Πρόκειται για κατόρθωμα: Πώς μπορεί ένα μυθιστόρημα με (σχεδόν) μηδενική πλοκή να είναι τόσο συναρπαστικό; Η Σαμάνθα Χάρβεϊ παρατηρεί στις Τροχιές (εκδ. Gutenberg) τη Γη μέσα από τα μάτια έξι αστροναυτών που βρίσκονται εγκατεστημένοι στον διαστημικό σταθμό. Αν για κάποιον λόγο είχατε ξεχάσει να αγαπάτε τον πλανήτη μας (ή τον εαυτό σας), θα βρείτε λόγους να το κάνετε. Η παρατήρηση συνδυάζεται με ιστορίες από τις ζωές που άφησαν οι αστροναύτες στη μέση, συνδέοντας έτσι την αίσθηση του οικείου με το αχανές του διαστήματος. Το βιβλίο διαθέτει σπάνια ομορφιά στη γλώσσα και σπουδαίο ρυθμό, και απόλυτα δικαιολογημένα η 49χρονη Αγγλίδα κέρδισε φέτος το βραβείο Μπούκερ.
Ανάμεσα στους συνυποψηφίους ήταν και η Γιάελ φαν ντερ Βάντεν, πρωτοεμφανιζόμενη Ολλανδή με ρίζες από το Ισραήλ, η οποία μας συστήνεται με το Στο σπίτι της (εκδ. Μεταίχμιο), ένα μυθιστόρημα που μας μεταφέρει στην ολλανδική επαρχία δεκαπέντε χρόνια μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου. Σκόπιμα προσδιορίζω την εποχή μέσω του πολέμου, αφού τα τραύματα (απώλειες, ενοχές κ.ά.) είναι ακόμα ορατά και καθοριστικά για την ιστορία. Το βιβλίο βέβαια έχει και μια άλλη όψη, αφού πρόκειται για μια ιστορία ερωτικής αφύπνισης για τη νεαρή πρωταγωνίστρια, που φιλοξενεί στο οικογενειακό σπίτι την κοπέλα του αδελφού της. Στο μεταξύ, στην καθιερωμένη συνέντευξη που δίνουν οι υποψήφιοι του Μπούκερ στην ιστοσελίδα του βραβείου, η 38χρονη συγγραφέας μίλησε ιδιαίτερα κολακευτικά για ένα μυθιστόρημα που ήταν υποψήφιο την προηγούμενη χρονιά, το Τσίμπημα της μέλισσας του Ιρλανδού Πολ Μάρεϊ, λέγοντας ότι δεν μπορούσε να φανταστεί ότι ένα οικογενειακό δράμα 600 σελίδων θα ήταν το πιο έντονο «page-turner» βιβλίο που έχει διαβάσει. Στην ελληνική έκδοση, που μόλις κυκλοφόρησε από τον Ψυχογιό, ξεπερνά τις 800. Αλλά η Βάντεν έχει δίκιο. Η αφήγηση του Μάρεϊ είναι μαγνητική. Χρειάζεται να περάσουν λίγες σελίδες για να τον πάρεις στα σοβαρά, έχει έναν χιουμοριστικό τόνο που παραπέμπει σε μια ελαφρότητα, αλλά γρήγορα καταλαβαίνεις ότι αυτό είναι στοιχείο της ευφυΐας της αφήγησης. Η ιστορία του είναι κατά βάση δραματική. Τα μέλη μιας ιρλανδικής οικογένειας δοκιμάζονται κατά τη διάρκεια της πρόσφατης οικονομικής κρίσης.
