Ο Ροντ Στιούαρτ κατέχει το ρεκόρ μεγαλύτερης προσέλευσης σε συναυλία· ήταν τον Δεκέμβριο του 1994, όταν τον παρακολούθησαν στην Κοπακαμπάνα πάνω από 3 εκατ. άνθρωποι. Από τότε άλλαξαν πολλά, όχι όμως η όρεξή του να ταξιδεύει στον κόσμο και να ανεβαίνει πάνω στη σκηνή με το χαρακτηριστικό του χτένισμα, την ακόμα πιο χαρακτηριστική βραχνή φωνή του και όλη την καλή διάθεση και την ενέργεια για να βρεθεί μπροστά από το κοινό του ζωντανά και να ερμηνεύσει μερικά από τα πιο διάσημα και αγαπημένα τραγούδια στην ιστορία της ροκ μουσικής. Αυτό που σκέφτεστε είναι κάτι που σκέφτονται όλοι: τι είναι αυτό που κάνει τους καλλιτέχνες, ακόμα και στα 80 τους, όπως ο Στιούαρτ, να συνεχίζουν να περιοδεύουν και να τραγουδούν ζωντανά; Αποτελώντας μάλιστα από πλευράς εσόδων ένα αρκετά μεγάλο κομμάτι της μουσικής βιομηχανίας. Ο βραβευμένος με Πούλιτζερ διευθυντής του New Yorker και βιογράφος του Μπαράκ Ομπάμα, Ντέιβιντ Ρέμνικ, χρησιμοποίησε στο βιβλίο του Holding The Note (2023) έναν μουσικό όρο για να αποδώσει αυτό που συμβαίνει με τους μουσικούς στο τέλος της καριέρας τους: είναι το πνεύμα του «sostenuto». Είναι αυτό που τους κρατάει μέσα στο παιχνίδι και βοηθάει να αναπληρώνεται αυτό που ο χρόνος και η ηλικία έχουν ψαλιδίσει. Η μουσική είναι πηγή δύναμης και αντοχής.
Δεν είχε τύχει ποτέ να τον δω από κοντά και έτσι αποφάσισα να μην περιμένω μέχρι τις 13 Δεκεμβρίου, που θα βρεθεί για πρώτη φορά στην Αθήνα, στο κλειστό γήπεδο μπάσκετ του ΟΑΚΑ, αλλά να δω ένα λάιβ της περιοδείας του στην Κρακοβία.
«Let the good times roll»
Το αεροπλάνο μας προσγειώνεται στο μικρό και ήσυχο αεροδρόμιο «Ιωάννης Παύλος ΙΙ» της Κρακοβίας. Ο καιρός είναι συννεφιασμένος και η θερμοκρασία έχει μια διαφορά περίπου 15 βαθμών από την Αθήνα. Η πόλη είναι καταπράσινη και, όπως μου τονίζει ο οδηγός του ταξί που με πηγαίνει στο ξενοδοχείο, είναι πανέμορφη την άνοιξη. Έπειτα, με τα σχετικά καλά αγγλικά του ανοίγει πολιτική κουβέντα και μου λέει ότι «ο Πούτιν θέλει να ανασυστήσει την παλιά Σοβιετική Ένωση». Και μετά γελάει. Η διαδρομή προς το ξενοδοχείο είναι ήρεμη και χωρίς πολλή κίνηση, μιλάμε για μια πόλη μόλις 800.000 κατοίκων. Η συναυλία είναι σε έξι ώρες, οπότε τρώω κάτι ελαφρύ για να έχω καλή ενέργεια και ανάλαφρη διάθεση για το βράδυ.
