Τελικά, δεν θα πάμε Σουηδία, όπως έδειχναν τα προγνωστικά για τον 69ο Διαγωνισμό Τραγουδιού της Eurovision, αλλά Βιέννη. Ύστερα από μια αγωνιώδη ψηφοφορία, που κρίθηκε στο νήμα, ο JJ με το «Wasted Love» κατάφερε να ξεπεράσει σε βαθμούς την αμφιλεγόμενη συμμετοχή του Ισραήλ και να σημειώσει την τρίτη νίκη της Αυστρίας, μετά το 1966 και το 2014.
Για ακόμη μια χρονιά, ο μεγάλος τελικός της Eurovision είχε πολλά να προσφέρει: εντυπωσιακή έναρξη, διαφορετικά μουσικά είδη, ανατροπές, νοσταλγία, ένα ταξίδι στην ταυτότητα του Nemo, ανατρεπτικές βαθμολογίες, τεταμένο κλίμα, απογοητεύσεις και χαμόγελα.
Όσο για την ελληνική αποστολή, αυτή έχει κάθε λόγο να χαμογελάει, καθώς η «Αστερομάτα» κατέκτησε την 6η θέση (8η σε επιτροπές και κοινό) με 231 βαθμούς. Με όπλο την αψεγάδιαστη φωνή της και την συγκινησιακά φορτισμένη εμφάνιση της στη σκηνή του St. Jakobshalle, η Κλαυδία ανέτρεψε τις στοιχηματικές προβλέψεις και σημείωσε άλλη μια υψηλή κατάταξη, την 3η εντός δεκάδας για αυτή την δεκαετία, βάσει της βαθμολογίας που συγκέντρωσε από χώρες που δεν συνηθίζουν να μας ψηφίζουν.
Βασιλεία, μια λαμπρή οικοδέσποινα
Η αυλαία έπεσε στη Βασιλεία, η οποία αγκάλιασε τον διαγωνισμό πολύ πιο ένθερμα απ’ ό,τι θα περίμενε κανείς. Σε σχέση με την περσινή διοργάνωση στο Μάλμε, το οποίο δεν πολυήθελε την Eurovision, μιας και προτάθηκε ως λύση ανάγκης λόγω αδυναμίας της Στοκχόλμης να τη φιλοξενήσει, η Βασιλεία έμοιαζε με το τέλειο μέρος που θα μπορούσε να επουλώσει τις πληγές του περσινού διαγωνισμού.
Οι Ελβετοί πήραν στα σοβαρά τον ρόλο τους ως πρωτεργάτες της Eurovision και φρόντισαν να κάνουν την επίσκεψη κάθε Eurofan να μετράει, ακόμα και στην περίπτωση όσων δεν βρήκαν εισιτήρια εντός του μικροσκοπικού St. Jakobshalle των 6.500 θεατών: Ζώνες με συναυλίες, χρήση του μεγαλύτερου σταδίου της χώρας, το γειτονικό St. Jakob Park, για ένα viewing party 32.000 θεατών και προβολές σε εκκλησίες. Παράλληλα, έγιναν προσωρινές πεζοδρομήσεις για τις ανάγκες της ομαλής μετακίνησης. Πύκνωσαν τα δρομολόγια των τραμ, τα οποία διέσχιζαν όλο το (κλειστό για τα αυτοκίνητα) ιστορικό κέντρο για τη διευκόλυνση των μετακινήσεων των Eurofans στα σημεία ενδιαφέροντος. Ακόμη, στήθηκε ένα από τα μεγαλύτερα Eurovision Village στον εκθεσιακό χώρο που φιλοξενεί παραδοσιακά την Art Basel. Αν και αρχικά προκάλεσε δυσαρέσκεια το γεγονός ότι βρισκόταν σε εσωτερικό χώρο και όχι σε κάποιο υπαίθριο πάρκο –όπως συνηθίζεται–, η μεγάλη χωρητικότητά του και η ενέργεια των χιλιάδων Eurofans που το επισκέπτονταν καθημερινά, αποδείχθηκαν καθοριστικοί παράγοντες που μετέτρεψαν το Village σε ζωντανό πυρήνα της γιουροβιζιονικής εμπειρίας, σε αντίθεση με την κατά τα άλλα υποτονική αρένα.