Κλείνοντας αυτή τη μίνι περιήγηση στους πρόσφατους νικητές και υποψηφίους του βρετανικού βραβείου, να προσθέσω ότι μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Gutenberg και το σύντομο μυθιστόρημα Οι λεπτομέρειες της Σουηδής Ία Γένμπεργκ, περσινής φιναλίστ του Διεθνούς Μπούκερ. Δεν τη γνώριζα. Μια ανώνυμη αφηγήτρια θυμάται ανθρώπους που υπήρξαν σημαντικοί για τη ζωή της, εξετάζοντας μέσα από αυτούς τον εαυτό της, τη νιότη της, τις χαμένες και τις κερδισμένες στιγμές, τις λεπτομέρειες. Είναι πολύ γοητευτική η γραφή της Γένμπεργκ. Και οι τελευταίες σελίδες της κάπως σπαρακτικές.
Σημεία των καιρών
Μόνο και μόνο λόγω του τίτλου είναι δύσκολο να το προσπεράσεις. Τι μπορεί να είναι ένα βιβλίο που λέγεται Ροζ γλίτσα; Κάποιο αστείο; Μια φάρσα; Κάτι παιδικό; Όχι, τα πράγματα είναι πολύ σοβαρά. Το μυθιστόρημα της Ουρουγουανής Φερνάντα Τρίας, το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Carnivora, αποτελεί την αποτύπωση ενός εφιάλτη, διασταύρωση του συναγερμού της κλιματικής κρίσης και της περιπέτειας της πανδημίας. Σημειωτέον βέβαια ότι το βιβλίο γράφτηκε προ Covid, το 2020. Ένα λατινοαμερικανικό λιμάνι, λοιπόν, μολύνεται μυστηριωδώς από έναν θανατηφόρο κόκκινο αέρα και μια «ροζ γλίτσα», προϊόν βιομηχανικά επεξεργασμένου κρέατος, προκύπτει ως διατροφική λύση. Παγιώνεται μια κατάσταση απελπισίας: «Η ύπαρξή μας ήταν σε μια διαρκή αναμονή, όχι όμως κάποιου συγκεκριμένου πράγματος. Ελπίζαμε. Αλλά αυτό που ελπίζαμε ήταν να μη συμβεί τίποτα, γιατί οποιαδήποτε αλλαγή θα μπορούσε να σημαίνει κάτι χειρότερο». Είναι ένα καλογραμμένο μυθιστόρημα (μελαγχολικό μέσα στην υπερβολή του), παρ’ όλα αυτά αναρωτιέμαι ποιο θα ήταν το κοινό του πριν από κάποια χρόνια, πριν η κάθε είδους δυστοπία εξελιχθεί σε μέινστριμ επιλογή.
Στην άλλη άκρη του κόσμου, στη Νέα Ζηλανδία, η Έλενορ Κάτον κατέθεσε τους δικούς της προβληματισμούς για τον πλανήτη μας στους Κηπουρούς του Μπέρναμ Γουντ (εκδ. Πατάκη), σε μια σύγχρονη ιστορία για το κλίμα, τα κίνητρα των ανθρώπων, τον καινούργιο κόσμο που δεν μοιάζει με τον παλιό. Είναι ένα μεγάλο μυθιστόρημα και δεν εννοώ σε έκταση. Είναι μια σημαντική λογοτεχνική πρόταση. Σε πρώτο πλάνο μια κολεκτίβα ημιπαράνομων, ιδεολόγων κηπουρών που αναζητά ελεύθερη γη για να καλλιεργήσει. Ο τρόπος της Κάτον είναι ήρεμος, δεν φωνάζει τίποτα, δεν θέλει να κερδίσει τις εντυπώσεις και είναι κι αυτός ένας λόγος που τις κερδίζει.
Επίσης, σε εντελώς διαφορετικό ύφος, προσέξτε πώς φανταζόταν το έτος 2024 η Οκτάβια Μπάτλερ στο μυθιστόρημά της Η παραβολή του σπορέα, το 1993: Η Αμερική έχει νέο πρόεδρο, έναν απολυταρχικό ηγέτη που υπόσχεται να επαναφέρει την παλιά δόξα της χώρας, την ίδια ώρα που επικρατεί χάος, οι ανισότητες έχουν φτάσει σε νέα ύψη και η κατάσταση με το κλίμα έχει ξεφύγει. Φοβερό, ε; Η δυστοπική ιστορία της Μπάτλερ κυκλοφορεί στα ελληνικά σε λίγες μέρες, από τις εκδόσεις Αίολος.
