Αν κάποιος ρωτήσει το ChatGPT κατά πόσο η τεχνητή νοημοσύνη έχει φύλο, η απάντηση που θα πάρει είναι αρνητική. Το μεγάλο γλωσσικό μοντέλο αναγνωρίζει ότι είναι «ένα σύνολο αλγορίθμων και δεδομένων που “τρέχουν” σε υπολογιστικά συστήματα», το οποίο «δεν προκύπτει από βιολογικά ή κοινωνικά χαρακτηριστικά όπως συμβαίνει στους ανθρώπους». Μάλιστα, καταλήγει λέγοντας το εξής: «Παρ’ όλα αυτά, υπάρχει ένα ευρύτερο ζήτημα που συχνά διατυπώνεται ως “έμφυλη διάσταση της τεχνητής νοημοσύνης” και αφορά το πώς οι προκαταλήψεις και τα στερεότυπα των ανθρώπων (που σχεδιάζουν, υλοποιούν και εκπαιδεύουν τα μοντέλα ΤΝ) μπορούν να αποτυπώνονται στην ίδια την τεχνολογία».
Πράγματι, όπως μαρτυρά και η ίδια, η ΤΝ δεν μπορεί να έχει φύλο. Κατά τα φαινόμενα, οι άνθρωποι της αποδίδουμε αυθαίρετα φύλο, όπως μας συμφέρει και όπως έχουμε συνηθίσει να κάνουμε εδώ και καιρό. Τα πρώτα διαλογικά μποτ που γνωρίσαμε, η Alexa και η Siri, είχαν γυναικείο όνομα και φωνή. Στη συνέχεια, τα γλωσσικά μοντέλα έλαβαν ουδέτερα ονόματα και εξελίχθηκαν τόσο, ώστε να μπορούν να προσαρμόζονται στις επιθυμίες του καθενός.
Δύο εμβληματικές ταινίες για την ΤΝ, το Her του Σπάικ Τζονς και το Ex Machina του Άλεξ Γκάρλαντ, δίνουν στη μηχανή τις ιδιότητες μιας λάγνας γυναίκας, ενώ ο Terminator και ο Hal 9000 από την Οδύσσεια του διαστήματος, οι πιο δυσοίωνες χολιγουντιανές ΤΝ, έχουν ανδρική υπόσταση. Αυτές τουλάχιστον είναι καλλιτεχνικές αναπαραστάσεις. Το πρόβλημα όμως ξεκινά όταν ζητάς από ένα μοντέλο παραγωγικής ΤΝ να σου δημιουργήσει μια εικόνα προγραμματιστή και σου παραδίδει έναν άνδρα. Αντίστοιχα, όταν του ζητάς εικόνα νοσηλευτή, σου προσφέρει την εικόνα μιας γυναίκας. Τα στερεότυπα, δηλαδή, μοιάζουν να είναι βαθιά ριζωμένα μέσα του.
Η ΤΝ είναι εκπαιδευμένη σε έναν κόσμο διακρίσεων και είναι προγραμματισμένη άθελά της να τις διαιωνίζει. Οι γυναίκες, οι οποίες ανήκουν στην πλευρά των αδικημένων, έχουν απόλυτο δίκιο να διαμαρτύρονται και να πρωτοστατούν στη διεκδίκηση μιας ηθικής της ΤΝ. Βέβαια, το θέμα δεν είναι να αποκτήσει φύλο η ΤΝ, αλλά να εξαλειφθούν οι διακρίσεις. Η αμεροληψία των μοντέλων, η διαφάνεια και η δικαιοσύνη των αποτελεσμάτων τους είναι απαραίτητοι όροι για να αρχίσουμε να παίρνουμε στα σοβαρά αυτό το εργαλείο. Θεωρητικά, γίνονται θετικά βήματα σε αυτή την κατεύθυνση και απόδειξη είναι ότι πολλές απαντήσεις των ΜΓΜ μοιάζουν με μανιφέστο υπέρ της γυναικείας χειραφέτησης.
Στην πράξη, όμως, αν ρωτήσεις το ChatGPT πόσες γυναίκες εργάζονται στην OpenAI, θα απαντήσει ότι η εταιρεία δεν έχει δημοσιεύσει «έκθεση διαφορετικότητας» (diversity). Ανεπίσημες πηγές εκτιμούν το ποσοστό τους γύρω στο 20%, αντίστοιχο με το ποσοστό των γυναικών που εργάζονται στον τεχνολογικό κλάδο στην Ελλάδα. Και να σκεφτεί κανείς ότι η ιστορία του προγραμματισμού ξεκίνησε με μια γυναίκα: την Άντα Λάβλεϊς, κόρη του Λουδίτη Λόρδου Μπάιρον.
