Η πρωτη προταση από την Πρόσκληση σε έναν αποκεφαλισμό του Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ (1899-1977) θα άξιζε λίγη παραπάνω προβολή, ειδικά στην εποχή του ίντερνετ με τις ατέλειωτες λίστες: «Σύμφωνα με τον νόμο, ανακοίνωσαν τη θανατική καταδίκη του Κινγκινάτου με έναν ψίθυρο». Το πρώτο που σκέφτηκα ήταν ο στίχος του Έλιοτ («Έτσι τελειώνει ο κόσμος / όχι με έναν κρότο, μα με έναν λυγμό»). Το δεύτερο που σκέφτηκα, πιο προφανές, ήταν η Δίκη του Κάφκα, καθώς πρόκειται για ένα μυθιστόρημα παράλογης σύλληψης (για «γνωσιολογική νωθρότητα», αν είναι δυνατόν), εγκλεισμού και επικείμενης εκτέλεσης.
Ο Ναμπόκοφ θα εκνευριζόταν με αυτά τα σχόλια: «Οι πνευματικές συγγένειες δεν έχουν θέση στη θεωρία μου περί λογοτεχνικής κριτικής», γράφει στον πρόλογο της αγγλικής έκδοσης του 1959, που αναδημοσιεύεται στην πρόσφατη ελληνική μετάφραση του μυθιστορήματος από τις εκδόσεις Μάγμα. Ο Ναμπόκοφ ξεκαθαρίζει επίσης ότι δεν είχε διαβάσει Κάφκα την εποχή που έγραφε την Πρόσκληση, το 1935 – οι ομοιότητες δηλαδή με τη Δίκη (ή ακόμα και με τη νουβέλα Στη σωφρονιστική αποικία) είναι συμπτωματικές. Ο συγγραφέας σχολιάζει επίσης ότι η ιστορία που αφηγείται δεν είναι πολιτική, αν και εύκολα θα μπορούσε κανείς να την εκλάβει ως αλληγορία για τα ολοκληρωτικά καθεστώτα.
Την εποχή που κυκλοφορεί η Πρόσκληση, ο Ναμπόκοφ ζει στο Βερολίνο, η οικογένειά του έχει διαφύγει από τη Ρωσία μετά την Επανάσταση του 1917, ο ίδιος γράφει ακόμα στα ρωσικά, ενώ παρακολουθεί την άνοδο του ναζισμού και ετοιμάζεται να εγκαταλείψει τη Γερμανία. Περιγράφω το πλαίσιο γιατί είναι κάπως αδύνατο να περιγράψω το περιεχόμενο του βιβλίου, θα ήταν αποπροσανατολιστικό να αναφερθώ στα «γεγονότα», τα οποία είναι καταιγιστικά ή ανύπαρκτα, μπορούν να ειπωθούν και τα δύο. Επί της ουσίας ο Κινγκινάτος περιμένει την εκτέλεσή του και αυτή η συνθήκη αγωνίας αναπλάθεται ως μια αλλόκοτη, σουρεάλ φάρσα, μια χιουμοριστική παρωδία, μια μεταμυθοπλαστική άσκηση (κάπου διαβάζοντας σκέφτηκα και τον Φλαν Ο’ Μπράιαν που έγραψε, π.χ., τον Τρίτο αστυφύλακα πολύ λίγο μετά την Πρόσκληση), ως ένα όχημα μόνιμης αναίρεσης της πραγματικότητας.
Αν έχετε στο μυαλό σας τον Ναμπόκοφ της Λολίτας ή του Άντα ή Πάθος, δεν θα τον αναγνωρίσετε. Βρίσκεται ίσως πιο κοντά στο Μάτι ή στην Aληθινή ζωή του Σεμπάστιαν Νάιτ. Αλλά κυρίως αυτό το βιβλίο είναι μόνο του. Παγιδευμένο στη διαφορετικότητά του, όπως ο ίδιος ο Κινγκινάτος στο κελί του.
Το βιβλίο Πρόσκληση σε έναν αποκεφαλισμό κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μάγμα, σε μετάφραση Σοφίας Αυγερινού.
Κεντρική εικόνα: Ο Ναμπόκοφ κυνηγάει πεταλούδες σε δάσος της Ελβετίας, το 1970. (Φωτογραφία: Horst Tappe/Hulton Archive/Getty Images/ Ideal Image)