Μεγάλες διαδρομές
Ο Ζαν Μπατίστ Αντρεά, γνωστός περισσότερο ως σκηνοθέτης (αν και μας είχε απασχολήσει και ως συγγραφέας πριν από λίγα χρόνια με τη Βασίλισσά μου, εκδ. Στερέωμα), κέρδισε πέρυσι το Γκονκούρ με το «ιταλικό», ιστορικό-πολιτικό μυθιστόρημα Να την προσέχει (εκδ. Πατάκη), που εξελίσσεται σε μεγάλο διεθνές μπεστ σέλερ. Πρωταγωνιστής είναι ο Μίμο, που πέρασε όλη του τη ζωή πίσω απ’ τη λέξη «πίκολο», τον είπαν «άνθρωπο μικρού μεγέθους», «κοντοπίθαρο», ήταν ένας άντρας με σώμα παιδιού, αλλά σπουδαίος γλύπτης. Μαζί με την αριστοκράτισσα Βιόλα, ένα παράξενο ζευγάρι, διασχίζουν τα πικρά χρόνια του 20ού αιώνα της Ιταλίας. Χαρακτηριστική αφήγηση που καλύπτει μια μεγάλη διαδρομή, επιτρέποντας στην Ιστορία να ξεδιπλωθεί παράλληλα με τη μυθοπλασία. Όπως αντίστοιχα συμβαίνει με το ευαίσθητο Μια χώρα ανάμεσά μας (εκδ. Ίκαρος) της Καρίσα Τσεν, πρωτοεμφανιζόμενης Αμερικανίδας με κινεζική καταγωγή. Η ιστορία ξεκινάει από τη Σαγκάη του 1938 για να φτάσει στον 21ο αιώνα, ακολουθώντας τα διαφορετικά μονοπάτια δύο ανθρώπων που τους χώρισε η Ιστορία.
Την ίδια λογική ακολουθεί και ο Χαβιέρ Μαρίας –ο προ τριετίας θάνατος του οποίου μοιάζει ακόμα τόσο πρόσφατος και παράλογος– στο Μπέρτα Ίσλα (εκδ. Πατάκη): Ο τίτλος παραπέμπει στο όνομα της ηρωίδας που μεγαλώνει στα ισπανικά ’60ς, γνωρίζει τον μισό Άγγλο Τομάς Νέβινσον, παντρεύονται, τα χρόνια περνούν, ο κόσμος αλλάζει. Η Μπέρτα δεν ξέρει ότι ο σύζυγός της έχει μια δεύτερη ζωή ως κατάσκοπος. Ο Μαρίας εμβαθύνει κυρίως στην ψυχολογία και την προσωπικότητα της Μπέρτα, αλλά το μυθιστόρημα έχει στοιχεία περιπέτειας («έγραφε θρίλερ σαν ποιητής», είχε σχολιάσει γι’ αυτόν ο Σαμ Λι στον Guardian) και ασφαλώς συνδέεται με το παλιότερο Πυρετός και λόγχη αλλά και το επόμενο, αμετάφραστο ακόμα, Τομάς Νέβινσον, που αποδείχτηκε το τελευταίο βιβλίο του Ισπανού συγγραφέα.
