Είναι καταιγιστικό το ρεπορτάζ της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ αυτόν τον καιρό. Και οδυνηρό να είσαι οπαδός της. Πρώτα απ’ όλα, ακολουθώντας τις πιο πρόσφατες ειδήσεις, το ιστορικό Ολντ Τράφορντ θα γκρεμιστεί, προκαλώντας ένα συναισθηματικό σοκ, και η ομάδα θα μετακομίσει σε ένα ολοκαίνουργιο γήπεδο χωρητικότητας 100.000 θεατών – οι μακέτες δείχνουν ένα αλλόκοτο παλάτι-τσίρκο με τρεις πανύψηλους, μυτερούς πύργους. Σύμφωνα με τον Βρετανό μεγιστάνα και μέτοχο του 28% της ομάδας, Τζιμ Ράτκλιφ, το νέο γήπεδο θα είναι για την πόλη του Μάντσεστερ ό,τι ο Πύργος του Άιφελ για το Παρίσι. Παραδόξως, μία μέρα πριν από τις ανακοινώσεις, ο ίδιος ο Ράτκλιφ μιλώντας στους Times είχε σχολιάσει ότι το κλαμπ συστηματικά ξοδεύει περισσότερα από όσα κερδίζει και ότι «δεν υπάρχουν άλλα λεφτά». Τα είπε αυτά σε μια προσπάθεια να δικαιολογήσει τις 250 απολύσεις προσωπικού που πραγματοποιήθηκαν το φθινόπωρο και τις άλλες 200 που ήδη δρομολογούνται. Τα μέτρα λιτότητας περιλάμβαναν και μια αλλαγή στο μενού των υπαλλήλων, οι οποίοι δεν θα λαμβάνουν στο εξής δωρεάν γεύμα, όπως συνέβαινε κατά παράδοση, αλλά ένα φρούτο – υπολογίστηκε ότι το κλαμπ θα εξοικονομήσει έτσι περίπου 1 εκατ. ευρώ τον χρόνο. Υπάρχουν προφανώς αντιφάσεις. Για την αποζημίωση του Ολλανδού προπονητή Έρικ τεν Χαγκ προ τριμήνου και την πρόσληψη του Πορτογάλου Ρούμπεν Αμορίμ η διοίκηση εκταμίευσε, με συνοπτικές διαδικασίες, περισσότερα από 24 εκατ. ευρώ. Το περασμένο καλοκαίρι ξοδεύτηκαν πάνω από 240 εκατομμύρια σε μεταγραφές. Το καινούργιο γήπεδο θα κοστίσει 2,3 δισ. ευρώ. Αλλά η καντίνα θα προσφέρει φρούτα.
Γι’ αυτό διαδήλωσαν την περασμένη εβδομάδα χιλιάδες αγανακτισμένοι οπαδοί της ομάδας στους δρόμους της πόλης; Για την οικονομική κακοδιαχείριση; Την υποκρισία; Εν μέρει, ναι. Και γι’ αυτό. «Not our debt», έγραφε ένα πανό σχολιάζοντας το χρέος που δημιούργησε η οικογένεια Γκλέιζερ όταν πριν από είκοσι χρόνια απέκτησε το πλειοψηφικό πακέτο των μετοχών της ομάδας – οι οπαδοί της Γιουνάιτεντ βρίσκονται σε μόνιμο πόλεμο με τους Αμερικανούς ιδιοκτήτες, κάνοντας το σλόγκαν «Love United, Hate Glazer» ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα στη σύγχρονη ποδοσφαιρική εποχή. Η περσινή είσοδος του Ράτκλιφ στο ιδιοκτησιακό σχήμα δημιούργησε προσδοκίες (ίσως επειδή κατάγεται από την περιοχή, ίσως επειδή απλώς δεν είναι οι Γκλέιζερ) που όμως γρήγορα διαψεύστηκαν. Απολύσεις; Φρούτα; Όλα αυτά πλήττουν το κύρος της ομάδας. Αλλά οι οπαδοί της Γιουνάιτεντ δεν είναι οργισμένοι μόνο γι’ αυτό.
Πεταμένα λεφτά
Η ομάδα βρίσκεται παράλληλα σε ένα τρομερό αγωνιστικό αδιέξοδο. Η περσινή 8η θέση στην τελική κατάταξη, η χειρότερη από την αφετηρία της Πρέμιερ Λιγκ το 1992, φαντάζει σήμερα θαυμάσια. Η ομάδα αυτή τη στιγμή βρίσκεται στη 14η θέση, κάτω από την Μπρέντφορντ, την Μπόρνμουθ ή την Πάλας, ενώ αποκλείστηκε και στο Κύπελλο χάνοντας στα πέναλτι από τη Φούλαμ. Παίζει απαίσιο ποδόσφαιρο, δεν έχει καμία αγωνιστική ταυτότητα (ο Αμορίμ κάνει ορισμένες απονενοημένες προσπάθειες να της δώσει έναν χαρακτήρα, εις μάτην) και καμία προοπτική – πιθανολογώ ότι ένας μέσος οπαδός δεν θα επέλεγε περισσότερους από τέσσερις-πέντε ποδοσφαιριστές του υπάρχοντος ρόστερ για τη δημιουργία μιας «κανονικής» Γιουνάιτεντ. Η φετινή χρονιά είναι χαμένη και δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι η επόμενη θα είναι καλύτερη.
