Η craft μπίρα στην Αθήνα ωρίμασε. Πλέον, οκτώ μικροζυθοποιίες ζυμώνουν, πειραματίζονται, βράζουν μπίρες και προσφέρουν στην αγορά συνεχώς κάτι φρέσκο. Από το Περιστέρι, το Χαλάνδρι και την Ηλιούπολη μέχρι την Κερατέα, τη Μεταμόρφωση, τον Κάλαμο και τον Ασπρόπυργο, επισκεφθήκαμε καθεμία από αυτές. Μιλήσαμε με τους ανθρώπους που τις «τρέχουν», δοκιμάσαμε το προϊόν κατευθείαν από τις δεξαμενές και μάθαμε τι σημαίνει να φτιάχνεις χειροποίητη μπίρα στην Αθήνα του 2025. Μέχρι πριν από λίγα χρόνια, οι ζυθοποιοί εξηγούσαν τι είναι IPA. Σήμερα φτιάχνουν εξαιρετικές, δουλεμένες μπίρες πολλών τύπων, απαστερίωτες, φρέσκες, αρωματικές – και οι καταναλωτές τις αναζητούν.
Παραγωγικός πυρετός στο Περιστέρι
Άνοιξαν το ζυθοποιείο στις αρχές του 2025 στο Περιστέρι, ενώ το brand τους υπάρχει στην αγορά από το 2017, ως νομαδικό. Μέχρι να γίνει αυτό, έβραζαν τις μπίρες στη Chios brewery και τις σέρβιραν στο δικό τους taproom στο Κουκάκι. «Είναι εντελώς διαφορετικά τώρα. Δημιουργική τρέλα. Παραγωγικός πανικός», λέει ο Αντώνης Περιστέρης, ένας από τους τρεις ιδρυτές της Strange Brew (τηλ. 213-0283862). «Και ας έχει ακόμη δρόμο το ζυθοποιείο, λειτουργεί όπως πρέπει». Η γκάμα τους έχει ανοίξει. Εκτός από τις εδραιωμένες Jasmine IPA και Dr. Haze DIPA, oι σταθερές ετικέτες πλέον περιλαμβάνουν τη Superdelic Trip, μια west coast IPA με εντυπωσιακή ετικέτα, την tropiki, μια αρωματική, ξεδιψαστική pale ale, και την crispy pils, μια pilsner που την ήθελαν «όσο πιο true γίνεται». Για να τη φτιάξουν, έφεραν βύνες από μικρό βυνοποιείο στην Αυστρία και εφάρμοσαν decoction mashing, μια παλιά, απαιτητική τεχνική που δίνει πιο γεμάτο σώμα. «Θέλαμε να βγάλουμε την αίσθηση του “παλιού”. Και μας πέτυχε». Και η νέα low-alcohol, με μόλις 1,1% αλκοόλ; «Η κατηγορία ανεβαίνει, αλλά είναι τεχνικά δύσκολη. Όσο πέφτει ο αλκοολικός βαθμός, τόσο πιο αναγκαία γίνεται η παστερίωση». Οι συνεργασίες με άλλους ζυθοποιούς είναι πάντα προτεραιότητα: έχουν βράσει με την TAOS, με τους Hop Hooligans από Ρουμανία και ετοιμάζουν κι άλλες. Η ομάδα έχει φτάσει τα 13 άτομα, ενώ στον πυρήνα παραμένουν τρεις: ο Γιώργος Μαυροδάκος, ο Αντώνης Περιστέρης και ο Ορέστης Θεριανός. «Προσπαθούμε να λειτουργούμε με καθαρές σχέσεις και καλές συνθήκες». Για τη μικροζυθοποιία στην Ελλάδα ο Αντώνης είναι αισιόδοξος αλλά και ρεαλιστής. «Το 2017, με την Jasmine, έπρεπε να εξηγώ τι είναι IPA, γιατί είναι θολή και γιατί είναι τόσο πικρή. Τώρα έχεις το ανάποδο: δεν προλαβαίνεις να δεις τι βγαίνει στην αγορά. Υπάρχει υπερπροσφορά. Όποιοι όμως το κάνουν επαγγελματικά και σωστά πάνε μπροστά. Οι άλλοι δυσκολεύονται».