Παίρνω το τραμ, που πάει πολύ γρήγορα γιατί έχει δική του, αποκλειστική λωρίδα, και πιάνω και τον παλμό της πόλης. Φτάνοντας έξω από την Tauron Arena, βλέπω ουρά μπροστά από το ταμείο και στον περιβάλλοντα χώρο αρκετό κόσμο. Είναι το σύγχρονο στολίδι της Κρακοβίας, χωρητικότητας έως 20.000 ατόμων, φιλοξενεί αθλητικά γεγονότα, μεγάλες μουσικές συναυλίες, εκθέσεις και συνέδρια. Ο καιρός εξακολουθεί να είναι συννεφιασμένος και βαρύς, ψιχάλισε πριν από λίγο. Σκέφτομαι πόσο ευχάριστο είναι να φτάνει κανείς σε μια μεγάλη συναυλία έχοντας υποβληθεί σε ελάχιστη ταλαιπωρία. Η είσοδος είναι εύκολη, η οργάνωση υποδειγματική. Το πρώτο που συναντώ είναι τα μπαρ και προσέχω το κοινό που έχει φροντίσει ώστε η εικόνα του να είναι αντάξια μιας συναυλίας του Ροντ Στιούαρτ. Υπάρχουν άντρες ντυμένοι με μπλέιζερ σακάκια με λεοπάρ πριντ, στενά μαύρα παντελόνια και μοκασίνια πάλι λεοπάρ με φουντίτσες. Είναι μια καλτ εικόνα που μου θυμίζει άλμπουμ της δεκαετίας του ’70 και ένα συναυλιακό κοινό που έχω πάρα πολλά χρόνια να δω ντυμένο έτσι. Σαν το παντελόνι που φοράει ο Ροντ Στιούαρτ στο εξώφυλλο του Blondes Have more Fun, αλλά σε σακάκι, φορεμένο από άνδρες ηλικίας άνω των 60 ετών. Τα παιδιά του ροκ εν ρολ παραμένουν για πάντα παιδιά.
Υπάρχουν άντρες ντυμένοι με μπλέιζερ σακάκια με λεοπάρ πριντ, στενά μαύρα παντελόνια και μοκασίνια πάλι λεοπάρ με φουντίτσες. Είναι μια καλτ εικόνα που μου θυμίζει άλμπουμ της δεκαετίας του ’70
Όλες οι θέσεις, ακόμα και οι πιο μπροστινές, είναι για καθημένους και αριθμημένες. Μία ώρα πριν από την έναρξη, οι περισσότερες θέσεις γύρω μου είναι άδειες. Ρωτάω μια ταξιθέτρια και μου απαντά ότι τα εισιτήρια έχουν εξαντληθεί. Κάθομαι στην όγδοη σειρά, στη θέση 12, και στρέφω την προσοχή μου στη μουσική που παίζουν τα ηχεία. Φανκιές και σοουλιές των δεκαετιών του ’60 και του ’70. Αρίθα Φράνκλιν, όχι τα γνωστά, Ντόκτορ Τζον, όχι τα γνωστά. Η θεωρία μου λέει ότι καταλαβαίνεις πολλά για έναν καλλιτέχνη από τη λίστα με τα τραγούδια που παίζει πριν από τη συναυλία του. Ο Ροντ Στιούαρτ είναι συνεπής και σε αυτό. Με αυτή τη μουσική μεγάλωσε και έφτασε να είναι ένας από τους πιο εμπορικούς καλλιτέχνες όλων των εποχών. Μια μεγάλη κόκκινη κουρτίνα σκεπάζει τη σκηνή. Ψηλά πάνω μια φωτεινή επιγραφή γράφει: «Let the Good Times Roll». Άνετα το σλόγκαν της ζωής του Σερ Ροντ. Πρόκειται για μια φράση που τη χρησιμοποιούσε παλιότερα το κοινό στα μεγάλα φεστιβάλ στην περιοχή της Λουιζιάνα και ιδιαίτερα στο περίφημο Μάρντι Γκρα. Στα ηχεία ακούγονται ίσως τα τελευταία τραγούδια πριν από το λάιβ, Knock Υourself Out των Tower Of Power, φάνκι και γκρούβι!
