Στις 10 Απριλίου του 1925 κυκλοφόρησε από τον νεοϋορκέζικο οίκο Scribner ο Υπέροχος Γκάτσμπι, αλλά, σε αντίθεση με τα δύο πρώτα μυθιστορήματα του Φιτζέραλντ (Η άλλη όψη του παραδείσου και Όμορφοι και καταραμένοι), αποδείχθηκε μεγάλη εμπορική αποτυχία. Ο Φιτζέραλντ θεώρησε ότι δεν τον κατάλαβαν. Μπορεί. Μπορεί και να έτυχε. Ή ίσως το παρόν δεν ασκούσε τόση γοητεία στους συγχρόνους του – η περίοδος εκείνη μυθοποιήθηκε αργότερα, εν μέρει χάρη και στον ίδιο τον Φιτζέραλντ, και σήμερα μιλάμε με κάποια αόριστη νοσταλγία για την εποχή της τζαζ, την κουλτούρα των roaring twenties, το κίνημα της αρ ντεκό. Εν πάση περιπτώσει, το μυθιστόρημα εξαφανίστηκε για αρκετά χρόνια, ο Φιτζέραλντ πέθανε το 1940 και δεν είδε ότι ο Γκάτσμπι επιλέχθηκε από την αρμόδια υπηρεσία των ΗΠΑ να δίνεται στους φαντάρους του Β΄ Παγκοσμίου που στέλνονται στην Ευρώπη, κερδίζοντας με αυτόν τον παράδοξο τρόπο την αναγνώριση από μια επόμενη γενιά. Και μετά, από όλες τις γενιές που ακολούθησαν έως σήμερα.
Μόνο στη χώρα μας, κυκλοφορεί σε δεκάδες διαφορετικές εκδόσεις. Έχει μεταφερθεί πολλάκις στο σινεμά, έχει ανέβει στο θέατρο, έχουν γραφτεί αμέτρητες αναλύσεις – έχουν γραφτεί τα πάντα. Για την κομψή του πρόζα, τον αφοπλιστικό του λυρισμό. Για την προφητική του διάσταση και τις κοινωνικές ψευδαισθήσεις. Για τη χαμένη γενιά του μεσοπολέμου. Για το Αμερικανικό Όνειρο, που είναι πάντα άπιαστο, όπως το πράσινο φως στο σπίτι της Νταίζη, που χαζεύει ο Γκάτσμπι από την αυλή του δικού του. Ακόμα και για τους μυστηριώδεις συμβολισμούς του πίνακα Celestial Eyes (φωτογραφία) που ετοίμασε επί τούτω για την πρώτη έκδοση ο Καταλανός ζωγράφος Φράνσις Κούγκατ.
Αφορμής δοθείσης της επετείου, να θυμίσω και το πιο απλό: Είναι η ιστορία μιας δύσκολης αγάπης. Διαβατήριο διαχρονικότητας. Ο Φιτζέραλντ, με τον ανήσυχο ρομαντισμό του, έγραψε έναν ύμνο για την υπερβολή ή την υπέρβαση που απαιτείται για να κερδίσει κανείς την καρδιά που θέλει. Ο Τζέι Γκάτσμπι αναγκάζεται να γίνει υπέροχος. Ακόμα κι αυτό καμιά φορά δεν φτάνει· ήταν αρκετό όμως για να τον συζητάμε έναν αιώνα αργότερα.