«Δεν προλαβαίνεις να δεις τι βγαίνει στην αγορά. Υπάρχει υπερπροσφορά. Όποιοι όμως το κάνουν επαγγελματικά και σωστά, πάνε μπροστά». – Αντώνης Περιστέρης, Strange Brew
Οι craft του Ασπρόπυργου
Η 33 Brewery (τηλ. 210-2323645) ιδρύθηκε το 2019 από τον Βασίλη Σέγκο και τον Τίμο Πάτσιο, αλλά η πρώτη τους μπίρα κυκλοφόρησε το 2021. «Άργησε», λέει ο Βασίλης, «γιατί ενδιάμεσα ήρθε ο COVID». Ο ίδιος ξεκίνησε με homebrewing, συνέχισε ως νομάς, με πειραματισμούς και βραβεία σε διαγωνισμούς. Ο Τίμος είχε κάβα και γνώριζε καλά το κομμάτι της διανομής. Κάπως έτσι προχώρησαν μαζί στο επόμενο βήμα. Σήμερα, η 33 θεωρείται μία από τις πιο δυνατές ανεξάρτητες μικροζυθοποιίες της Αθήνας, με σταθερή παραγωγή και διανομή. Στο portfolio τους βρίσκουμε τη Χρυσαφένια, μια κρυστάλλινη, ευκολόπιοτη lager, τη Σταρένια, μια weiss με σώμα και πλούσια γεύση, την Αμαρένια, μια pils με ωραία πικράδα, αλλά και τις Dark Crops, Flaros, Κλεψύδρα, KVLT. Όλες οι ετικέτες είναι δικές τους. Για τον Βασίλη, η εικόνα της αγοράς τώρα είναι πιο ξεκάθαρη από ποτέ. «Το μεγάλο boom της craft έχει περάσει. Τώρα είμαστε σε φάση κάμψης σε παγκόσμιο επίπεδο. Κλείνουν μαγαζιά, κλείνουν ζυθοποιίες. Όσοι το κάνουν σοβαρά αντέχουν. Η craft δεν είναι χόμπι, χρειάζεται επένδυση, εξοπλισμό, καλές πρώτες ύλες, προσωπικό. Και τα κόστη έχουν εκτοξευτεί». Η μεγαλύτερη πρόκληση, όμως, είναι άλλη: η νοοτροπία του καταναλωτή και του εστιατορίου. «Ο κόσμος ζητάει φθηνή lager. Όταν μια craft κοστίζει το διπλάσιο, δύσκολα την επιλέγει. Και μετά την αφήνει στο ράφι. Επειδή οι μπίρες μας είναι φρέσκες, αυτό από τη μια δίνει εξαιρετικά χαρακτηριστικά, από την άλλη όμως, αν μείνουν στο ράφι, η φρεσκάδα, η πικράδα, η ένταση μειώνονται». Τα εστιατόρια, από την άλλη, δεν επενδύουν σε ποιοτικές μπίρες, γιατί δεν τις γνωρίζουν ακόμα. «Υπάρχει μικρή κατανάλωση σε σχέση με την ποιότητά τους. Το 70% του τζίρου μας γίνεται το καλοκαίρι».