Υποδειγματική ήταν η παρουσίαση από τις τρεις οικοδέσποινες, Χέιζελ Μπρούγκερ, Σάντρα Στρούντερ και Μισέλ Χούντσικερ. Αν και το χιούμορ της Μπρούγκερ φάνηκε αρχικά “κριντζ” και ασυνήθιστο για τα ελληνικά δεδομένα, με τον καιρό εκτιμήθηκε από το ευρωπαϊκό κοινό. Η αυτοσαρκαστική της διάθεση, η προθυμία της να τσαλακωθεί και να παίξει με τα στερεότυπα για τους Ελβετούς, την κατέστησαν τελικά ένα από τα πρόσωπα της διοργάνωσης.
Το να διοργανώνεις τη Eurovision αμέσως μετά τους Σουηδούς ανεβάζει αναπόφευκτα τον βαθμό δυσκολίας, καθώς οι Σκανδιναβοί έχουν σχεδόν «διδακτορικό» στον διαγωνισμό. Οι Ελβετοί, όμως, κατάφεραν να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων. Μιμήθηκαν κάποιες από τις τεχνικές και τις ιδέες τους, αλλά, σε γενικές γραμμές, ανέδειξαν τη δική τους πολύγλωσση και πολυπολιτισμική κουλτούρα, κάνοντας την πόλη και τους ανθρώπους της —εθελοντές, επιχειρηματίες, αρχές— πρωταγωνιστές και οργανικό κομμάτι της διοργάνωσης.
Αρένα ή Eurovision Village;
Αν σας φάνηκε μικρή η αρένα στην τηλεοπτική μετάδοση, στην πραγματικότητα ήταν ακόμη μικρότερη απ’ ό,τι έδειχνε στην οθόνη. Μάλιστα, η προσθήκη του «κάδρου» στο κέντρο της σκηνής την τελευταία στιγμή προκάλεσε προβλήματα σε πολλούς θεατές, καθώς εμπόδιζε την καθαρή ορατότητα.
Το μεγαλύτερο, όμως, πρόβλημα ήταν η παγερή ατμόσφαιρα στο κοινό. Παρακολουθήσαμε τη μεσημεριανή πρόβα του τελικού στο St. Jakobshalle και δεν γινόταν να μην προσέξουμε πόσο νωχελικό ήταν το ελβετικό κοινό: σιωπηλό, με σταυρωμένα τα χέρια, και συχνά με βλέμματα αποδοκιμασίας προς όσους διασκέδαζαν λίγο περισσότερο με τις αγαπημένες τους συμμετοχές. Ευτυχώς, οι Ισπανοί και οι Φινλανδοί έσωσαν την τιμή του κεφιού, ζωντανεύοντας την ατμόσφαιρα ανάμεσα στα τραγούδια με τις ένθερμες αντιδράσεις τους. Το χειροκρότημα για την Ελλάδα ήταν μάλλον συγκρατημένο, όμως η ερμηνεία της Κλαυδίας άφηνε υποσχέσεις για μια καλύτερη θέση στον τελικό βαθμολογικό πίνακα.
Λίγο πριν ξεκινήσει η πρόβα, και προκειμένου να αντιμετωπιστεί ο «ελέφαντας στο δωμάτιο» –οι αναμενόμενες αποδοκιμασίες προς τη συμμετοχή του Ισραήλ–, ο floor manager απευθύνθηκε με νόημα στο κοινό: «Βρίσκεστε εδώ από αγάπη, όχι από μίσος. Να το θυμάστε αυτό». Παρ’ όλα αυτά, το μεγαλύτερο μέρος του κοινού παρέμεινε σιωπηλό στην συμμετοχή του Ισραήλ.
