνύει με σαφήνεια ότι δεν υπάρχει ένα συγκεκριμένο προφίλ μαθητή που να ενδιαφέρεται ή να ταιριάζει σε τέτοιου είδους προγράμματα. Αντιθέτως, έχουμε δει μαθητές και μαθήτριες με πολύ διαφορετικά χαρακτηριστικά, ενδιαφέροντα και προσωπικότητες να βρίσκουν τον δικό τους ρόλο και να ξεχωρίζουν μέσα από αυτή την εμπειρία. Συμμετέχουν τόσο αγόρια όσο και κορίτσια, ενώ προέρχονται από όλες τις Ομάδες Προσανατολισμού.
Τα προγράμματα αυτά μπορούν να λειτουργήσουν ως μια πρώτη, ουσιαστική γέφυρα ανάμεσα στο σχολείο, στην ακαδημαϊκή κοινότητα και την αγορά εργασίας. Έτσι οι μαθητές αποκτούν εφόδια για τις σπουδές και το επαγγελματικό τους μέλλον. Ειδικά στην Ελλάδα, είναι πολύ σημαντικό να αποκτήσουν νοοτροπία ώστε να ενταχθούν μελλοντικά στην αγορά δημιουργώντας και όχι απλώς αναζητώντας θέσεις εργασίας.
Νίκος Τερψιάδης, Πειραματικό Λύκειο Πανεπιστημίου Μακεδονίας
Γνώρισε το JA Greece μέσω της Άννας Ματσιώρη και αποφάσισε να συμμετάσχει «αρχικά για την παρέα και την ομαδικότητα. Στην πορεία μού αποκαλύφθηκε ένας καινούργιος κόσμος και μια μοναδική εκπαιδευτική ευκαιρία», λέει.
Οι μαθητές έρχονται σε επαφή με σύγχρονα πεδία γνώσης, μαθαίνουν πώς να συγκροτούν και να παρουσιάζουν τις ιδέες τους και πώς να επιχειρηματολογούν αποτελεσματικά γι’ αυτές, μαθαίνουν πώς να συνεργάζονται στο πλαίσιο μιας ομάδας και αποκτούν ήπιες δεξιότητες που θα είναι πολύτιμες για τις σπουδές τους και για την επαγγελματική τους ζωή. Επίσης, μαθαίνουν πώς να «ξανασηκώνονται όταν πέφτουν». Η διαχείριση της αποτυχίας είναι ένα από τα πιο σημαντικά μαθήματα ζωής, που δεν προσφέρει το παραδοσιακό σχολείο.
Οι εκπαιδευτικοί μπορούν να βρουν ένα ενδιαφέρον και δημιουργικό πλαίσιο εργασίας, να διευρύνουν τους ορίζοντές τους και να δημιουργήσουν κοινότητες μάθησης και επαγγελματικής ανάπτυξης. Απαιτεί βέβαια να αφιερώνει κανείς αρκετό από τον ελεύθερο χρόνο του. Όσο και αν ακούγεται εξωπραγματικό για τα ελληνικά δεδομένα, θα ήταν μια σημαντική και επιδραστική αλλαγή να ενσωματωθούν τα εκπαιδευτικά προγράμματα του JA στο ωρολόγιο πρόγραμμα των σχολείων.
Τα προγράμματα του JΑ αποτελούν ένα εκπαιδευτικό πλαίσιο όπου μπορούν να υλοποιηθούν αβίαστα όλες οι σύγχρονες εκπαιδευτικές προσεγγίσεις, όπως η διαθεματικότητα, η βιωματική, η συνεργατική και η εξατομικευμένη μάθηση, η διαφοροποιημένη διδασκαλία, η ανεστραμμένη τάξη και πολλά άλλα. Η επιχειρηματικότητα είναι η αφορμή για να αναπτύξουν οι μαθητές κριτική σκέψη, να καλλιεργήσουν τα ταλέντα τους, να ξεδιπλώσουν τη φαντασία τους και να αποκτήσουν ποιοτική και στέρεη γνώση.
Η λέξη «επιχειρηματικότητα» έχει μια αρνητική φόρτιση, όχι πάντα άδικα. Τα εκπαιδευτικά προγράμματα του JA συμβάλλουν στην ανατροπή αυτής της ιδέας, αφού συμβάλλουν στη δημιουργία υπεύθυνων, κριτικά σκεπτόμενων πολιτών που αναπτύσσουν ένα mindset το οποίο μπορεί να περιλαμβάνει ιδέες όπως οι στόχοι βιώσιμης ανάπτυξης του ΟΗΕ, η κυκλική οικονομία, η ανάγκη επικοινωνίας και συνεργασίας, η συμπερίληψη. Αξίζει να προσέξει κανείς ότι στα εκπαιδευτικά προγράμματα του JA συμμετέχουν, και μάλιστα με μεγάλη επιτυχία, μαθητές από Επαγγελματικά και Ειδικά Σχολεία. Στις μαθητικές εμπορικές εκθέσεις έχουμε δει θαυμάσιες ιδέες από αυτά τα σχολεία, που συχνά θεωρούνται δεύτερης κατηγορίας από το υπόλοιπο εκπαιδευτικό σύστημα. Πρέπει δε να τονιστεί ότι είναι οι μοναδικοί μαθητικοί διαγωνισμοί στους οποίους μπορούν να συμμετέχουν επί ίσοις όροις αυτά τα παιδιά και να κερδίζουν και βραβεία. Θυμίζω ότι η ομάδα που κέρδισε τον Πανελλήνιο Διαγωνισμό του προγράμματος «Μαθητική Εικονική Επιχείρηση 2024», ήταν το Ειδικό Σχολείο Κωφών και Βαρηκόων Θεσσαλονίκης. Γενικότερα, το άνοιγμα του σχολείου στην κοινωνία και η διασύνδεσή του με τον πραγματικό κόσμο είναι εμφατικά ζητούμενο σήμερα που οι εξελίξεις τρέχουν και το μέλλον προβάλλει απαιτήσεις στις οποίες δεν μπορεί να ανταποκριθεί η παραδοσιακή εκπαίδευση.