Είναι λίγα λεπτά μετά τις οκτώ, το στάδιο έχει γεμίσει από ένα κοινό κυρίως 40 ετών και άνω, και κυρίως ζευγάρια. Οι μπαλάντες του Στιούαρτ έχουν αφήσει εποχή ακόμη και σε αυτούς που τις άκουσαν πολλά χρόνια μετά την κυκλοφορία τους. Ξέρουν γιατί βρίσκονται εδώ. Δεν τους ανησυχεί το FOMO. Είναι εδώ για να ακούσουν σπουδαία και αγαπημένα τραγούδια, καλή μουσική και να θυμηθούν τον παλιό καλό καιρό. Και ποιος μπορεί να πει με σιγουριά ότι σήμερα δεν του λείπουν όλα αυτά. Στα ηχεία παίζει το I Just Can’t Get Enough των Depeche Mode και ακολουθούν σκωτσέζικες γκάιντες. Ο Ροντ Στιούαρτ επανειλημμένα έχει δηλώσει ότι, παρότι γεννήθηκε στην Αγγλία, νιώθει λίγο περισσότερο Σκωτσέζος από τον πατέρα του. Αφού λοιπόν μας δήλωσε την ταυτότητά του, το πώς νιώθει και από πού κατάγεται, η κόκκινη κουρτίνα ανεβαίνει και ακούγονται τα πρώτα ακόρντα από το Tonight I’m Yours, το τραγούδι που ξεκινάει κάθε βράδυ την τελευταία περιοδεία του με τίτλο One Last Time Tour.
Ωρα για πάρτι
Ξεπροβάλλει με ορμή στη σκηνή ένας πολύ νεανικά ντυμένος Ροντ Στιούαρτ που κατευθύνεται προς τη μία άκρη της. Ακόμη και τώρα, στα 80 του, μοιάζει να αναζητάει στη σκηνή και στην επαφή του με το κοινό τη μία αυτή στιγμή που θα του χαρίσει για άλλη μία φορά την ευτυχία. Τον συνοδεύουν δώδεκα μουσικοί, έξι άνδρες με λιλά σακάκια και μαύρα παντελόνια και έξι γυναίκες με στρας φορέματα που κάνουν δεύτερα φωνητικά, χορεύουν ασταμάτητα και παίζουν έγχορδα, βιολιά αλλά και άρπα! Κάποιες φορές, όταν ο Στιούαρτ φεύγει για να αλλάξει εμφάνιση, κάποια από τις κοπέλες θα πάρει τον ρόλο της πρώτης φωνής. Το δεύτερο κομμάτι της βραδιάς είναι του Σαμ Κουκ, σχεδόν όλες του οι περιοδείες έχουν πάντα ένα κομμάτι του, τεράστια επιρροή για τον ίδιο: We ’re having A Party – είναι ξεκάθαρο από την αρχή!
Η πρώτη στιγμή που το κοινό συμμετέχει τραγουδώντας όλους τους στίχους έρχεται με το τρίτο μόλις τραγούδι. Είναι η μεγάλη επιτυχία It’s a Heartache της Μπόνι Τάιλερ από το 1977. Για αρκετά χρόνια, πολλοί πίστευαν ότι η πρώτη εκτέλεση ήταν του Ροντ Στιούαρτ, λόγω ύφους αλλά και χροιάς της φωνής της Τάιλερ. Έτσι το ηχογράφησε κι αυτός το 2006. Το παίζει εξαιρετικά και ζεσταίνει το κοινό. Μαζί με το κοινό ζεσταίνεται και η φωνή του. Ακολουθεί ένα τραγούδι της Motown, επιτυχία του 1966, ένα ξέφρενο χορευτικό ντουέτο που είχαν ερμηνεύσει ο Μάρβιν Γκέι με την Κιμ Γουέστον, το It Takes Two. Στη γιγαντοοθόνη εμφανίζεται η μορφή της Τίνα Τέρνερ, το είχαν ηχογραφήσει ντουέτο το 1990 για το άλμπουμ του Στιούαρτ Vagabond Heart. O Στιούαρτ πλησιάζει το μικρόφωνο και λέει ότι το επόμενο τραγούδι ηχογραφήθηκε το 1972, θυμωμένος και λίγο που το κομμάτι αυτό είναι μια τόσο μακρινή ανάμνηση στη ζωή του. Είναι το You Wear it Well. Ακολουθεί το πρώτο κομμάτι της βραδιάς από την περίοδο του γκρουπ των Faces, το περίφημο Oοh La La του 1973. Η χρυσή περίοδος του Ροντ Στιούαρτ ήταν τα πρώτα έξι-επτά χρόνια της δεκαετίας του ’70, από εκείνη την περίοδο έρχονται τα πιο χαρακτηριστικά του τραγούδια, τα πιο σπουδαία του άλμπουμ.