Μια μεγάλη διαδρομή καλύπτεται και στο Και ο Θεός βοηθός (εκδ. Διόπτρα), ένα μυθιστόρημα συμπτώσεων, συγκυριών και πεπρωμένου, μια ακτινογραφία της καρδιάς του 20ού αιώνα, με τη ρομαντική ματιά του Ζαν Μισέλ Γκενασιά (του πολυδιαβασμένου Η λέσχη των αθεράπευτα αισιόδοξων, εκδ. Πόλις) και βασικό άξονα τη ζωή μιας νεαρής γυναίκας που ονειρεύεται να γίνει μηχανικός, σπάζοντας τα στερεότυπα ανάμεσα σε πολέμους και κοινωνικές αναταραχές.
Και κάτι εντελώς διαφορετικό: ο Πιερ Πεζύ γράφει το Άγρυπνο μάτι της νύχτας (εκδ. Ποταμός) δημιουργώντας τη μυθιστορηματική βιογραφία τού εν πολλοίς ξεχασμένου Αμερικανού ψυχαναλυτή Χόρας Φρινκ (1883-1936), δίνοντας έμφαση στα μεσαία χρόνια της ζωής του, στη γνωριμία του με τον Φρόιντ και στη σκανδαλώδη ερωτική του σύνδεση με μια ασθενή του. Η αφήγηση του Πεζύ κυλάει αβίαστα, αποκαλύπτοντας μια κομβική εποχή στην εξέλιξη της ψυχανάλυσης και μια προσωπικότητα που την υπηρέτησε πριν χάσει ο ίδιος τον εαυτό του.
Αναμνήσεις από τους γονείς
Μου αρέσει ό,τι έχει γράψει η Αν Ένραϊτ (Συγκέντρωση, Χορταριασμένος δρόμος κ.ά.), αυτή η φοβερή προσωπικότητα των σύγχρονων ιρλανδικών γραμμάτων, απ’ την οποία τώρα διαβάζουμε την Ηθοποιό (εκδ. Καστανιώτη), μυθιστόρημα του 2020: Μια γυναίκα συνθέτει το πορτρέτο της μητέρας της, διάσημης ηθοποιού, και περιγράφει την πολύπλοκη σχέση της μαζί της, αποκαλύπτοντας τις δυσκολίες που πέρασαν μαζί και η καθεμία ξεχωριστά. Παράλληλα με αυτό το διπλό ψυχογράφημα, εκμεταλλευόμενη την εμπειρία της από το θέατρο και τηλεοπτικές παραγωγές, η Ένραϊτ «μπαίνει» με γνώση και σιγουριά στα παρασκήνια, καταγράφοντας τις λεπτομέρειες και τις σύνθετες ισορροπίες του κόσμου της υποκριτικής.
Την ίδια στιγμή, ο Φάμπιο Στάσι (Η χαμένη αναγνώστρια, Σκοτώνω όποιον θέλω κ.ά.) βάζει τον αγαπημένο του ήρωα, τον βιβλιοθεραπευτή Βινς Κόρσο, να αναζητά τα ίχνη του πατέρα του σε ένα ταξίδι στον γαλλικό νότο. Μπορούμε να καταλάβουμε ποιοι είμαστε αν δεν ξέρουμε από πού ερχόμαστε; (Ναι). Στο Νυχτερινό στη Γαλλία (εκδ. Ίκαρος) διαβάζουμε την πιο συναισθηματική έως τώρα περιπέτεια του Ιταλού συγγραφέα, με τη γνωστή βέβαια βιβλιοφιλική αύρα και τα διακειμενικά παιχνίδια.