Όσο για τα μέτρα ασφαλείας στη φετινή Eurovision, ήταν ιδιαίτερα αυστηρά. Για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά, απαγορεύτηκαν οι τσάντες τόσο στην αρένα όσο και στο Village, με τους χρήστες του Reddit να προτείνουν στους θεατές να φορούν μπουφάν με πολλές τσέπες. Επίσης, δεν επιτρεπόταν η είσοδος με σημαίες μεγαλύτερες του ενός μέτρου. Επίσης, σημαίες άνω του ενός μέτρου δεν επιτρεπόταν στους χώρους. Όσοι είχαν κάνει λάθος στο μέτρημα της, έδεσαν την σημαία στα κάγκελα περίφραξης, για να την βρουν μετά το πέρας του σόου. Περιέργως, οι σημαίες ήταν ακόμα εκεί.
Όσο για το Eurovision Village, είχε σχηματιστεί μια τεράστια ουρά μήκους χιλιομέτρων, η οποία έφτανε να περικυκλώνει ένα ολοκληρο κτίριο. Ωστόσο, οι αστυνομικοί ήταν καθησυχαστικοί, δεν υπήρχε άγχος για το αν θα έμενε κάνεις εκτός. Απλώς θα έπρεπε να περιμένει πολύ.
Πέρα από τα περίπτερα των χορηγών, τις καντίνες και τα φορητά μπαρ με τις εξαιρετικά υψηλές τιμές, η ατμόσφαιρα στο Village ήταν αισθητά πιο ζωντανή από αυτή της αρένας. Περισσότερος κόσμος, πρόσβαση σε ποτό, χορός, σημαίες, εκκεντρικές εμφανίσεις και ένα πανηγύρι χωρίς σταματημό — ειδικά κατά τις εμφανίσεις της Ισπανίας, χάρη στο πλήθος των φανς, της Φινλανδίας, που έβγαζε vibes νικητή, και της Γερμανίας, λόγω της όμορφης γειτνίασης, μιας και η Βασιλεία βρίσκεται στο τριεθνές Γαλλίας-Γερμανίας-Ελβετίας. Βέβαια, σε κάθε άκουσμα του τραγουδιού του Ισραήλ, οι αποδοκιμασίες ήταν η νόρμα.
Το πείραμα της «Αστερομάτας»
Όταν εμφανίστηκε η Ελλάδα, ακολουθήσαμε τις φωνές των Ελλήνων στον χώρο — εκείνοι, τη στιγμή που έπαιζε η κάρτα, εμψύχωναν εξ αποστάσεως την Κλαυδία. Παρακολουθήσαμε την εμφάνιση μαζί τους. Πλησιάσαμε μια παρέα φοιτητών που σπούδαζε Ιατρική στο γερμανικό Φράιμπουργκ, η οποία μοιραζόταν το άγχος για το αν θα τα πάει καλά η Κλαυδία, αν θα βγάλει όλες τις νότες με ευκολία, αν προλάβει να βγάλει το μαύρο φόρεμα λίγο πριν το φινάλε.
Φορτισμένη συναισθηματικά, με ειλικρινή συγκίνηση και δυναμισμό, η Κλαυδία μετέδιδε μια αίσθηση υπερηφάνειας για την «Αστερομάτα» αλλά και ταπεινότητας, δίχως να αναλώνεται σε υπερβολές. Θα παραδεχτούμε πως η εμφάνιση της μας άφησε άφωνους, αλλά και με μια περιέργεια για το αν θα καταφέρει να μπει δεκάδα, δεδομένου του ανταγωνισμού.
Το λάθος σε τέτοιες περιπτώσεις είναι να παίρνεις τα προγνωστικά ως οδηγό για την τελική κατάταξη. Άλλωστε, διαβάζονται λάθος, αφού προβλέπουν κυρίως τον νικητή, όχι τις θέσεις στην κατάταξη. Η «Αστερομάτα» ήταν χαμηλά στα στοιχήματα και δεν υπολογιζόταν ως φαβορί, όπως η Σουηδία, η Ολλανδία και η Γαλλία. Παράλληλα, η Κλαυδία δεν είχε εμφανιστεί σε κανένα συναυλιακό pre-party πριν τον διαγωνισμό, ώστε να προωθήσει το τραγούδι της, γεγονός που δημιουργούσε απορίες για το τελικό αποτέλεσμα. Στην ψυχοβγαλτική ανακοίνωση της πρόκρισης από τον Β’ Ημιτελικό στον τελικό, άλλαξε το μομέντουμ.