«Γι’ αυτό είμαστε όλοι εδώ»
Έχει ήδη βγάλει το σακάκι του πρώτου από τα τέσσερα σύνολα που θα φορέσει μέσα στη βραδιά. Κομψός, μεταξωτός, εντελώς γκλαμ ροκ, ετοιμάζεται να πει άλλη μία από τις αγαπημένες και χαρακτηριστικές του διασκευές, ένα ειρωνικό σχόλιο για όσους γκρινιάζουν διαρκώς παρόλο που τα έχουν όλα, το Some Guys Have All the Luck των Persuaders από το 1973. Στην καριέρα του ο Ροντ Στιούαρτ έκανε δικό του κάθε τραγούδι που διασκεύασε. Η μοναδική και χαρακτηριστική φωνή του σε κάνει να ξεχνάς ή και να αγνοείς το πρωτότυπο, γιατί με τον τρόπο του, με το γνήσιο πάθος του μπορεί να τα μεταβολίζει και τα κάνει αυθεντικά δικά του. Η βραδιά απ’ ό,τι φαίνεται θα είναι διάσπαρτη από τραγούδια του και διασκευές τραγουδιών άλλων.
Έρχεται η άρπα στο προσκήνιο και ακούμε τις πρώτες νότες από το The First Cut Is The Deepest του Κατ Στίβενς, άλλο ένα κλασικό τραγούδι που το αποδίδει πιο πειστικά. Με τη βραχνή του φωνή και το πάθος του έχει μετατρέψει σε ύμνους κάποιες μπαλάντες όπως η συγκεκριμένη, εξομολογητικές, στιχουργικά γυμνές και ωμές. Στο ίδιο ύφος είναι και το Tonight’s The Night που ακολουθεί. Στις γιγαντοοθόνες εμφανίζονται γκάιντες και η εισαγωγή θυμίζει ότι και αυτό το κομμάτι, το Forever Young του Μπομπ Ντίλαν, το φέρνει στα μέτρα του. Τα έξι κορίτσια χορεύουν στη σκηνή σαν να βρίσκονται στο River Dance. Ο Στιούαρτ πηγαίνει στο μικρόφωνο και, απευθυνόμενος στην ομάδα της περιφρούρησης και στους διοργανωτές, λέει: «Αυτή τη στιγμή γίνονται αρκετοί πόλεμοι σε ολόκληρο τον κόσμο και γίνεται όλο και πιο δύσκολο να περάσει κάποιος καλά. Οι άνθρωποι που είναι εδώ πλήρωσαν σήμερα ένα σωρό χρήματα για να περάσουν καλά. Αφήστε τους να σηκωθούν και να παρτάρουν. Άλλωστε γι’ αυτό είμαστε όλοι εδώ». Ακολουθεί το Young Turks.
Στην ακουστική κιθάρα, στο μαντολίνο και στο βιολί ακούγονται οι πρώτες νότες από το Maggie May, το τραγούδι που σχεδόν σε μία νύχτα τον έκανε σούπερ σταρ· ένα παιδί από το Λονδίνο με καταγωγή από την εργατική τάξη έγινε ξαφνικά παγκόσμιο σύμβολο. Στη σκηνή πια δεν βλέπεις έναν ογδοντάχρονο, αλλά έναν τύπο που πέρασε μια υπέροχη ζωή. Είναι ο τύπος τον οποίο σε οποιαδήποτε ηλικία θέλεις για παρέα. Απλός, ανεπιτήδευτος και αληθινός. Το καταλαβαίνω ακόμα και όταν πηγαίνει προς το πίσω μέρος της σκηνής, εκεί που υπάρχουν κάποια σκαλάκια όπου θα καθίσει να πάρει μια ανάσα, θα πάρει στο χέρι ένα ποτήρι κόκκινο κρασί, θα κοιτάξει τους μουσικούς του, θα κοιτάξει τα κορίτσια που βρίσκονται μπροστά του, θα επιστρέψει το βλέμμα στο κοινό του και θα πιει μια γουλιά. Και θα την ευχαριστηθεί σαν να είναι ό,τι καλύτερο του συνέβη μες στη μέρα. Και έχει φορέσει και το δεύτερο σακάκι της βραδιάς με ένα υπέροχο μαύρο- κίτρινο vintage αναγεννησιακό πριντ.