Οι οπαδοί της Γιουνάιτεντ βρίσκονται σε μόνιμο πόλεμο με τους Αμερικανούς ιδιοκτήτες, κάνοντας το σλόγκαν «Love United, Hate Glazer» ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα στη σύγχρονη ποδοσφαιρική εποχή.
Στο μεταξύ τα χρόνια περνάνε. Το τελευταίο πρωτάθλημα ήρθε την τελευταία χρονιά του Άλεξ Φέργκιουσον, το πολύ μακρινό πια 2013. Έκτοτε η Γιουνάιτεντ μοιάζει να βρίσκεται διαρκώς στην αρχή ενός καινούργιου πρότζεκτ, πάντα διαφορετικού από το προηγούμενο, ράβει και ξηλώνει στα τυφλά, ξοδεύει στην τύχη. Όταν κανείς επενδύει τόσα χρήματα σε νεαρούς σταρ όπως ο Σάντσο (85 εκατ. ευρώ) ή ο Άντονι (100 εκατ. ευρώ), θα πρέπει να ξέρει σε τι πλαίσιο θα τους εντάξει, τι ρόλο θα τους δώσει, τι απαιτήσεις θα έχει απ’ αυτούς, ποιος θα τους αξιοποιήσει. Αλλιώς μπορεί να συμβεί αυτό που συνέβη: ο ένας παίζει πλέον δανεικός στην Τσέλσι και ο άλλος στην Μπέτις. Στη μετά Φέργκιουσον εποχή, η Γιουνάιτεντ έχει ξοδέψει 1,9 δισ. ευρώ σε μεταγραφές και παρ’ όλα αυτά οι οπαδοί της την έχουν δει να αποκλείεται απ’ το Λιγκ Καπ με 4-0 από την τρίτης κατηγορίας ΜΚ Ντονς, να δέχεται επτά γκολ από τη Λίβερπουλ στο Άνφιλντ, έξι γκολ από την Τότεναμ μέσα στο Ολντ Τράφορντ. Και την ίδια στιγμή που έπρεπε να αντέξουν αυτά τα χαστούκια και να συμφιλιωθούν με την παρακμή της ομάδας τους, αναγκάστηκαν να υπομείνουν και κάτι ακόμα: η «μικρή» ομάδα της πόλης άρχισε να μεγαλώνει. Και να μεγαλώνει. Και να γιγαντώνεται. Με τα χρήματα των σεΐχηδων από το Άμπου Ντάμπι η Σίτι εξελίχθηκε σε μια ευρωπαϊκή υπερδύναμη και με τις ιδέες του Πεπ Γκουαρντιόλα έγινε πρωτοπόρος και σημείο αναφοράς στο σύγχρονο ποδόσφαιρο, κατέκτησε το Τσάμπιονς Λιγκ και επτά πρωταθλήματα. Οι οπαδοί της Γιουνάιτεντ είναι οργισμένοι επειδή έχει θιχτεί ο ποδοσφαιρικός τους εγωισμός. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό.
Πράσινο και κίτρινο
Οι περισσότεροι από τους διαδηλωτές ήταν μαυροντυμένοι. Κάποιοι φορούσαν διακριτικά της ομάδας, κόκκινα ή λευκά. Και κάποιοι άλλοι φορούσαν αυτά τα κασκόλ με το κίτρινο και το πράσινο· τα χρώματα της Νιούτον Χιθ, της ομάδας που ιδρύθηκε το 1878 και αργότερα μετονομάστηκε σε Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ. Τα κιτρινοπράσινα κασκόλ εμφανίστηκαν ως ένδειξη αντίδρασης για την αμερικανική εισβολή των Γκλέιζερ πριν από είκοσι χρόνια και έκτοτε αποτελούν τα χρώματα της αντίστασης· απέναντι στους Γκλέιζερ, απέναντι στο σαρωτικό «μοντέρνο ποδόσφαιρο». Είναι τα χρώματα της αθωότητας· τα χρώματα της αγνότητας και της υγείας του οπαδικού κινήματος. Γι’ αυτό βγήκαν στους δρόμους οι οπαδοί της Γιουνάιτεντ.