Δεξαμενές και κάνουλες στο Χαλάνδρι
Όσοι αγαπούν την μπίρα, τη Local Pub του Φώτη Αναστασίου στο Χαλάνδρι την ξέρουν καλά. Μύησε το κοινό σε διάφορα στιλ από όλο τον κόσμο, το έφερε σε επαφή με όσα έβραζαν οι Έλληνες μικροζυθοποιοί και νομάδες, έγινε σημείο συνάντησης και αλληλεπίδρασης για την κοινότητα της craft μπίρας. Το επόμενο βήμα ήταν να αποκτήσει τη δική του. Η ζυθοποιία Αναστασίου (τηλ. 6940-864443) δημιουργήθηκε ακριβώς δίπλα, με στόχο τη δημιουργική ζυθοποίηση και την άμεση διάθεση – ό,τι υπάρχει στις δεξαμενές να το βρίσκεις στην παμπ. Η πρώτη μπίρα γέμισε τα ποτήρια στα τέλη του 2017· σήμερα μετράνε 125 συνταγές. Όπως εξηγεί ο Φώτης, «για μια ζυθοποιία μεγάλου όγκου κάτι τέτοιο θα ήταν ασύμφορο, αλλά το μοντέλο που έχουμε επιλέξει –το 85-90% της παραγωγής καταναλώνεται εδώ– και το γεγονός ότι όταν φτιάχνει κανείς μπίρα έχει έτοιμο προϊόν άμεσα, σε τρεις-τέσσερις εβδομάδες, μας δίνει περιθώριο για πολλούς πειραματισμούς». Ανάλογα με την εποχή και από όσα δοκιμάζουν, προκύπτουν διάφορες ιδέες τις οποίες μετουσιώνουν σε μπίρες οι ζυθοποιοί Ανέστης Χατζηανέστης, Χριστόφορος Κοττάκης και Χρήστος Τοπαλίδης. Στις κάνουλες της παμπ της οδού Χαϊμαντά, πέρα από τις σταθερές Αστερόεσσα (American Pale Ale), Καθημερινή (Lager) και Σταράτη (Weiss), συναντάς και καλοφτιαγμένες μπίρες πολλών τύπων, West Coast, Νew England και Session IPA, βελγικές Saison, Irish red ale και ένα σωρό ακόμη με ρετρό ετικέτες, κάποιες εποχικές και άλλες που έχουν προκύψει από συνεργασίες με μικροζυθοποιίες από διάφορα μέρη της Ελλάδας ή το εξωτερικό. Τώρα μόλις έβγαλαν, σε συνεργασία με την Πίβο από την Κύπρο και την Paragon, την Τεύκρος, μια ελαφριά, διαυγή Pilsner. Στη συλλογή τους έχουν και μια Pilsner σε φιάλη αφιερωμένη στο Χαλάνδρι, τη Φλύα. Είναι η αρχαία ονομασία της περιοχής, όπου έχει γεννηθεί, μεγαλώσει και στήσει τον ζυθομικρόκοσμό του ο Φώτης, ο οποίος τώρα σκέφτεται να προσθέσει και φαγητό στην εξίσωση, σε έναν χώρο ακριβώς απέναντι από την παμπ και το ζυθοποιείο.
Οι κουκουβάγιες της Πειραιώς
Σε κεντρικό σημείο της Αθήνας, ανάμεσα στο Γκάζι και το Μουσείο Μπενάκη Οδού Πειραιώς, βρίσκεται το ζυθοποιείο της Noctua (τηλ. 210-3454484), που πήρε το όνομά του από μια κουκουβάγια, την Αθηνά τη νυκτία, πτηνό-σύμβολο για την πόλη. Την ίδρυσαν τέσσερις φίλοι που, βλέποντας την craft μπίρα να κερδίζει σιγά σιγά έδαφος και τον δρόμο ανοιχτό για νέες προσπάθειες, βρήκαν το πρώην συνεργείο αυτοκινήτων, αγόρασαν τον εξοπλισμό, έκαναν το μπίζνες πλαν και τον Σεπτέμβριο του 2016 εμφάνισαν τις πρώτες τους μπίρες, τη Head twister (Pale ale) και τη Νight vision, μια μαύρη IPA, με άρωμα καφέ και σοκολάτας κι ωραία πικράδα – η ιδέα ήταν να εισαγάγουν τον κόσμο στην craft μπίρα, με μια πιο βατή και μια όχι τόσο, και μετά