Η διάθεση αλλάζει
Στη γιγαντοοθόνη εμφανίζεται μια φωτογραφία της Κριστίν Μακβί των Fleetwood Mac. Μετά το I’d Rather Go Blind, που ερμηνεύει παθιασμένα ο Στιούαρτ λίγο πριν πεταχτεί στα καμαρίνια για να βάλει το τρίτο σύνολο της βραδιάς. Επιστρέφει ντυμένος με ένα έντονο μπλε σακάκι, ένα χτυπητό κίτρινο παντελόνι, ένα έντονο κίτρινο πουκάμισο και ερμηνεύει το Baby Jane. Το κοινό πλέον είναι όλο όρθιο και κάνει αυτό που έχει έρθει να κάνει: παρτάρει. Όμως σύντομα όλη η διάθεση αλλάζει.
Βρισκόμαστε στην Πολωνία, που υποστηρίζει στο σύνολό της την Ουκρανία. Η μπάντα αρχίζει να παίζει το Rhythm Of The Heart που θυμίζει εμβατήριο. Στις γιγαντοοθόνες ένα παιδί σε μια φωτογραφία κρατάει ένα πλακάτ που γράφει «No more war» και ο Στιούαρτ αφιερώνει το τραγούδι στον ουκρανικό λαό, στον ουκρανικό στρατό και στον Ζελένσκι, υπό τις επευφημίες του κοινού. Ακολουθούν δύο μπαλάντες. Στην καριέρα του ο Στιούαρτ έχει καταφέρει να τελειοποιήσει την τέχνη του να εξισορροπεί τους εξομολογητικούς προσωπικούς στίχους με την εμπορική επιτυχία. Τα I Don’t Want to Talk About It και If You Don’t Know me By Now δείχνουν πόσο εύκολα μπορεί και κατευθύνει τις διαθέσεις του κοινού. Στο δεύτερο κομμάτι, μάλιστα, πιάνει τα μαλλιά του και κοιτάζοντας προς τη μεριά μας, λέει: «Φέτος είναι η χρονιά που θα εμφανιστούμε στο φεστιβάλ του Γκλαστονμπέρι και χρειάζομαι κούρεμα. Επίσης χρειαζόμαστε και πρόβες, γιατί το τραγούδι αυτό δεν το παίζουμε συχνά». Η τελευταία φορά που εμφανίστηκε στο Γκλαστονμπέρι ήταν το 2002. Είναι φανερό ότι νιώθει χαρά και τιμή από την επιλογή του φεστιβάλ να του δώσει άλλη μία βραδιά στο φετινό του πρόγραμμα.
Ενα ακόμα κοστούμι
Αποχωρεί και πάλι από τη σκηνή για να βάλει το τέταρτο και τελευταίο συνολάκι της βραδιάς, ενώ η μπάντα παίζει το Proud Mary. Επιστρέφει με φοβερή διάθεση μέσα σε έναν χαμό, καθώς από τα ηχεία ακούγεται το γκρουβ και η μελωδική γραμμή του Do You Think I’m Sexy, ενώ ταυτόχρονα τα κορίτσια πετούν μπάλες ποδοσφαίρου στο κοινό. Τραγουδάει και χορεύει και κάθε τόσο ρίχνει και μια ξυλιά στον πισινό του, κλασική εικόνα παιχνιδιάρη Ροντ Στιούαρτ.