Κατερίνα Δρετάκη, Γενικό Λύκειο Μαγούλας
Είναι η υπεύθυνη καθηγήτρια της WaterLoop, της μαθητικής startup που εκπροσώπησε την Ελλάδα στον Πανευρωπαϊκό Διαγωνισμό Μαθητικής και Νεανικής Επιχειρηματικότητας. «Το πρόγραμμα του JA Greece με κέρδισε αμέσως για την πρωτοπορία και την οργάνωσή του», θυμάται.
Οι μαθητές αναπτύσσουν επικοινωνιακές δεξιότητες, αποκτούν γνώσεις και εμπειρίες σε τομείς όπως τα οικονομικά, η πληροφορική, τα μαθηματικά, η γλώσσα και η έκφραση. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι ανακαλύπτουν τον εαυτό τους, τις δυνατότητές τους και χτίζουν αυτοπεποίθηση που θα τους συνοδεύει σε όλη τους τη ζωή.
Η συμμετοχή μου στο πρόγραμμα ήταν καταλυτική για την εξέλιξή μου ως εκπαιδευτικού. Με έμαθε να σκέφτομαι «έξω από το κουτί», να συντονίζω ομάδες, να λειτουργώ ως προπονήτρια και μέντορας. Οι σχέσεις μου με τους μαθητές μου απογειώθηκαν. Το πρόγραμμα μου έδωσε δύναμη και έμπνευση να ξεπεράσω τις δυσκολίες του δημόσιου εκπαιδευτικού συστήματος και να συνεχίσω να ονειρεύομαι μαζί με τα παιδιά.
Πιστεύω ακράδαντα ότι τέτοια προγράμματα πρέπει να αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της σχολικής ζωής, προσαρμοσμένα στις ανάγκες και στα ενδιαφέροντα κάθε μαθητή. Θα ήταν ιδανικό να προσμετρώνται ως επιπλέον μόρια στην αξιολόγηση των μαθητών, ώστε να αναδεικνύονται τα ταλέντα και οι δεξιότητές τους πέρα από τις παραδοσιακές εξετάσεις. Με αυτόν τον τρόπο το σχολείο γίνεται ένας ζωντανός οργανισμός που καλλιεργεί δημιουργικούς, αυτόνομους και ευτυχισμένους νέους ανθρώπους.
Θα έλεγα πως υπάρχουν δύο βασικά προφίλ μαθητών που ενδιαφέρονται για τέτοια προγράμματα: Από τη μία, εκείνοι που διακρίνονται για τις επιδόσεις τους και τη στήριξη από το οικογενειακό τους περιβάλλον, οι οποίοι αναγνωρίζουν άμεσα τα οφέλη και επιδιώκουν να πρωταγωνιστήσουν. Από την άλλη, μαθητές που ίσως δυσκολεύονται στα παραδοσιακά μαθήματα, αλλά μέσα από αυτά τα προγράμματα ανακαλύπτουν τις κρυμμένες τους ικανότητες και γίνονται απαραίτητα μέλη της ομάδας. Η χαρά και η έκπληξη όταν ξεπερνούν τις προσδοκίες όλων –καθηγητών και γονέων– είναι ανεκτίμητη. Ξαφνικά, γίνονται οι πρωταγωνιστές της δικής τους ιστορίας!
Τα προγράμματα μπορούν να λειτουργήσουν και σαν ένας πρόδρομος της σύνδεσης της ακαδημαϊκής κοινότητας με την αγορά εργασίας και το επιχειρείν! Μέσα από τη συμμετοχή τους οι μαθητές έρχονται σε επαφή με την πραγματική αγορά εργασίας πριν καν αποφοιτήσουν. Η εμπειρία αυτή τους σημαδεύει θετικά και τους προετοιμάζει να διεκδικήσουν με σιγουριά τη θέση τους στον κόσμο της επιχειρηματικότητας. Νιώθω βαθιά συγκίνηση κάθε φορά που βλέπω τους μαθητές μου να εξελίσσονται σε δυναμικούς, δημιουργικούς νέους με όραμα και φιλοδοξίες.