Στο πέταλο του Ολντ Τράφορντ υπάρχει σταθερά το πανό «Stop exploiting loyalty», το σύνθημα της καμπάνιας της ένωσης των Βρετανών οπαδών, το οποίο λανσαρίστηκε φέτος ως διαμαρτυρία για την αύξηση των τιμών των εισιτηρίων (19% πάνω μετά την πανδημία) και εμφανίζεται στα περισσότερα αγγλικά γήπεδα. «Μην εκμεταλλεύεστε την αφοσίωση», δηλαδή. «Μην εκμεταλλεύεστε ότι θα έρθουμε στο γήπεδο για να δούμε την αγαπημένη μας ομάδα, ακόμα κι αν μετά ζοριστούμε να βγάλουμε τον μήνα» – το χαμηλότερο εισιτήριο στο Ολντ Τράφορντ κοστίζει πλέον 81 ευρώ. Αλλά αυτές οι φωνές δεν φτάνουν στα αυτιά των ιδιοκτητών, που στην πλειονότητά τους είναι ξένοι επενδυτές, δεν συνδέονται συναισθηματικά με τη βάση των οπαδών και ενδιαφέρονται για την οικονομική ισορροπία της ομάδας-επιχείρησής τους. Ενδιαφέρονται, επίσης, γι’ αυτόν που θα πάει στο γήπεδο για να ζήσει μια φορά την εμπειρία και δεν θα γκρινιάξει για τις τιμές, για τον Κορεάτη, τον Αυστραλό ή τον Έλληνα τουρίστα που βρέθηκε στην πόλη και επί τη ευκαιρία αγόρασε ένα εισιτήριο, γι’ αυτόν που θα πάρει φαγητό, μπίρα, φανέλα και κασκόλ, και θα έχει μετά να το λέει ή να το ποστάρει στα σόσιαλ μίντια. Όχι γι’ αυτόν που πηγαίνει κάθε Κυριακή από όταν ήταν παιδί και το γήπεδο είναι η ρουτίνα του ή του θυμίζει πώς δέθηκε με τον πατέρα του. «Θέλουμε πίσω την ομάδα μας», έγραφε ένα άλλο πανό, και αυτό που πιθανόν εννοούσε ήταν ότι «θέλουμε πίσω το παλιό ποδόσφαιρο». Το ποδόσφαιρο που είναι για όλους.
Όλα αυτά δεν αφορούν μόνο τη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ ούτε μόνο τις αγγλικές ομάδες. Εδώ και χρόνια το ποδόσφαιρο έχει εξελιχθεί σε ένα είδος πολυτελείας και απομακρύνεται από την κουλτούρα του λαϊκού σπορ. Είναι πλέον, εν πολλοίς, ένα τηλεοπτικό προϊόν: από την κατάργηση των σταθερών ωρών των αγώνων του Σαββατοκύριακου, ώστε να βολεύει το πρόγραμμα των μεταδόσεων, μέχρι την εισαγωγή του VAR που, ανεξάρτητα απ’ το αν κάνει το άθλημα πιο δίκαιο ή γενικά καλύτερο (αυτή είναι μια άλλη συζήτηση), αφορά αυτόν που παρακολουθεί τον αγώνα απ’ το σαλόνι του και όχι απ’ την κερκίδα. Οι οπαδοί της Γιουνάιτεντ που βγήκαν στους δρόμους ήταν οργισμένοι επειδή το ποδόσφαιρο σήμερα είναι κάτι άλλο.
Εδώ και χρόνια το ποδόσφαιρο έχει εξελιχθεί σε ένα είδος πολυτελείας και απομακρύνεται από την κουλτούρα του λαϊκού σπορ. Είναι πλέον, εν πολλοίς, ένα τηλεοπτικό προϊόν.
Θα ήταν οργισμένοι αν η ομάδα βρισκόταν στην πρώτη θέση στο πρωτάθλημα; Αν διεκδικούσε το Τσάμπιονς Λιγκ; Αν είχε στο ρόστερ της κάποιον απ’ τους σούπερ σταρ της εποχής μας; Ναι, αλλά όχι το ίδιο. Καμιά φορά ξεχνιέσαι. Παρασύρεσαι. Σε παίρνει μαζί της η απλή χαρά της ωραίας στιγμής, σε αποζημιώνει ο Ερίκ Καντονά που σηκώνει τον γιακά του, o Ράιν Γκιγκς που τρέχει με το κεφάλι κάτω, ο Ντέιβιντ Μπέκαμ που εκτελεί ένα κόρνερ στις καθυστερήσεις. Οι οπαδοί της Γιουνάιτεντ έχουν ζήσει τις ωραιότερες στιγμές. Πώς να μην είναι οργισμένοι;