Ιταλική επαρχία
Σταθερός στη θεματολογία του, ο Πάολο Κονιέττι (Τα οκτώ βουνά, Η ευτυχία του λύκου κ.ά.) συνεχίζει να συνθέτει ιστορίες εμπνευσμένος από τη βουνίσια κουλτούρα της ιταλικής επικράτειας. Στο πιο πρόσφατο μυθιστόρημά του, Κάτω στην κοιλάδα (εκδ. Πατάκη), περιγράφει τη διαφορετική μοίρα δύο αδερφών (με κάποιες βιβλικές αναλογίες;) γύρω απ’ το σημείο της πατρικής εστίας. Η φύση στα βιβλία του Κονιέττι είναι όμορφη, αλλά η ζωή στο βουνό είναι πάντα σκληρή. Η ζωή, βέβαια, είναι παντού σκληρή. Ακόμα και στη θάλασσα που πάει ο Ντάβιντε και η Ανέλα όταν γνωρίζονται, για να δροσιστούν και να φάνε παγωτό και να ερωτευτούν όπως πρέπει. Είναι η αφετηρία τού Σε μέτρα ανθρώπινα (εκδ. Ποταμός) του Ρομπέρτο Καμούρι, ενός μυθιστορήματος όπου αθροίζονται αποσπασματικά στιγμές από τις ζωές των ηρώων σε μια επαρχία του ιταλικού βορρά. Ίδιας γενιάς ο Καμούρι και ο Κονιέττι, στα σαράντα κάτι τους, φέρνουν μια παρόμοια αίσθηση για μια καθημερινή και άγνωστη Ιταλία μακριά από τα μεγάλα κέντρα.
Η Αγγλία των άλλων
Όταν πριν από τέσσερα χρόνια κέρδισε το Νόμπελ ο Αμπντουλραζάκ Γκούρνα και άρον άρον ξεκινήσαμε να ψάχνουμε πληροφορίες για τη ζωή και το έργο του, θυμάμαι να διαβάζω για το μυθιστόρημά του Κοντά στη θάλασσα, που για αρκετούς Βρετανούς κριτικούς αντιμετωπίζεται ως το καλύτερό του. Εδώ και λίγες μέρες είναι το τέταρτο βιβλίο του που κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Ψυχογιός. Είναι, με δύο κουβέντες, μια προσφυγική ιστορία. Ή, πιο σωστά, δύο προσφυγικές ιστορίες που συνδέονται ή, ακόμα πιο σωστά, είναι η ιστορία των ανθρώπων της Ζανζιβάρης. Είναι, επίσης, η ιστορία όλων των προσφύγων. Η μοναξιά στη νέα πατρίδα, εν προκειμένω στην Αγγλία, η άγνωστη γλώσσα, οι αναμνήσεις. Ο Γκούρνα, θυμίζω, έφτασε στα 18 του ως πρόσφυγας στην Αγγλία.
Μακριά από τη χώρα της ζει και η ηρωίδα στη Νεραντζιά (εκδ. Gutenberg) της Τζόχα Αλχάρθι (Οι κόρες της Σελήνης), μια κοπέλα από το Ομάν που σπουδάζει σε μια κρύα βρετανική πόλη. Η νεαρή Ζουχούρ ισορροπεί ανάμεσα στο παρόν της, με τη φοιτητική ζωή και τις παρέες της, και στη ζωή που άφησε πίσω, σε μια ευθεία σύγκριση της διαφορετικής μοίρας που είχαν οι άνθρωποι της οικογένειάς της.
Ένα ινδικό παραμύθι
Ο Σαλμάν Ρούσντι είχε ολοκληρώσει τη συγγραφή της Πόλης της νίκης (εκδ. Ψυχογιός) πριν από την επίθεση που δέχτηκε, εξαιτίας της οποίας η κυκλοφορία του μυθιστορήματος αναβλήθηκε, όπως και οι δημόσιες εμφανίσεις του συγγραφέα, για ευνόητους λόγους. Στο μεταξύ ο Ρούσντι, θυμίζω, έγραψε σε χρόνο-ρεκόρ το Μαχαίρι, περιγράφοντας το χρονικό της επίθεσης. Και, τέλος πάντων, έχουμε πλέον στα χέρια μας το καινούργιο μυθιστόρημα, ένα αλλόκοτο ινδικό παραμύθι μαγικού ρεαλισμού, μυθολογίας και φεμινιστικής αντίστασης. Είναι δύσκολο –αδύνατο– να περιγράψει κανείς την πλοκή του. Ας πούμε απλώς ότι πρόκειται για την επική αφήγηση της ιστορίας μιας γυναίκας (που έζησε 247 χρόνια) και της μυθικής της πόλης. Είναι ακριβώς αυτό που ο Ρούσντι ξέρει να κάνει καλά.