να καλύψουν τη μεταξύ τους απόσταση. Με κάποιες ενδιάμεσες αλλαγές, το σχήμα αυτή τη στιγμή περιλαμβάνει τον Ιάσονα Παναγιωτόπουλο και τον Ορφέα Δημόπουλο, τον Στέλιο Αφεντουλίδη, τον Νίκο Κολομβούνη και την Ελίνα Σαουσοπούλου. Και η γκάμα έχει μεγαλώσει. Με βύνες από τη Ζυθοποιία Μακεδονίας-Θράκης, λυκίσκους κυρίως αμερικανικούς και αυστραλέζικους-νεοζηλανδέζικους και το «φανταστικό», όπως λένε, νερό της Αθήνας φτιάχνουν μια γευστική West Coast IPA, μια θολή ΙPA, φρουτώδη, όχι πολύ πικρή, μια ελαφριά, καλοκαιρινή Session IPA και μια Sour, με νότες passion fruit και κορόμηλου και όχι μόνο. Βγάζουν και μια Pilsner μόνο σε βαρέλι, ενώ έχουν κάνει one off εκδόσεις και διάφορες συνεργασίες με άλλους μικροζυθοποιούς. Έχουν σχεδόν τριπλασιάσει τη δυναμικότητά τους από τότε που ξεκίνησαν. Οι μπίρες τους πωλούνται σε μαγαζιά και κάβες και μέσω του e-shop τους. Όπως επισημαίνει ο Ορφέας, οι συνθήκες στις οποίες φυλάσσεται και μεταφέρεται μια craft μπίρα έχουν μεγάλη σημασία: «Δεν διατηρείται σωστά στο ράφι, χρειάζεται ψυγεία και ψυχόμενες αποθήκες. Στην Ελλάδα δεν έχουμε το λεγόμενο cold chain. Όταν ο πελάτης πίνει μια μπίρα που δεν είναι συντηρημένη σωστά, μπορεί να χάσει την πίστη του στη μικροζυθοποιία».
«Όταν ο πελάτης πίνει μια μπίρα που δεν είναι συντηρημένη σωστά, μπορεί να χάσει την πίστη του στη μικροζυθοποιία», λέει ο Ορφέας Δημόπουλος της Noctua.
Taproom-ζυθοποιείο στην Ηλιούπολη
Σε ένα ανακαινισμένο πρώην σιδεράδικο στην Ηλιούπολη έχει στεγαστεί το ζυθοποιείο και το taproom της Paragon Brewery (τηλ. 6981-947030). Το μόνο που χωρίζει το μπαρ από τα καζάνια είναι μια μεγάλη τζαμαρία – ιδανική για όσους θέλουν να βλέπουν την μπίρα να «βράζει» μπροστά στα μάτια τους. Ο head brewer Γιάννης Ψιμούλης εξηγεί ότι στόχος τους είναι να σερβίρουν στο 70% του taproom δικές τους ετικέτες και στο υπόλοιπο 30% γκεστ μπίρες από Ελλάδα και εξωτερικό. Θέλουν να προσφέρουν ποικιλία: από ξινές και πειραματικές μέχρι πιο παραδοσιακές και «καθαρές» γεύσεις, πάντα όσο το δυνατόν πιο φρέσκες. Μία από τις πρώτες επιτυχίες τους είναι η Falifornia, μια American pale ale, ευκολόπιοτη και αρωματική. Πρόσφατα κυκλοφόρησαν την Te Piha, μια New Zealand IPA με ξηρή, φρουτώδη επίγευση, μέτρια πικράδα και έντονα αρώματα εσπεριδοειδών. Η Idaho, από την άλλη, είναι μια smash IPA (single malt, single hop), φτιαγμένη με συμπυκνωμένους λυκίσκους για ακόμη πιο έντονη γεύση και άρωμα. Το περιβάλλον στο taproom είναι φιλικό αλλά και το προσωπικό εξειδικευμένο. Οι κάνουλες ανανεώνονται σε εβδομαδιαία βάση. Διοργανώνουν γευστικές ξεναγήσεις, καθώς και street food events τόσο στον εσωτερικό όσο και στον εξωτερικό χώρο. Το beer garden που εγκαινίασαν πρόσφατα είναι διαμορφωμένο με τραπέζια πικνίκ, ιδανικό για καλοκαιρινές βραδιές.