Πολλοί χρήστες των σοσιαλ ταύτισαν την «Αστερομάτα» ως ένα κλασικό τραγούδι των επιτροπών, θεωρώντας πως δεν θα έπαιρνε ψήφους από το κοινό. Αυτή όμως είναι η ομορφιά της Eurovision: να διαψεύδει πανηγυρικά και να εκπλήσσει. 8η θέση σε επιτροπές και σε κοινό, με ψήφους από χώρες που παραδοσιακά δεν μας ψήφιζαν. Ήταν ψήφοι της διασποράς; Ήταν ψήφοι των Ευρωπαίων Eurofans που τους άρεσε; Τι είδαν οι άνθρωποι της κριτικής επιτροπής στο Μαυροβούνιο και την Αυστραλία και μας χάρισαν δωδεκάρι; Διαλύθηκε μήπως το βαλκανικό μπλοκ λόγω των αποκλεισμών των πρώην γιουγκοσλαβικών χωρών;
Δεν έχει και πολύ σημασία. Αντίθετα, εκείνο που κρατάμε είναι πως το μοντέλο του εθνικού τελικού που δοκιμάστηκε φέτος, απέδωσε καρπούς, όπως και η επένδυση της ΕΡΤ στο τηλεοπτικό προϊόν που λέγεται Eurovision. Άξιζει ένα μεγάλο μπράβο στην αποστολή για τη φετινή πορεία.
Σημειώσεις από την φετινή διοργάνωση
Η 11η θέση είναι η θέση των πιο αξιομνημόνευτων συμμετοχών, ερμηνευόμενες από γυναίκες. Πέρυσι, η Μαρίνα Σάττι. Φέτος, η Έρικα Βίκμαν από την Φινλανδία.
Οι 0 πόντοι του κοινού για το Ηνωμένο Βασίλειο είναι το πιο σίγουρο και ξεκαρδιστικό πράγμα στον διαγωνισμό.
Η Κύπρος έχασε την πρόκριση για δύο πόντους. Αποτέλεσμα του αποκλεισμού φαίνεται να είναι η προσοχή που δόθηκε σε ένα εντυπωσιακό στήσιμο που εξάντλησε τον Theo Evan και όχι στην δημιουργία ενός τραγουδιού που να μένει στο νου.
Αν και φαβορί, το Βέλγιο αποκλείστηκε από τον Α’ Ημιτελικό, όπως και η Κύπρος. Αντ’ αυτού, πέρασαν τα «Ζουμπορομπότ», που θα έλεγε και ο Γιώργος Καπουτζίδης για τους Ισλανδούς VÆB και το πορτογαλικό συγκρότημα Napa, το οποίο δεν υπολογιζόταν για συναγωνισμό. Όπως και οι Tautumeitas, οι νεράιδες από την Λετονία, η πιο ευχάριστη έκπληξη της φετινής διοργάνωσης: τα προγνωστικά την είχαν εκτός τελικού, αλλά βγήκε δεύτερη στον Β’ Ημιτελικό, όπου η επιλογή γίνεται μέσω televoting
Βέβαια, τη βραδιά του τελικού, η Λετονία έλαβε λίγους βαθμούς από το televoting. Αντίστοιχα, η Ελλάδα κατέλαβε την 4η θέση στον ίδιο ημιτελικό, πάνω από την Αυστρία, αλλά χθες το βράδυ, δεν συνέβη κάτι παρόμοιο. Δεν εξηγείται αυτή η απότομη μεταβολή των ψήφων. Πιθανότητα, η δομή της σειράς εμφάνισης στον τελικό αποπροσανατολίζει και οι ψήφοι διοχετεύονται σε άλλες χώρες.