Έρωτες στα ’80s
Κυκλοφόρησε στα ελληνικά το πολυσυζητημένο ντεμπούτο του Τόμας Γεντρόφσκι, Κολυμπώντας στο σκοτάδι (εκδ. Bell), το οποίο βρήκε αυτόματα μια θέση στον κανόνα της γκέι λογοτεχνίας του 21ου αιώνα, κερδίζοντας πολύ θετικές κριτικές από μεγάλα αγγλόφωνα μέσα – ο Πολωνός συγγραφέας γράφει στα αγγλικά. Η ιστορία του βιβλίου αφορά την περιπέτεια δύο νέων που πέρασαν μαζί ένα μαγικό καλοκαίρι σε μια εξοχή της Πολωνίας του 1980, πριν η πραγματικότητα συντρίψει τα όνειρά τους. Η ερωτική ιστορία (έντονη, τρυφερή και προφανώς απαγορευμένη) εναλλάσσεται με το πολιτικό σκηνικό της εποχής, καθιστώντας το μυθιστόρημα ένα πιο σύνθετο ανάγνωσμα από αυτό που μπορεί κανείς αρχικά να υποθέσει.
Την ίδια περίπου στιγμή, στα μέσα της δεκαετίας του ’80, λίγο νοτιότερα, στους κόλπους της ακόμα ενωμένης Γιουγκοσλαβίας, ένας συγγραφέας και μια επιμελήτρια ξεκινούν μια άλλη «παράνομη» σχέση, όντες αμφότεροι παντρεμένοι και βουτηγμένοι σε σκιές πολιτικών παιχνιδιών. Πολύ ενδιαφέρον το Αριστούργημα (εκδ. World books) της Σλοβένας Άνα Σναμπλ.
Διηγήματα & νουβέλες
Πόσο ζηλεύω όσους δεν έχουν διαβάσει το διήγημα Σπάνιο να σου τύχει καλός άνθρωπος και ένα ωραίο απόγευμα θα ανοίξουν ανυποψίαστοι την ομώνυμη συλλογή της Φλάνερι Ο’Κόνορ, που κυκλοφόρησε μόλις από τις εκδόσεις Αντίποδες. Ένα από τα καλύτερα, νομίζω, διηγήματα της πρώτης μεταπολεμικής εποχής, χαρακτηριστικό δείγμα αυτού που ονομάζεται «southern gothic»: παραδοξότητα, αποξένωση και βία στον αμερικανικό νότο, ας πούμε. Η συλλογή της Ο’Κόνορ εκδόθηκε το 1955 και στη γραφή της μπορεί κανείς να διακρίνει προγενέστερες και μεταγενέστερες φωνές, από τον Πόε μέχρι τη Σίρλεϊ Τζάκσον και τον Ρέιμοντ Κάρβερ.
Το 1914 κυκλοφόρησε η συλλογή Δουβλινέζοι του Τζέιμς Τζόις, το τελευταίο διήγημα της οποίας, Οι νεκροί, κυκλοφορεί αυτοτελώς στη σειρά Τα μικρά από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. Μέσα από την περιγραφή μιας χριστουγεννιάτικης γιορτής, ο νεαρός Τζόις εξετάζει την έννοια της απώλειας και αποτυπώνει την ιρλανδική ταυτότητα. Το διήγημα (νουβέλα, αν προτιμάτε) αντιμετωπίζεται έως σήμερα ως ένα από τα σπουδαιότερα που έχουν γραφτεί ποτέ. Διαβάζεται και δυνατά. Τρία χρόνια αργότερα, στην άλλη πλευρά της θάλασσας, η Βιρτζίνια Γουλφ εξέδιδε το πρώτο της διήγημα, μια άσκηση στην τεχνική της ροής της συνείδησης. Το Σημάδι στον τοίχο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Οξύ.