Όλα σε κουτάκι στη Μεταμόρφωση
Η Alea Brewing Co. (τηλ. 213-0017953) μόλις γιόρτασε τα έξι της χρόνια με ένα φεστιβάλ που γέμισε την αυλή της στη Μεταμόρφωση φίλους και συνοδοιπόρους. Ο Αυγουστίνος Ευρυπιώτης, με εξειδικευμένες ζυθοσπουδές, και ο Θάνος Μαντάς, βιοτεχνολόγος, έφτιαχναν αμφότεροι μπίρα, όταν γνωρίστηκαν σε κάποιες δράσεις του Συλλόγου Ερασιτεχνών Ζυθοποιών Ελλάδας και αποφάσισαν να στήσουν το ζυθοποιείο παρέα με τρεις ακόμη φίλους με το ίδιο μεράκι, τον Γιάννη Μακαρώνα, τον Πάνο Κομνηνό και τον Κώστα Πασχίδη. Τον Ιούνιο του 2019 εμφιάλωσαν ή, πιο σωστά, εγκυτίωσαν την πρώτη τους μπίρα. Δεν υπήρχε τότε άλλη ζυθοποιία που να έχει όλα της τα προϊόντα σε κουτί. «Είναι 100% ανακυκλώσιμο και πιάνει λιγότερο χώρο στο ψυγείο, οπότε έχει μικρότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα στη μεταφορά, και περισσότερο χώρο για την ετικέτα», εξηγούν. Και τα στερεά βιοϋπολείμματα της βύνης δεν τα πετάνε, τα δίνουν σε έναν κτηνοτρόφο της περιοχής για ζωοτροφή. Χάρη και σε μια ομάδα καταρτισμένων νεαρών ζυθοποιών που προστέθηκε στην πορεία (Ρενάτα Λυμπεροπούλου, Λευτέρης Κωνσταντινίδης, Γιώργος Κουτσονικολής, Ευαγγελία Τζουβάρα και Φαίδρα Σάρρου), το ζυθοποιείο από τότε που ξεκίνησε έχει μεγαλώσει δύο φορές σε παραγωγική ικανότητα κι έχει κυκλοφορήσει γύρω στις 36 μπίρες που σε τραβάνε και με την αισθητική τους (δίνουν ιδιαίτερη σημασία στο εικαστικό κομμάτι) και με τη γεύση τους: μια βρετανικού τύπου μπίρα με γεύση καραμέλας και ωραία πικράδα, μια δροσιστική βελγική Wit με φλούδα νεραντζιού-πορτοκαλιού και κόλιανδρο, μια ωραία, δυνατή, βυνώδη Steam lager, μια Pale Ale, μια Stout… Βγάζουν κάποιες περιορισμένης παραγωγής, όπως η σειρά Paradox με θολές IPA με ονόματα-αναφορές σε διάφορα παράδοξα (του Σρέντινγκερ, του Αχιλλέα κ.ά.), και έχουν κάνει ουκ ολίγες συνεργασίες. Πρόσφατα, π.χ., έφτιαξαν μια West Coast DIPA παρέα με τους P.i.g.s Brew Co. από τη Λάρισα και μια ιδιαίτερη Saison με τη Retimi από το Ρέθυμνο με φραγκόσυκο και ρόδι. «Είναι στο πνεύμα της craft σκηνής οι συνεργασίες», λένε, εξηγώντας ότι είναι τρόπος να ανταλλάξουν ιδέες και γνώσεις με ανθρώπους που μπήκαν στο παιχνίδι για τους ίδιους λόγους με εκείνους, να κάνουν καινούργια πράγματα, αλλά και να περάσουν, μέσω στοχευμένων κυκλοφοριών, διάφορα μηνύματα – ενωτικά, αντιφασιστικά, φιλοζωικά.