Φέτος είχαμε και την κατάρρευση του βαλκανικού μπλοκ. Σαν να μην έλειπε που δε συμμετέχουν η Ρουμανία και η Βουλγαρία στον διαγωνισμό, φέτος αποκλείστηκαν όλες οι πρώην γιουγκοσλαβικές χώρες (Σλοβενία, Κροατία, Σερβία, Μαυροβούνιο). Αντίθετα, ενισχύθηκε το μπλοκ της Βαλτικής. Όχι τόσο βαθμολογικά, όσο με συμμετοχές που αντιπροσωπεύουν τις μουσικές εξερευνήσεις των καλλιτεχνών σε αυτές τις χώρες.
Τρίτη χρόνια σερί που ο νικητής προέρχεται από τις επιτροπές και όχι από το televoting.
Παρ’ όλα αυτά, οι βαθμοί φέτος κατανεμήθηκαν πιο ισόρροπα. Οι διαφορές μεταξύ των χωρών δεν εξαιρετικά μεγάλες. Πολλά από τα stagings ήταν μοντέρνα, φρέσκα, χέρι-χέρι με την εποχή τους, αλλά μιλούσαν στην γλώσσα των μιλενιαλς και θύμισαν εποχή Eurovision επί Βερκα Σερντουσκα (μιλάμε για τον Tommy Cash της Εσθονίας). Δεν έχει σημασία τι θέση πήρε η καθεμία από αυτές τις συνταγές, αλλά ότι όλα μπορούν να χωρέσουν στη σκηνή της Eurovision, εκτός από ένα πράγμα.
Το πολιτικό φορτίο της φετινής διοργάνωσης
Την ώρα που το Ισραήλ έλαβε την υψηλότερη βαθμολογία στο televoting (297 βαθμοί) και βρισκόταν στην κορυφή του πίνακα, το κοινό του Eurovision Village ξέσπασε σε αποδοκιμασίες. Όταν φάνηκε πως η δεύτερη στο televoting, Εσθονία, δεν μπορούσε να το προσπεράσει, η ένταση κορυφώθηκε. Πολλοί παρευρισκόμενοι άρχισαν να φωνάζουν μαζικά το όνομα της Αυστρίας, ελπίζοντας πως θα αποτρέψουν το ενδεχόμενο μιας νίκης του Ισραήλ.
Εντέλει, η Αυστρία προσπέρασε το Ισραήλ στην τελική κατάταξη, ανακουφίζοντας μεγάλο μέρος του κοινού, που φοβόταν πως υπήρχε σοβαρή πιθανότητα ο επόμενος διαγωνισμός να διοργανωθεί στη Μέση Ανατολή, υπό τις παρούσες συνθήκες. Ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα μπορούσε να σημάνει ακόμη και το τέλος της Eurovision, καθώς πολλές χώρες ήταν έτοιμες να αντιδράσουν, ακόμη και με αποχώρηση από τη διοργάνωση.
Τα γεγονότα αυτά προστίθενται στις αυξανόμενες αντιδράσεις απέναντι στη συμμετοχή του Ισραήλ στον διαγωνισμό, με ορισμένους χρήστες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης να κάνουν λόγο για καταστροφή της αξιοπιστίας της ψηφοφορίας. Η Ευρωπαϊκή Ραδιοτηλεοπτική Ένωση δέχτηκε το αίτημα του ιρλανδικού φορέα RTE για επαναδιαπραγμάτευση της συμμετοχής του Ισραήλ στον διαγωνισμό.
Το τι μέλλει γενέσθαι παραμένει αβέβαιο. Είναι νωρίς να εκτιμήσουμε το αν οι αντιδράσεις θα ενταθούν, με πιθανές αποχωρήσεις ή μποϊκοτάζ από άλλες χώρες και συμμετέχοντες. Η πίεση προς την EBU αυξάνεται, τόσο από φορείς, όσο και από κοινό. Αν η ένωση συνεχίσει να αποφεύγει τη λήψη ξεκάθαρης θέσης, κινδυνεύει να χάσει όχι μόνο την εμπιστοσύνη του κοινού, αλλά και την ίδια τη νομιμοποίησή της ως διοργανωτή του μεγαλύτερου διαγωνισμού τραγουδιού στον κόσμο.