Τρίτη συλλογή διηγημάτων της Ρουμένα Μπουζάροφσκα που κυκλοφορεί στα ελληνικά, μετά την έντονη σύνδεση που η νεαρή συγγραφέας από τη Βόρεια Μακεδονία απέκτησε με το ελληνικό κοινό. Μετά λοιπόν το πολυσυζητημένο Ο άντρας μου και το Δεν πάω πουθενά, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Gutenberg και το Μην κλαις, μπαμπά, με εννέα ιστορίες όπου αποτυπώνονται διαφορετικές πτυχές της σύγχρονης γυναικείας εμπειρίας. Είναι αυτό ακριβώς που κάνει με τον δικό της τρόπο η Τσο Ναμ-Τζου από τη Νότια Κορέα με τη συλλογή της Η Κιμ ξέρει κι άλλες ιστορίες (εκδ. Μίνωας).
Η Μάργκαρετ Άτγουντ είναι ακόμα δραστήρια στα 85 της χρόνια, γράφει και σχολιάζει την επικαιρότητα, γενικά «υπάρχει» στη ζωή μας ως μια γυναίκα με καθαρό μυαλό και γενναίο λόγο. Στην τελευταία της συλλογή διηγημάτων, Γηραιές μωρές παρθένες (εκδ. Ψυχογιός), το πρώτο της βιβλίο μετά την απώλεια του συζύγου της, ασχολείται με προβληματισμούς της τρίτης ηλικίας – εν μέρει. Γιατί υπάρχει και μια ενότητα (η μεσαία) στη συλλογή όπου τα διηγήματα δεν είναι ίσως τόσο στρωτά όσο τα άλλα, όμως έχουν μέσα τους μια σπίθα κι έναν γοητευτικό πειραματισμό. Το ίδιο αναμένουμε και από την Οβάλ κυρία (εκδ. Αίολος) της Λεονόρα Κάρινγκτον, που θα εκδοθεί προσεχώς. Λίγη αντισυμβατική γραφή.
Δεν ξέρω πόση εξοικείωση έχει το ελληνικό κοινό με τον Γουίλιαμ Χ. Γκας (1924-2017), πόσοι δηλαδή έχουν αναμετρηθεί με το φοβερό Τούνελ (εκδ. Καστανιώτη) που μεταφράστηκε προ ολίγων ετών, ώστε να ξέρουν πάνω κάτω τι τους περιμένει παίρνοντας στα χέρια τους την Καρτεσιανή σονάτα (εκδ. Gutenberg). Μην παρεξηγηθώ, ο Γκας είναι υπέροχος, αλλά ιδιαίτερος, πολύ έντονος. Οι τέσσερις νουβέλες που συνθέτουν τη συλλογή είναι φιλοσοφικά αινίγματα, ειρωνικές απεικονίσεις μιας κάποιας πραγματικότητας, ανησυχητικές όψεις μιας εκδοχής της ζωής. Μεταμοντέρνα κομψοτεχνήματα.
Ματιές στα παλιά
Σημαντικό εκδοτικό γεγονός η κυκλοφορία τού Μια γυναίκα (εκδ. Διόπτρα), της μυθιστορηματικής αυτοβιογραφίας της Σίμπιλα Αλεράμο – ποιος θα το περίμενε, 119 χρόνια μετά την έκδοση του βιβλίου στην Ιταλία. Σταθμός στη φεμινιστική λογοτεχνία της Ευρώπης, αφετηρία συζητήσεων επί δεκαετίες: η συγγραφέας/ηρωίδα αφηγείται την καταδικαστική θέση της ως γυναίκα στο πέρασμα του αιώνα και πώς η σωτηρία της πέρασε μέσα από την τόλμη και τη θυσία. «Η γυναίκα που ήμουν μέχρι εκείνη τη νύχτα έπρεπε να πεθάνει», γράφει.