Οι δρομείς από τον Κάλαμο
Πριν από 20 χρόνια έφτιαξε την πρώτη του μπίρα ο Γιάννης Μαγγανάς, ως οικοζυθοποιός τότε. Με τους φίλους του Στέφανο Κόκκινο, Δημήτρη Χασόγια και Ανανία Αρβανιτίδη –όλοι δρομείς μεγάλων αποστάσεων– μαζεύονταν συχνά και δοκίμαζαν τις συνταγές του. Και κάποια στιγμή αποφάσισαν να φτιάξουν ένα ζυθοποιείο. Το 2020 ξεκίνησαν να το στήνουν στον Κάλαμο. «Σκόνταψαν» λίγο στον COVID, αλλά τον επόμενο χρόνο η Μagania (τηλ. 22950-29532) έβγαλε την πρώτη της μπίρα, μια Hoppy Pale Ale, που μαζί με μια West Coast IPA, με αρώματα εσπεριδοειδών και πεύκου –το μπεστ σέλερ τους–, και μια νόστιμη αφιλτράριστη lager συμπληρώνουν τη βασική τριάδα. Η ομάδα έχει μια σχέση με την μπίρα χομπίστικη και σοβαρή μαζί, τρυφερή και παρεΐστικη. Έχουν κάνει μπίρες-συνεργασίες με μικροζυθοποιίες και νομάδες κι είναι και κάποιες που βράζουν περιοδικά, όπως μια New England sour και μια New England IPA. Εκεί στην εξοχή έχουν και μια μικρή καλλιέργεια λυκίσκου. Ξεκίνησαν με Cascade και φέτος έβαλαν και Saaz. Όταν τον συλλέγουν, τον ρίχνουν φρέσκο στη δεξαμενή και φτιάχνουν μια IPA σε έκδοση wet hop, περιορισμένης παραγωγής, που βγαίνει σε βαρέλι σε μαγαζιά του χώρου και εξαφανίζεται αμέσως.
Οι μπίρες της Κερατέας
Η Babel Microbrewery (τηλ. 22990-21921) ξεκίνησε να ζυθοποιεί το καλοκαίρι του 2024 στο ΒΙΟΠΑ της Κερατέας. Πίσω της βρίσκονται έντεκα άνθρωποι από διαφορετικούς χώρους: αρχιτέκτονες, φωτογράφοι, επαγγελματίες της εστίασης. «Εξ ου και η ονομασία Βαβέλ», λέει η Εύα Παταπατίου, συνιδρύτρια της μονάδας. «Ο καθένας συμβάλλει από το δικό του πεδίο. Οι επτά δουλεύουμε άμεσα στη ζυθοποιία, οι υπόλοιποι έμμεσα μέσα από τις επιχειρήσεις τους». Η βασική τους μπίρα είναι η Norma, μια ξανθιά lager με μεσογειακό χαρακτήρα, δροσερή και ευκολόπιοτη. Ακολούθησε η Vizma, μια ανάλαφρη IP. «Θέλαμε κάτι που να πίνεται εύκολα, ειδικά το καλοκαίρι», λέει η Εύα. Ανάμεσα στις πιο ιδιαίτερες ετικέτες ξεχωρίζει η ADHD, μια hazy pale ale με έντονο άρωμα και double dry hopping, και η Dala, μια Mexican lager με αγαύη και λάιμ – σαν την Corona, αλλά με πιο πλούσια γεύση. Οι συνταγές σχεδιάζονται συλλογικά. «Ο Μιχάλης Ανδριώτης είχε την αρχική ιδέα, εγώ παρακολουθώ τις τάσεις και ο Νίκος Κοχύλης, ο ζυθοποιός μας, τις υλοποιεί». Τον τελευταίο καιρό πειραματίζονται με ελαφριές ετικέτες κάτω από 3% αλκοόλ, ανταποκρινόμενοι σε μια νέα συνήθεια των καταναλωτών που ενισχύεται. Για την craft μπίρα στην Αθήνα, η Εύα παραμένει αισιόδοξη: «Είμαστε μια πόλη με τουρισμό και κοινό που ψάχνεται. Ο κόσμος θέλει να ξέρει ποιος φτιάχνει την μπίρα που πίνει, να είναι προσεγμένη, φρέσκια και απαστερίωτη. Δεν υπάρχει debate “κρασί ή μπίρα”, είναι εντελώς διαφορετικές εμπειρίες».
Τις μπίρες από τις οκτώ μικροζυθοποιίες της Αττικής θα τις βρείτε σε επιλεγμένες κάβες και taprooms. Επικοινωνήστε με κάθε μονάδα για περισσότερες πληροφορίες.