Η βραδιά πλησιάζει προς το τέλος της με τραγούδια όπως τα Stay With Me, το εκρηκτικό Hot Legs και το τραγούδι-σήμα κατατεθέν Sailing, άλλη μία διασκευή του Στιούαρτ που κανένας δεν θυμάται, και δικαίως, την πρώτη εκτέλεση. Ένα κομμάτι παρεξηγημένο θεματικά, αφού δεν αφορά μια ρομαντική σχέση μεταξύ ενός ζευγαριού που έχει πάρει τις θάλασσες, αλλά το πνευματικό ταξίδι της ανθρωπότητας: «We are sailing…» τραγουδάει φορώντας, τόσο αυτός όσο και οι γυναίκες επι σκηνής, ναυτικά καπέλα. Αλλά δεν είναι αυτό το τέλος της βραδιάς. Με το τελευταίο τραγούδι επιστρέφει εκεί απ’ όπου ξεκίνησε, στους Faces και στα rhythm ’n’ blues. Το τραγούδι που κλείνει τη συναυλία δεν είναι άλλο από το Sweet Rock and Roller. Ό,τι υπήρξε για 60 χρόνια o σερ Ροντ Στιούαρτ. Και τα πρόσωπα των χιλιάδων ανθρώπων που βρέθηκαν αυτό το βράδυ μαζί του συμφωνούν.
Ροντ Στιούαρτ: Ενας γνωστός άγνωστος
Γεννήθηκε στις 10 Ιανουαρίου 1945 στο High Gate του Βόρειου Λονδίνου από πατέρα Σκωτσέζο και μητέρα Αγγλίδα, ο νεότερος από πέντε αδέλφια σε μια οικογένεια εργατικής τάξης όπου ο πατέρας ήταν υδραυλικός και η μητέρα παραδοσιακή νοικοκυρά.
Μεγάλωσε στις αλάνες της γειτονιάς παίζοντας μπάλα και από πολύ μικρός έκανε όνειρα ότι θα γίνει ποδοσφαιριστής, δοκιμάζοντας την τύχη του στην Μπρέντφορντ. Μέχρι που ανακάλυψε τα rhythm ’n’ blues.
Ξεκίνησε στα τοπικά κλαμπάκια της γειτονιάς και πολλές φορές έπαιζε φυσαρμόνικα στον δρόμο, επηρεασμένος από καλλιτέχνες όπως ο Σαμ Κουκ, ο Ότις Ρέντινγκ και ο Μάντι Γουότερς.
Στα τέλη της δεκαετίας του ’60 βρέθηκε στο συγκρότημα του Τζεφ Μπεκ και λίγο αργότερα στους ιστορικούς Faces, όπου γνώρισε τον Ρόνι Γουντ. Είναι φίλοι μέχρι και σήμερα. Σε αυτό το συγκρότημα καλλιέργησε τον προσωπικό του ήχο.
Το πρώτο μισό της δεκαετίας του ’70 ηχογράφησε τα καλύτερα άλμπουμ του και τα πιο χαρακτηριστικά τραγούδια του. Όμως, ήταν στα τέλη της δεκαετίας του ’70 που με το άλμπουμ Blondes Have More Fun πέρασε στο εμπορικό κοινό παίζοντας με τον ήχο που ήταν τότε της μόδας.
Τη δεκαετία του ’00 κινήθηκε προς μια απρόβλεπτη κατεύθυνση. Επανεφηύρε την καριέρα του ηχογραφώντας πέντε άλμπουμ με τραγούδια από το The Great American Songbook, κλασικά στάνταρ που ταίριαξαν απόλυτα στη φωνή του.
Έχει πουλήσει περισσότερα από 120 εκατομμύρια άλμπουμ σε όλο τον κόσμο, που καλύπτουν πολλά και διαφορετικά μουσικά είδη, από ροκ και σόουλ μέχρι ντίσκο αλλά και τζαζ.
Tο 2011, σε μια αμερικανική τηλεοπτική εκπομπή όταν ρωτήθηκε τι θα ήθελε να έχει χαραγμένο στον τάφο του, απάντησε: «Είμαι celebrity, βγάλτε με γρήγορα από δω».
Είναι συλλέκτης μοντέλων τρένων, με μια τεράστια συλλογή που καλύπτει ολόκληρη την επιφάνεια ενός ορόφου του σπιτιού του στο Λος Άντζελες.
Έχει παντρευτεί δύο φορές, αλλά έχει οκτώ παιδιά από πέντε διαφορετικές γυναίκες.
Ο Ροντ Στιούαρτ θα εμφανιστεί στο κλειστό γήπεδο μπάσκετ ΟΑΚΑ στην Αθήνα, το Σάββατο 13 Δεκεμβρίου. /Διοργάνωση High Priority / Η προπώληση συνεχίζεται στο ticketmaster.gr