Έναν εντελώς διαφορετικό εγκλωβισμό βιώνει λίγα χρόνια αργότερα ο ήρωας του Πέτερ Φλαμ, ξεχασμένου Γερμανού συγγραφέα του Μεσοπολέμου, στο Εγώ; (εκδ. Μεταίχμιο) – το ερωτηματικό στον τίτλο έχει πολλαπλές ερμηνείες, αλλά εν προκειμένω ας ακολουθήσουμε αυτήν: Ποιος είναι ένας άνθρωπος που γυρνάει από το μέτωπο; Τι έχει μείνει απ’ αυτόν; Ο εσωτερικός μονόλογος ξεκινά με την επιστροφή του ήρωα από τις μάχες του Α΄ Παγκοσμίου.
Κάποιες δεκαετίες νωρίτερα, ο Αλέξανδρος Δουμάς δοκίμαζε το πληθωρικό του ταλέντο σε μια αφήγηση της μόδας, σε μια ιστορία με βρικόλακες. Η Χλωμή κυρία, μια νουβέλα που μεταφράζεται για πρώτη φορά στα ελληνικά, αποτελεί το 40ό τομίδιο της εξαιρετικής σειράς microMega των εκδόσεων Ροές.
Σημειώνω εδώ και κάποια βιβλία που είχαν εμφανιστεί παλιότερα στη γλώσσα μας και τώρα κυκλοφορούν ξανά σε νέες μεταφράσεις ή άλλους οίκους, διαπραγματευόμενα μια καινούργια σχέση με το ελληνικό κοινό. Πρώτα απ’ όλα Η κυρία Ντάλογουεϊ (εκδ. Μεταίχμιο), το κλασικό έργο της Βιρτζίνια Γουλφ που γιορτάζει αυτόν τον καιρό τα εκατοστά του γενέθλια, αλλά και το περίπου συνομήλικο (1927) Φυγή χωρίς τέλος (εκδ. Άγρα) του Γιόζεφ Ροτ. Επίσης, το ρομαντικό-ιστορικό μυθιστόρημα της Σούζαν Σόνταγκ Ο εραστής του ηφαιστείου (εκδ. Gutenberg) και, αναφέροντας τη λέξη «ηφαίστειο», αυτόματα περνάμε στον Μάλκολμ Λάουρι, από τον οποίο διαβάζουμε το πρώτο του βιβλίο, Ουλτραμαρίν (εκδ. Μεταίχμιο), ένα «ναυτικό» μυθιστόρημα, όπως είναι και το Φωτιά στα έγκατα (εκδ. Διόπτρα), με το οποίο ολοκληρώνεται η τριλογία Ως τα πέρατα της Γης του Γουίλιαμ Γκόλντινγκ. Νέα κυκλοφορία και για το «καφκικό» Βίος και πολιτεία του Μάικλ Κ (εκδ. Διόπτρα) του 85χρονου νομπελίστα Τζ. Μ. Κουτσί, αλλά και για έναν αυθεντικό Κάφκα, με μία ακόμα Μεταμόρφωση (εκδ. Δώμα). Η νέα έκδοση εντάσσεται στη σειρά Τα παράδοξα του Δώματος, η οποία εγκαινιάστηκε με τις Ιτιές του Άλτζερνον Μπλάκγουντ και συνεχίστηκε με Το χρώμα που ήρθε από το διάστημα του Χ. Φ. Λάβκραφτ. Κλείνουμε με το πιο πρόσφατα γραμμένο βιβλίο αυτής της μικρής λίστας, τον διάσημο και τρομακτικό Δρόμο (εκδ. Gutenberg) του Κόρμακ Μακάρθι.
